مزایا و معایب صندوق‌ قابل معامله

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، هزینه‌های بسیار پایین آن است.

صندوق ETF چیست؟/ مزایا و معایب صندوق های سرمایه گذاری ETF

۱۱ روز از گشایش پرونده ETF توسط دولت گذشته است و مردم همچنان تا یک هفته دیگر فرصت پذیره نویسی دارند. از آنجایی که یکی از اهداف دولت از فروش سهم خود، خصوصی سازی بوده است، بررسی این نکته که ETF ها چقدر به خصوصی سازی واقی کمک می کنند، از اهمیت زیادی برخوردار است. در این راستا یک کارشناس بازار سرمایه بر این باور است که اینکه چنین حجمی از دارایی‌های دولت قرار است سیال شود، به شرطی که دولت از مدیریت آن نیز دست بکشد، نشان دهنده آن است که می‌توان به کاهش حجم دولت و رهسپاری کشور به سمت خصوصی‌سازی واقعی امیدوار بود.

گروه بورس، بانک و بیمه بازارنیوز: بازخوانی پرونده خصوصی سازی در کشور حاکی از آن است که در سالهای گذشته فرایند خصوصی‌سازی‌هایی به صورت مزایده یا از طریق سازمان بورس انجام می‌شد که در نهایت به خصوصی‌سازی واقعی منجر نشد و به گفته کارشناسان و فعالان اقتصادی سهم شرکت‌های واگذار شده در اختیار سازمان‌های دولتی و شبه‌دولتی قرار گرفت.

به عبارت دیگر شرکت‌ها به سمت خصولتی شدن پیش رفتند. اما به نظر می رسد دولت همچنان خواهان اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی و خصوصی سازی است و در این راستا دست به طراحی شیوه‌ای جدید برای واگذاری اموال زد که در نهایت به واگذاری در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) ختم شده است.

در این راستا، علیرضا قنبرعباسی، یک کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با ایسنا، با تاکید بر اینکه واگذاری‌های جدید را همچنان نمی‌توان خصوصی‌سازی به شکل کامل نامید، اظهار کرد: اما این اقدام قدمی مثبت و امیدوارکننده از سوی دولت محسوب می‌شود و در صورت انتقال مدیریت شرکت‌ها به بخش خصوصی واقعی، روزنه امیدی برای کاهش حجم دولت و اجرای دقیق اصل ۴۴ قانون اساسی خواهد بود.

وی درمورد مزایای واگذاری اموال دولتی در قالب ETF توضیح داد: از مزایای چنین شکل واگذاری می‌توان به افزایش تعداد کدهای معاملاتی در بورس اشاره کرد که باعث می‌شود عموم مردم به بازار بورس ورود کرده و سرمایه‌گذار شوند؛ در نتیجه حجم بازار بورس بزرگ‌تر خواهد شد و در اقتصاد کلان کشور تأثیر مثبت خواهد داشت.

این کارشناس بازار سرمایه درمورد شکاف میان خصوصی‌سازی به معنای واقعی کلمه با واگذاری‌هایی که این روزها در قالب ETF در حال انجام است، اظهار کرد: در این واگذاری‌ها مدیریت از دولت به اشخاص و سرمایه‌گذاران جدید انتقال پیدا نمی‌کند و فقط درصدی از سهام شرکت‌ها در میان تعداد زیادی از افراد توزیع می‌شود. ملاحظات دیگری را هم باید در نظر داشت و توجه کرد که آیا حجم بازار بورس کشور با حجم ETF هایی که در حال واگذاری هستند همخوانی دارد یا خیر؟ باید پیش‌بینی کرد که اگر افراد در آینده به صورت خودجوش تصمیم به فروش سهام خود بگیرند، چه اتفاقی برای بازار سرمایه کشور رقم خواهد خورد؟ آیا راهکارهایی برای مدیریت چنین حجمی از سرمایه وجود دارد یا خیر؟ بنابراین شکل واگذاری‌ها یک موضوع و اتفاقات پس از واگذاری‌ها موضوعی دیگر است.

عباسی با تاکید بر اینکه مدیریت پس از واگذاری مهم‌تر از واگذاری است، گفت: دولت باید برای ۱۰ سال آینده این واگذاری‌ها برنامه داشته باشد. پس از واگذاری به صورت ETF باید راهکاری برای جلوگیری از هجوم مردم برای فروش سهام سازماندهی شود. به عنوان مثال مقرراتی وضع شود مبنی بر اینکه افراد فعلا بیش از ۲۰ درصد از سهام خود را نمی‌توانند بفروشند یا اینکه فعلا فقط می‌توانند سود سرمایه خود را دریافت کنند.

وی با بیان اینکه به صورت کلی واگذاری اموال دولتی در قالب صندوق‌های ETF اقدام مفیدی برای بازار سرمایه کشور محسوب می شود، اظهار کرد: اینکه چنین حجمی از دارایی‌های دولت قرار است سیال شود، به شرطی که دولت از مدیریت آن نیز دست بکشد و واگذاری واقعی صورت پذیرد، نشان دهنده آن است که می‌توان به کاهش حجم دولت و رهسپاری کشور به سمت خصوصی‌سازی واقعی امیدوار بود.

ETF چیست؟

بر اساس این گزارش، وزارت امور اقتصادی و دارایی چندی پیش طی اطلاعیه‌ای فراخوان واگذاری (شماره ۱) پذیره ‌نویسی واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق سرمایه‌ گذاری قابل معامله (ETF) "واسطه‌گری مالی یکم" را منتشر کرد. در این اطلاعیه آمده بود که وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق این واگذاری، به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران، باقیمانده سهام خود در بانک های ملت، تجارت و صادرات ایران و بیمه ‌های البرز و اتکایی امین را واگذار خواهد کرد.

به طور کلی قرار است ۲۳ هزار ۸۰۰ میلیارد تومان باقیمانده سهام دولت در سه بانک و دو شرکت بیمه ای مذکور در قالب یک صندوق سرمایه گذاری قابل معامله در بورس (ETF) با عنوان«واسطه گری مالی یکم» عرضه شود.

برای پذیره‌نویسی چه باید کرد؟

در این راستا، بانک های ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، رفاه کارگران، ملت، تجارت، صادرات و قرض الحسنه مهر ایران، پارسیان و پاسارگاد به عنوان بانک های منتخب از تاریخ ۱۴ تا ۳۱ اردیبهشت ماه، آماده پذیره نویسی متقاضیان خریداری واحدهای سرمایه گذاری صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) هستند. در واقع متقاضیان می‌توانند به صورت غیر حضوری و با مراجعه به درگاه‌ بانک‌های مذکور نسبت به پذیره‌نویسی اقدام کنند.

همه از تخفیف برخوردارند؟

ویژگی بارز این واگذاری، بهره ‌مندی کلیه ایرانیان از تخفیف ۲۰ درصدی است. سقف سرمایه گذاری هر شخص حقیقی (هر کد ملی) ۲۰ میلیون ریال (دو میلیون تومان) تعیین شده است. پذیره‌ نویسی برای هر فرد دارای کد ملی امکان‌پذیر است و محدودیت سنی برای متقاضیان وجود ندارد.

پذیره ‌نویسی واحدهای این صندوق برای اشخاص دارای کد معاملاتی (کد بورسی) از طریق کارگزاری‌های بورس و سامانه‌های آنلاین معاملاتی و درگاه ‌های غیرحضوری و حضوری بانک‌ های منتخب و برای مزایا و معایب صندوق‌ قابل معامله اشخاص فاقد کد بورسی، از طریق درگاه ‌های غیرحضوری و حضوری بانک ‌های منتخب انجام می شود. شروع پذیره‌ نویسی از ۱۴ اردیبهشت و پایان پذیره ‌نویسی ۳۱ اردیبهشت خواهد بود.

توضیحات جامع و کامل درباره ی ETF یا صندوق سرمایه گذاری قابل معامله

ساعد نیوز: این روز‌ها احتمالاً اصطلاح ETF یا همان صندوق‌ سرمایه گذاری قابل معامله را مکرراً از رسانه‌ها می‌شنوید که قرار است واحدهایی از آن از سوی دولت به مردم واگذار شود. در این مطلب، به طور خلاصه و به زبان ساده با صندوق قابل معامله یا همان ETF آشنا می‌شویم.

صندوق ETF

صندوق ETF یا Exchange-traded fund نوعی از صندوق های سرمایه گذاری است که از دارایی های متنوع تشکیل شده و واحدهای آن در طول روز همانند سهام در بازار معامله می شود و ساختاری شبیه صندوق های سرمایه گذاری مشترک دارند؛ یعنی شما در طول ساعات و روزهایی که بازار معاملات سهام باز است می توانید یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرید، یا چند واحد از آن را بفروشید. شما با خرید واحدهای ETF، پول خود را در صندوقی سرمایه گذاری می کنید که با استفاده از یک تیم مدیریت حرفه ای سعی می کند تا با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار، سود کسب کند.
همان طور که ذکر شد این صندوق ها ساختاری شبیه به صندوق های سرمایه گذاری مشترک دارند اما برخلاف صندوق های سرمایه گذاری مشترک، که فقط در پایان روز و پس از محاسبه NAV می توان آن ها را خریدوفروش کرد، سرمایه گذاران می توانند واحدهای ETF را همانند سهام در طول روز معامله کنند و از مزیت نقدشوندگی سریعتر آن نسبت به صندوق سرمایه گذاری مشترک بهره مند شوند. همچنین مزیت معافیت مالیاتی بالقوه سرمایه گذاری در این صندوق ها و به نوعی کم هزینه تر بودن از دیگر ویژگی های این مدل سرمایه گذاری در بازار سرمایه است.
البته این نوع صندوق ها محدودیت هایی نیز دارند، ازجمله به دلیل اینکه مانند سهام معامله می شوند، این امکان وجود دارد سهام این صندوق ها قبل از ناپدیدی آربیتراژ و برقراری تعادل، به قیمت های متفاوت از NAV معامله شوند. سرمایه گذاری در صندوق های ETF شباهت بسیاری به سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری مشترک دارد اما تفاوت اصلی ساختار ETF ها با صندوق های سرمایه گذاری دیگر، ایجاد نقدشوندگی با بهره گیری از پتانسیل بازار مزایا و معایب صندوق‌ قابل معامله سهام است.
درETF ها رکن ضامن نقدشوندگی حذف شده و رکن جدیدی به عنوان بازارگردان، زمینه نقدشوندگی واحدهای سرمایه گذاری ETF را در بازار فراهم می کند و در مواقعی که عرضه کننده ای وجود نداشته باشد و یا خریدار دیگری وجود نداشته باشد به فروش و یا خرید واحدهای تقاضا شده و یا عرضه شده مبادرت می ورزد. صندوق های قابل معامله در بورس یا ETF به سه دسته سرمایه گذاری در سهام، سرمایه گذاری مختلط و سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت تقسیم بندی می شوند. تفاوت این سه نوع صندوق علاوه بر استراتژی معاملاتی آن ها که از نام آن ها مشخص است، در کارمزد خرید و فروش آن ها است.
این نوع صندوق ها بیش از ۲۰ سال است که به بازار معرفی شده و در طول دهه گذشته رشد چشمگیری را تجربه کرده اند. اولین ETF در سال ۱۹۹۳ با نام اسپایدر (SPDR)به بازار معرفی شد که به قصد پیروی از شاخص S&P500 طراحی شده است.

صندوق ETF یا قابل معامله در بورس یعنی چه؟

ETFها یا صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله، از نظر ساختاری مانند صندوق های سرمایه گذاری مشترک است (یعنی صندوق هایی که راه ورود غیرحرفه ای ها به بورس است؛ سرمایه از نابلدها و کار و معامله از کاربلدها!)، اما نقدشوندگی ETFها بالاتر از صندوق های سرمایه گذاری مشترک است؛ یعنی راحت تر معامله می شوند، سریع تر به پول تبدیل می شوند. ارزش خالص دارایی ها و قیمت صندوق های سرمایه گذاری مشترک در پایان روز محاسبه می شود و بعد از این محاسبات، قابل خرید و فروش هستند، اما EFTها این محدودیت را ندارند و مانند سایر سهم ها در طول روز قابل معامله هستند.

نکته: در صندوق ای تی اف همه چیز به نقدشوندگی و پول نزدیک تر است؛ خیلی نزدیک تر.

چرا ناگهان صندوق ETF مهم شد؟

چون دولت تصمیم گرفت با مزایا و معایب صندوق‌ قابل معامله توجه به سیاست های اقتصادی خود (کسب درآمد در بودجه ۹۹ یا سیاست های اصل ۴۴؛ چه فرقی می کند؟) بخش بزرگی از سهام خود در شرکت های دولتی را به مردم عرضه کند تا برای «عدالت اجتماعی» مالکیت را در سطح عموم مردم گسترش دهد. ارزش این عرضه سهام، ۱۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان پیش بینی شده و در این مرحله از واگذاری شامل سهام دولت در بانک های صادرات، تجارت و ملت و همچنین شرکت های بیمه البرز و بیمه اتکایی امین است.

مزایا و معایب صندوق قابل معامله چیست؟

از مزایای صندوق های ETF می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سرمایه گذاری آن ها بسیار ساده است، زیرا می توان در بورس آن ها را معامله کرد.
• واحدهای آن ها ارزان تر از صندوق های مشترک است و هزینه نسبتاً کمتری دارند.
• بازده مشابهی نسبت به سایر صندوق ها دارند.
• تنوع سهام دارند. صندوق قابل معامله به سرمایه گذاران این امکان را می دهد که سهام صنایع متنوعی در یک سبد داشته باشند.
• برای خرید همه سهام های یک سبد خاص، پول و تلاش زیادی صرف می شود، اما با کلیک روی یک دکمه، می توان ETF را به سبد خرید اضافه کرد.
• این صندوق ها شفاف هستند. هر کس با دسترسی به اینترنت می تواند تغییرات قیمت را برای ETF خاص در بورس جست وجو کند. علاوه بر این، منابع صندوق هر روز برای عموم افشا می شود، در حالی که این اتفاق ماهانه یا چندماهه برای صندوق سرمایه گذاری مشترک رخ می دهد.
• همان طور که گفتیم، معاملات واحدهای صندوق های قابل معامله معافیت مالیاتی دارد.

البته، صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله معایبی نیز دارند. برای مثال، در معامله واحدهای ETF، باید هزینه های معاملاتی آن را که شامل هزینه کارمزد کارگزاری های آنلاین است، پرداخت کرد. البته این هزینه در معاملات سهام نیز وجود دارد. مانند هر اوراق بهادار دیگری، قیمت واحدهای ETF نیز تابع عرضه و تقاضای بازار است و ممکن است تحت تأثیر هیجان افراد تازه کار قرار بگیرد که البته این موضوع در بازار بورس همواره وجود دارد.

فرایند سرمایه گذاری در ETF چگونه است؟

روند سرمایه گذاری در صندوق قابل معامله به این صورت است: تأمین کننده که صندوق دارایی های اساسی را در اختیار دارد، یک صندوق از سهام متنوع را ایجاد می کند و سپس سهام آن صندوق را به سرمایه گذاران می فروشد. بدین ترتیب، سهامداران بخشی از صندوق قابل معامله را در اختیار دارند، اما آن ها دارایی اصلی این صندوق را به صورت جداگانه ندارند. با وجود این، سرمایه گذاران ETF که شاخص سهام را پیگیری می کنند، می توانند سهام هایی که این شاخص را تشکیل می دهند ، به صورت جداگانه برای خود خریداری کنند.
پس به طور خلاصه، فرایند سرمایه گذاری در ETF سه مرحله دارد:

1. ارائه دهنده ETF سبدی از دارایی ها از جمله سهام، اوراق قرضه، کالا یا ارز را در نظر می گیرد و سبد خریدی از آن ها را با یک نماد یکتا (مشابه نماد شرکت های فعال در بورس) ایجاد می کند.
2. سرمایه گذاران می توانند مانند سهام یک شرکت، سهمی از آن سبد را خریداری کنند.
3. خریداران و فروشندگان ETF، درست مثل یک سهام در طول روز آن را معامله می کنند.

عرضه سهام در صندوق ETF چگونه انجام می شود؟

همانطور که می دانید، برای سرمایه گذاری در بورس، لازم است در سامانه سجام (مخفف «سامانه جامع اطلاعات مشتریانِ» بورس و اوراق بهادار) ثبت نام کنید، با کد رهگیری که از سامانه دریافت می کنید، برای احراز هویت به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنید. سپس در یکی از صندوق های سرمایه گذاری مشترک عضو شوید و کد بورسی دریافت کنید تا بتوان به نام و سرمایه شما معاملات سهام انجام داد. آیا در این فرصت کم، می شود این همه کار را انجام داد؟ جواب معلوم است.
نکته: برای اینکه این عرضه عادلانه انجام شود و همه مردم بتوانند از این سهام بهره ببرند، رئیس سازمان خصوصی سازی گفته افراد بدون داشتن کد بورسی و صرفاً با شماره ملی می توانند ثبت سفارش انجام دهند و در این عرضه اولیه شرکت کنند. سپس کلی فرصت دارید تا به سجام مراجعه کنید و کد بورسی هم بگیرید.
از ۱۴ اردیبهشت تا ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ زمان ثبت نام و عرضه سهام در صندوق ETF تعیین شده است. با توضیح بالا -یعنی ثبت سفارش تنها با شماره ملی- راه سرمایه گذاری خیلی آسان شده؛ برای آسایش مردم، این عرضه فقط و فقط به اشخاص حقیقی فروخته خواهد شد و فروش به اشخاص حقوقی ممنوع شده. پس کافی است در یکی از شرکت های کارگزاری بورس، سامانه های آنلاین معاملات بورسی یا بانک های ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، رفاه کارگران، ملت، تجارت، صادرات و قرض الحسنه مهر ایران، ثبت نام کنید (پیشنهاد: به دلیل رعایت مبارزه با کرونا غیرحضوری ثبت نام کنید).
به ازای هر شماره ملی (بدون محدودیت سنی) می توان تا سقف ۲ میلیون تومان از این صندوق ETF خرید انجام داد. پس در حسابتان به مقدار کافی پول داشته باشید.
نکته: بعد از خرید این سهام، تا دو ماه امکان فروش ندارید. البته توصیه همه کارشناسان اقتصادی این است که به این زودی ها به فروش و کسب درآمد و سود فکر نکنید. شما وارد بازاری شده اید که با طمأنینه بیشتر به سوددهی می رسد.

نام بانک	درگاه های غیر حضوری					درگاه حضوری
تجارت	سایت بانک	اینترنت بانک	همراه بانک	شعب بانک های منتخب در سراسر کشور [با توجه به شرایط ویروس کرونا و احتمال انتقال آن در صف های بانک، اصلا توصیه نمی شود]
رفاه کارگران	سایت بانک	اینترنت بانک
سپه	سایت بانک	اینترنت بانک	همراه بانک
صادرات	سایت بانک	همراه بانک صاپ
قرض الحسنه مهرایران	سایت بانک	همراه بانک
کشاورزی	سایت بانک	اینترنت بانک
مسکن	سایت بانک	اینترنت بانک	همراه بانک		کیوسک بانک
ملت	سایت بانک	اینترنت بانک	همراه بانک		همراه پلاس	سامانه سکه
ملی	سایت بانک	سامانه بام	پیام رسان بله		اپلیکیشن ایوا	نشان بانک از اپلیکیشن آپ

به روزرسانی ۲۹ اردیبهشت | محدودیت فروش صندوق ETF یک ماهه می شود
آنطور که خبرنگاران اقتصادی شنیده اند و البته هنوز هیچ مسئولی آن را تایید نکرده، دولت بنا دارد با هدف افزایش سرعت نقدشوندگی واحدهای سرمایه گذاری صندوق مالی یکم (همان صندوق ETF خودمان!) زمان ممنوعیت فروش و واگذاری واحدهای این صندوق را که دوماه تعیین شده بود، نصف کند و به یک ماه کاهش دهد. این خبر درگوشی ولی تایید شده را باید یک تصمیم تازه برای رونق بخشی بیشتر به معامله واحدهای این صندوق قلمداد کرد.

انواع صندوق های قابل معامله ETF

آنطور که از رویکرد کنونی دولت برمی آید، این عرضه اولیه سهام بانک های صادرات، تجارت و ملت و شرکت های بیمه البرز و بیمه اتکایی امین در قالب صندوق ETF فقط یکی از انواع صندوق های واگذاری دولتی است. دولت این نوع صندوق ها را نیز در ادامه این روند، ارائه می دهد:

صندوق سرمایه گذاری قابل معامله واسطه گری های مالی

این صندوق شامل سهام باقی مانده دولت یا شرکت های دولتی در شرکت های بیمه البرز، بیمه اتکایی امین، بانک صادرات، بانک ملت و بانک تجارت است. با تخفیف ۲۰ درصد

صندوق سرمایه گذاری قابل معامله خودروسازی و صنایع فلزی

این صندوق شامل سهام باقی مانده دولت یا شرکت های دولتی در ایران خودرو، سایپا، شرکت ملی صنایع مس ایران و فولاد مبارکه با تخفیف ۲۵ درصد

صندوق سرمایه گذاری قابل معامله صنایع پالایش و پتروشیمی

این صندوق شامل سهام باقی مانده دولت یا شرکت های دولتی در شرکت پالایش نفت تبریز، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تهران با ۲۰ درصد تخفیف ارزش این چند صندوق ای تی اف حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان برآورد می شود و هنوز زمانی قطعی برای عرضه آن مشخص نشده است.

نماد بورس چیست؟

در حاشیه صندوق ETF شاید برایتان سوال شده باشد که تصویر این مطلب و نوشتن این مدلی کلمات چه معنایی می دهد. این ها «نماد بورس» هستند یعنی به جای نام شرکت ها که اغلب طولانی هستند، از حروف اختصاری ویژه بورس استفاده می شود؛ حرف اول هر کلمه، نشان دهنده صنعتی است که شرکت در آن فعالیت می کند و بخش دوم، خلاصه ای از نام اصلی شرکت. یعنی وقتی می گویند «وتجارت» یعنی گروه بانک ها و مؤسسات اعتباری و نام شرکت هم تجارت است و نیازی به کوتاه کردن ندارد. حرف ش در ابتدای نمادها، یعنی آن شرکت متعلق به گروه فرآورده های نفتی می شود. نماد گروه های خودروسازی با خ شروع می شود. شرکت هایی که در صنعت فلزات اساسی فعالیت می کنند، نمادشان با ف مشخص می شود. البته در این بین همیشه استثنائاتی هم هست که توضیح آن خیلی تخصصی و طولانی می شود.

تفاوت ETF با صندوق مشترک و سهام چیست؟

به طور کلی، ETFها نسبت به صندوق های مشترک هزینه کمتری دارند و این بخش بزرگی از جذابیت آن ها است. صندوق های ETF همچنین مزایایی از مزایا و معایب صندوق‌ قابل معامله قبیل معافیت بالقوه مالیات را به سرمایه گذاران ارائه می دهند. معمولاً در یک صندوق سرمایه گذاری مشترک گردش مالی بیشتری نسبت به ETF وجود دارد (خصوصاً آن هایی که به طور فعال اداره می شوند) و معاملات آن می تواند منجر به افزایش سرمایه شود. به همین ترتیب، هنگامی که سرمایه گذاران برای فروش صندوق مشترک اقدام می کنند، مدیر با فروش اوراق بهادار نقدینگی جمع می کند. در هر سناریو، سرمایه گذاران با مالیات درگیر هستند که در ETF به طور بالقوه این مالیات وجود ندارد.
صندوق های ETF امروزه رواج بیشتری پیدا کرده اند، اما هنوز هم تعداد صندوق های مشترک موجود بیشتر است. این دو صندوق ساختارهای مدیریتی مختلفی دارند (به طور معمول برای صندوق های مشترک فعال یا اکتیو و برای صندوق های قابل معامله منفعل یا پسیو). مانند سهام، ETFها در بورس معامله می شوند و دارای نمادهای یکتایی هستند که این امکان را می دهد سهامداران تغییر مزایا و معایب صندوق‌ قابل معامله قیمت آن ها را پیگیری کنند. ETF نشان دهنده یک سبد دارایی است، در حالی که سهام فقط یک شرکت را نشان می دهد.

صندوق ETF – مزایا و معایب سرمایه گذاری در ETFهای رمزنگاری

سال 2021 سال فوق العاده ای برای سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال بوده است. چرا که در این سال شاهد بسیاری از اتفاقات از جمله ایجاد صندوق ETF بیتکوین در ماه اکتبر بودیم. از سوی دیگر این سلسله اتفاقات سبب شد تا ارزش کل بازار رمزارزها از حدود 775 میلیارد دلار در اول ژانویه سال گذشته، به بیش از دو تریلیون دلار در زمان نگارش این مقاله افزایش یابد. اگرچه که ETFهای رمزنگاری مزایایی را ارائه می دهند، اما برای همه سرمایه گذاران گزینه مناسبی به حساب نمی آیند.

همان طور که همه می دانیم، ایجاد صندوق های ETF رمزارزی سبب می شود تا صنعت بازار رمزنگاری با درصد مقبولیت بیشتری نسبت به گذشته به روند خود ادامه دهد، به طوری که امروز شاهد رشد 14 درصدی استفاده از کریپتو در میان افراد بالغ آمریکایی هستیم. با این حال، پس از بررسی برخی از مزایا و معایب آن؛ در می یابیم که بسیاری از سرمایه گذاران بهتر است تا رمزارزها را به طور مستقیم خریداری کنند.

صندوق ETF چیست؟

یک صندوق ETF رمزنگاری یا همان صندوق قابل معامله در بورس اساسا سبدی از دارایی ها مانند سهام، کالاها، ارزهای دیجیتال یا اوراق قرضه است. ETFها مانند سهام عادی در صرافی ها معامله می شوند. این یک راه محبوب برای ایجاد یک سبد سرمایه گذاری متنوع است.

همان طور که از تعریف بالا و نام ETFهای رمزنگاری مشخص است، این دسته از صندوق های معاملاتی بورس شامل بخش هایی از ارزهای دیجیتال است. با این حال تاکنون، SEC فقط اهداف خود را بر روی ETFهای آتی بیتکوین متمرکز کرده است.

سه ETF آتی بیت کوین تایید شده توسط SEC عبارتند:

جوانب مثبت سرمایه گذاری در ETF مزایا و معایب صندوق‌ قابل معامله رمزنگاری

1. میتوان از یک حساب کارگزاری معمولی روی ارزهای دیجیتال سرمایه ‌گذاری کرد: یک ETF کریپتو به سرمایه‌ گذاران اجازه می ‌دهد تا از طریق حساب کارگزاری معمولی خود بر روی بیتکوین سرمایه گذاری کنند. این برای هر کسی که تمایلی به استفاده از یک صرافی رمزنگاری که از مقررات مشابه یک کارگزار سهام عادی پیروی نمی کند، جذاب خواهد بود. با این حال، ETFها تنها گزینه آنها نیستند، بلکه چندین کارگزار آنلاین در حال حاضر مجموعه محدودی از ارزهای دیجیتال را ارائه می دهند.

1. خطر هک یا کلاهبرداری در کارگزاری کمتر است: یکی دیگر از دلایلی که سرمایه گذاران بالقوه از سرمایه گذاری در حوزه رمزارزی خودداری می کنند، ترس از هک یا کلاهبرداری است. و در اینجا، ETFها لایه ای از امنیت را ارائه می کنند. برای شروع، یک ETF آتی بیت کوین مالک دارایی اصلی نیست، بنابراین خطر سرقت کمتری وجود دارد. به علاوه، فعالیت پلتفرم هایی که ETFها مزایا و معایب صندوق‌ قابل معامله را معامله می کنند، به طور دقیق مورد نظارت نهادهای ذی صلاح قرار می گیرند. و همچنین در بسیاری از موارد، در صورت ورشکستگی کارگزاری، دارایی کاربران از طریق بیمه های مورد تایید دولتی پوشش داده می شوند.

1. مزایای مالیاتی وجود دارد: مالیات های کریپتو می توانند دست و پا گیر باشند و هنوز در مورد قوانین جدیدی که قرار است در سال 2023 اجرایی شوند، ابهامات فراوانی وجود دارد. همچنین یک مزیت مالیاتی کلیدی دیگر این است که به راحتی می توان یک ETF رمزنگاری را در حساب های دارای مزیت مالیاتی مانند Roth IRA و امثالهم نگهداری کرد. اینکه آیا می خواهید یک دارایی پر خطر مانند ارز دیجیتال را در صندوق بازنشستگی خود قرار دهید یا نه، سوال دیگری است، اما اگر این کار را انجام دهید، در مجموع ETF ممکن است راه خوبی برای انجام آن باشد.

جوانب منفی سرمایه گذاری در ETF رمزنگاری

1. عدم تقبل پرداخت کارمزدهای صندوقETFتوسط کارگزاری: چه در حال خرید ETF باشید و چه ارزهای رمزنگاری شده، همیشه در برخی موارد هزینه هایی وجود دارد. اکثر صرافی ‌های ارزهای دیجیتال برای سپرده ‌گذاری، برداشت، معاملات و یا ترکیبی از هر سه مورد، کارمزد دریافت می‌ کنند. با این حال، تعداد کمی از پلتفرم های معتبر رمزنگاری برای نگهداری یا مدیریت وجوه خود، هزینه سالانه از کاربران دریافت می‌کنند. این در حالی است که ETFها چیزی به نام ضریب کارمزد را برای پوشش هزینه های اداره و مدیریت صندوق دریافت می کنند. به عنوان مثال، اگر یک ETF ضریب کارمزد 0.95٪ را دریافت کند، بنابراین کاربر موظف است تا به ازای هر 1000 دلار سرمایه گذاری، هر سال 9.50 دلار به عنوان کارمزد پرداخت کند.

1. عدم مالکیت حقیقی دارایی خریداری شده: ETFهای آتی بیتکوین مستقیما مالک هیچ بیتکوینی نیستند. و ETF لزوما قیمت BTC را ردیابی نمی کند. توجه داشته باشید که ابزارهای مشتقه ابزارهای مالی پیچیده ای هستند که اگر کسی خرید رمزارزها را در دستور کار خود قرار داده و به دنبال مالکیت حقیقی دارایی دیجیتال خریداری شده خود است، به احتمال زیاد ماهیت ارز ETF و صندوق بیتکوین را درک نکرده است.

1. عدم درآمد فعال یا توانایی خرج کردن رمزارز: بسیاری از مردم رمزارزها را به عنوان یک وسیله برای سرمایه گذاری می بینند. اما نباید فراموش کنیم که این کلاس از دارایی نیز در واقع نوعی ارز است، و پلتفرم ‌های رمزنگاری امروزه راه‌ های مختلفی را به کاربران خود ارائه می ‌دهند تا بتوانند ارزهای رمزنگاری خود را خرج کنند، راه هایی مانند کارت ‌های اعتباری یا نقدی کریپتو، و یا حتی از طریق برنامه ‌های پرداخت که این روزها بسیار مورد استفاده قرار می گیرند. این در حالی است که توسط سرمایه گذاری به وسیله کارگزاری در صندوق ETF این امکان کاربردی برای کاربران وجود ندارد.

نکات مهم برای سرمایه گذاری در بازار رمزنگاری

علاوه بر تمام مسائل مثبت و منفی که در مورد صندوق ETF رمزنگاری مطرح شد، راه ‌های مختلفی برای خرید و نگهداری سرمایه‌ گذاران به منظور کسب درآمد غیرفعال وجود دارد که حتی ذره ای شبیه به صندوق ETF بیت کوین نیست.

یکی از این راه ها؛ استفاده از الگوریتم های سهام گذاری (Staking) یا همان اشتراک گذاشتن ارزهای دیجیتال به منظور کمک به امنیت کلی شبکه است. پاداش این مدل از سرمایه گذاری از توکنی به توکن دیگر متفاوت است، اما یافتن بازده درصدی سالانه بین 5% تا 20% غیر معمول نیست.

هر گزینه ای که از انواع روش‌ هایی که برای سرمایه ‌گذاری در ارزهای دیجیتال وجود دارد را در نظر بگیریم، خواه مستقیما در یک صرافی ارز دیجیتال معامله شود یا در صندوق ETF بیتکوین یا هر سهامی که در معرض کریپتو قرار دارد، سرمایه گذاری شود، باید برای نوسانات آماده بود. سرمایه گذاری در حوزه رمزارزی خطرناک است.

اجماع

هنگامی که SEC اولین صندوق ETF معاملات آتی بیت کوین ایالات متحده را در ماه اکتبر سال 2021 تصویب کرد، یک گام بزرگ رو به جلو برای صنعت ارزهای دیجیتال برداشت. چرا که تصویب ETF بیتکوین، دسترسی به BTC را برای گروه وسیع تری از سرمایه گذاران ایجاد کرد.

با این حال، پس از بررسی برخی از مزایا و معایب صندوق ETF دارایی های رمزنگاری به طور ناخودآگاه در میابیم که بسیاری از سرمایه گذاران بهتر است تا رمزارزها را به طور مستقیم خریداری کنند، چرا که صندوق ETF تنها توهمی از مالکیت و کاربرد ارزهای دیجیتال را در کاربران ایجاد می کند و ماهیت این کلاس از دارایی را رو به تمرکز و تخریب ماهیتی می برد.

صندوق ETF رمزنگاری در حقیقت سیاستی هوشمندانه برای تخریب ارزشهای ساتوشی و دیگر بازیگران خوب در این حوزه محسوب می شود که دولتمردان با هدف مقاصد شخصی و بازگردانی این انقلاب اقتصادی به دوران قبل از آن ترتیب داده اند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بلاکچین و ارزهای دیجیتال پیشنهاد میکنیم در دوره متوسط آموزش بلاکچین و ارزهای دیجیتال شرکت کنید.

آیا سرمایه گذاری در طلا خوب است؟

امروزه اکثر افراد به دنبال راهی برای یک سرمایه گذاری مطمئن و پربازده هستند. با توجه به افزایش قیمت طلا در بازار جهانی، بسیاری از افراد به دنبال سرمایه گذاری در بازار طلا هستند. البته باید به این نکته هم توجه داشته باشید که ورود به هر نوع بازاری بدون درنظر گرفتن شرایط و نحوه فعالیت در آن بازار، می‌تواند باعث از دست رفتن تمام یا بخشی از سرمایه شما شود.
بنابراین بهتر است قبل از هرگونه اقدامی و قبل از این که وارد بازار سرمایه گذاری در طلا شوید، به طور کامل چگونگی سرمایه گذاری در طلا و مزایا و معایب آن را بدانید تا بتوانید روش صحیح‌تری را انتخاب کنید و از سود سرمایه گذاری خود نهایت لذت را ببرید.
چگونه در بازار طلا سرمایه گذاری کنیم؟ برای پاسخ به این سوال با ما همراه باشید.

روش‌های سرمایه گذاری در طلا

برای سرمایه گذاری در طلا روش‌های مختلفی وجود دارد که آشنایی با آن‌ها می‌تواند به شما در یک سرمایه گذاری سودآور کمک کند. در ادامه به بررسی 3 مورد از روش‌های مختلف سرمایه گذاری در طلا خواهیم پرداخت

خرید مستقیم طلا

یکی از رایج‌ترین روش‌های سرمایه گذای در بازار طلا در بین اکثر افراد، خرید مستقیم طلا و نگهداری آن در خانه است. البته زمانی که هدف شما از خرید طلا یک سرمایه گذاری اصولی است، این روش چندان پیشنهاد نمی‌شود؛ چراکه در این روش بحث کارمزد اهمیت پیدا می‌کند. همچنین برای خرید مستقیم طلا، باید بدانید بهترین نوع طلا برای سرمایه گذاری چه نوع طلایی است، تا بتوانید سرمایه گذاری درست و اصولی‌تری داشته باشید

گواهی سپرده طلا

بورس کالا، بازاری است که پیرو قواعد خاصی می‌توان تعدادی کالای تعیین شده را خرید و فروش نمود. طلا نیز یکی از کالاهای قابل معامله در این بورس است، که در قالب گواهی سپرده خرید و فروش می‌شود. در دست داشتن گواهی سپرده طلا، مانند در دست داشتنِ خود سرمایه و دارایی است.
خرید و فروش گواهی سپرده طلا مانند سهام ملزم به داشتن کد بورسی می‌باشد. سپس می‌توانید با ثبت سفارش خرید و یا فروش و تعداد واحدی که برای معامله به آن احتیاج دارید، اقدام به خرید و فروش گواهی سپرده طلا نمایید

صندوق سرمایه گذاری طلا

یکی از روش‌های سرمایه گذاری در طلا و دستیابی به سودآوری، سرمایه گذاری در صندوق سرمایه گذاری طلا است. یکی از مزیت‌های صندوق سرمایه گذاری طلا این است که در این روش، سرمایه شما به دست افراد متخصص سپرده می‌شود. همان طور که در ابتدای مقاله هم گفته شد، ورود به بازار سرمایه گذاری بدون داشتن دانش، تخصص و تجربه، سودی برای شما نخواهد داشت؛ بلکه می‌تواند باعث از دست رفتن تمام یا بخشی از سرمایه شما شود. استفاده از این روش برای افرادی که دانش کافی برای ورود به بازار سرمایه گذاری را ندارند، مناسب است.
کارمنتو به عنوان مرجع مشاوره سرمایه‌گذاری ، راهنمای شما در این مسیر برای کسب سود بیشتر خواهد بود.

مزایای سرمایه گذاری در طلا به روش خرید فیزیکی

خرید طلا به روش فیزیکی نیاز به مهارت و تخصص خاصی ندارد و شما می‌توانید با مراجعه به طلافروشی‌ها اقدام به خرید طلا کنید. آسان بودن این روش، افراد بسیاری را به این مدل از سرمایه گذاری در بازار طلا ترغیب می‌کند. همچنین یکی دیگر از مزایای این روش این است که در هر زمانی که بخواهید می‌توانید به طلافروشی مراجعه کرده، طلاها را فروخته و پول نقد دریافت کنیدمزایای سرمایه گذاری در طلا به روش گواهی سپرده
گواهی سپرده نشان می‌دهد که شما دارنده چه مقدار طلا هستید و در این روش طلاها در انبار بورس ایران نگهداری می‌شود. مزایای این روش عبارتند از:

در این روش دیگر نیازی به مراجعه حضوری و حمل فیزیکی طلا نخواهد بود.

مشکلات مربوط به نگهداری و خطرات احتمالی آن دیگر وجود ندارد.

استفاده از این روش باعث معافیت از پرداخت مالیات و کاهش کارمزد خرید و فروش طلا در مقایسه با خرید از صرافی‌ها، می‌شود.

مزایای صندوق سرمایه گذاری طلا

همان طور که پیش‌تر هم اشاره کردیم، در این روش سرمایه شما به دست افراد متخصص سپرده می‌شود. سرمایه گذاری با این روش مزایایی دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

امکان معامله در بازار بورس

عدم تحمل هزینه‌ها و زحمت‌های نگهداری طلا

معایب سرمایه گذاری در طلا

سرمایه گذاری در بازار طلا در کنار مزایایی که دارد، مانند سایر بازارهای سرمایه گذاری دارای معایبی نیز هست. برخی از معایب سرمایه گذاری در طلا عبارتند از:

ریسک بالا در مدت زمان کوتاه

اگر به دنبال یک سرمایه گذاری کوتاه مدت هستید، احتمالا طلا گزینه مناسبی برای شما نخواهد بود؛ چرا که این نوع سرمایه گذاری در کوتاه مدت ممکن است باعث زیان و حتی کم شدن اصل سرمایه شما شود.

نگهداری

از دیگر معایب سرمایه گذاری در طلا، می‌توان به شرایط مربوط به نگهداری آن اشاره کرد. در صورتی که بخواهید مقدار زیادی طلا را به صورت فیزیکی خرید و نگهداری کنید، خطراتی مانند دزدیده شدن و یا گم شدن آن‌ها وجود خواهد داشت.

اثر پذیری بالا از اخبار

قیمت طلا اثر پذیری بسیار بالایی از اخبار و حوادث سیاسی دارد. اخباری مانند جنگ و قحطی باعث افزایش قیمت و اخبار مربوط به صلح، باعث کاهش قیمت طلا می‌شود.

سرمایه گذاری در طلا بهتر است یا سکه؟

این‌که برای سرمایه گذاری طلا بهتر است یا سکه، در وهله اول بستگی به هدف شما در سرمایه گذاری دارد. اما می‌توان گفت برخی از افراد خرید سکه را به خرید طلا ترجیح می‌دهند؛ چراکه در هنگام فروش سکه، هزینه ساخت آن کم نشده و به عنوان سرمایه گذار سود بیشتری نصیب شما می‌شود.
همان طور که می‌دانید قیمت سکه و طلا در نوسان است. اینکه بدانید در این بازار و براساس نیاز و هدف شما، کدام نوع سرمایه گذاری بهتر است و سودآوری بیشتری خواهد داشت و این که بدانید خرید طلا بهتر است یا سکه، نیازمند این است تا با افرادی که در این زمینه تخصص و تجربه کافی دارند، مشورت کنید. برای دستیابی به افراد متخصص، با تیم حرفه ای ما در کارمنتو در ارتباط باشید.

سرمایه گذاری در طلای دست دوم بهتر است یا طلای تزئینی؟

طلای دست دوم برخلاف طلای تزئینی هزینه اجرت ساخت، مالیات و مواردی از این دست را ندارد. بنابراین برای خرید و سرمایه گذاری در طلای دست دوم، هزینه کمتری از طلای تزئینی پرداخت می‌شود. البته این نوع خرید هم ریسک‌هایی دارد که باید به آن توجه کنید، برای مثال در هنگام خرید طلای دست دوم باید دقت کنید تا طلای تقلبی به شما نفروشند.

اصول سرمایه گذاری در بازار طلا

هر مزایا و معایب صندوق‌ قابل معامله کدام از بازارهای سرمایه گذاری اصولی دارند که برای ورود به آن بازارها باید با روش و قوانین آن بازار آشنا باشید. درست است که سرمایه گذاری طلا یک سرمایه گذاری پرسود است، اما ورود به آن بدون دانش و تجربه می‌تواند منجر به ناکامی شما شود.
اینکه عیار طلایی که می‌خرید، چقدر باشد و یا اینکه کدام طلا را بخرید تا اجرت کمتری داشته باشد و سود بیشتری نصیب شما شود، همگی مسائلی است که برای خرید طلا باید در نظر داشته باشید.
برخی از اصولی که برای سرمایه گذاری در طلا باید رعایت کنید، عبارتند از:

در زمان تقاضای کم‌تر، طلا بخرید.

مراقب باشد به اسم طلا، پلاتین نخرید.

برای سرمایه گذاری از طلاهایی که سنگ و نگین در آن‌ها به کار رفته، استفاده نکنید.

برای اینکه در هر کاری بتوانید بهترین عملکرد را داشته باشید، بهتر است از متخصصان همان حوزه کمک و راهنمایی بخواهید. ما در کارمنتو متخصصان، کارشناسان و مشاوران خبره در امور سرمایه گذاری را دور هم جمع کرده‌ایم تا شما از هر کجای کشور، و در هر ساعت از شبانه‌روز که بخواهید بتوانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید و از راهنمایی‌های آن‌ها بهره مند شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره از بهترین متخصصان بازار سرمایه با ما در ارتباط باشید.

بهترین زمان برای سرمایه گذاری طلا چه موقع است؟

تشخیص این که چه زمانی بهترین زمان برای خرید طلا است، کمک می‌کند تا شما سود بیشتری به دست آورید و دچار ضرر و زیان نشوید. در حالت کلی زمانی که عرضه طلا بالاتر از تقاضا باشد، روند قیمت نزولی خواهد بود، و می‌توان گفت این زمان بهترین زمان برای خرید طلا است.
تشخیص بهترین زمان برای سرمایه گذاری، کار ساده‌ای نیست و نیاز به تحلیل داده‌ها و وضعیت روز بازار دارد. برای این که بدانید در چه زمانی و خرید چه نوع طلایی برای سرمایه گذاری مناسب‌تر است، بهتر است با کارشناسان و مشاوران این حوزه مشورت کنید و از آن‌ها راهنمایی بخواهید.
ما، در کارمنتو، با همراهی تعدادی از کارشناسان و متخصصان در حوزه سرمایه گذاری در بازار طلا، آماده‌ایم تا به تمام سوالات شما در این حوزه پاسخ دهیم و شما را برای یک سرمایه گذاری پرسود، آماده کنیم. می‌توانید از طریق تماس با ما، با کارشناسان خبره و متخصص ما، به صورت 24 ساعته و در تمام روزهای هفته ارتباط داشته باشید.

انواع صندوق‌های مزایا و معایب صندوق‌ قابل معامله سرمایه‌گذاری در ایران

پیش‌تر انواع روش‌های سرمایه‌گذاری در بورس را برایتان شرح دادیم. طی مطلبی جداگانه مزایای سبد گردانی در بورس را توضیح دادم.

هرچند در مقاله‌ی قبلی مزایا و معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری را برایتان بازگو کردم، اما این صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی دو تا نیستند! منظورم در تعداد آن‌ها نیست بلکه در ماهیت آن و تنوع دارایی‌های آن است.

آنچه بَنا دارم در این جستار بدان بپردازم، بررسی انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری ازنظر ماهیت و تنوع دارایی است. این نوشتار به شما کمک خواهد کرد تا بهترین نوعِ صندوق را جهت سرمایه‌گذاری برگزینید.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت

بدون شک یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری پرطرفدار با اختلافِ فاحش نسبت به سایر صندوق‌ها، صندوق‌های درآمد ثابت (Fixed Income) است.

اختلافِ فاحش را به حیثِ مجموع دارایی‌های تحت مدیریت این نوع صندوق‌ها عرض کردم.

طبق آماری که از سال ۹۳ در دسترس است حجم دارایی‌های این نوع صندوق‌های سرمایه‌گذاری بیش از ۵ برابر سایر صندوق‌ها است.

سازوکار این صندوق‌ها نیز همانند سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر مبنای تحصیل وجوه خردِ سرمایه‌گذاران است. درواقع با انتشار و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری، مبالغ خرد را جمع‌آوری و آن‌ها را در اوراق مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند. تنها تفاوت فاحش این صندوق‌ها با سایر، در نسبتِ وزنِ دارایی‌ها در این نوع صندوق‌ها است.

همان‌طور که تصویر بالا حکایت می‌کند، طبق قوانین حداقل ۷۰% دارایی‌های صندوق‌های درآمد ثابت را اوراق مشارکت تشکیل می‌دهد.

اوراق درآمد ثابت شامل: انواع سپرده بانکی، اوراق مشارکت دولتی، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت است.

سیاست تخصیص دارایی‌ها در صندوق‌های درآمد ثابت ایجاب می‌کند تا بخش عمده‌ی وزنِ پرتفوی آن‌ها را دارایی‌های بدون ریسک تشکیل دهد. این مسئله دو نکته را در پسِ ماهیت این صندوق‌ها آشکار می‌سازد:

۱- سودآوری محدود:

بازدهی این صندوق‌ها مشابه با اوراق و سپرده‌های بانکی است یا در همان حد است.

۲- ریسک بسیار کم:

این نوع صندوق‌ها برای افرادی که ریسک‌پذیر نیستند و مزایا و معایب صندوق‌ قابل معامله بیشتر به دنبال حفظ ارزش دارایی خود هستند، توصیه می‌گردد.

طبق قانون این صندوق‌ها مجازند حداکثر تا ۳۰% از دارایی خود را در سهام سرمایه‌گذاری کنند؛ اما هیچ حداقلی هم برای این منظر قید نشده است! و در عمل این میزان بسیار کم‌تر است! درواقع اغلب آن‌ها ترجیح می‌دهند سهم ۳۰% سهام (که طبیعتاً ریسک به همراه دارد) را نیز به اوراقِ درآمد ثابت تبدیل کنند.

مطابق با آخرین آمار سازمان بورس تا پایان سال ۱۳۹۳ بیش از ۳۰ صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت در ایران شکل‌گرفته که مجموع دارایی‌های تحتِ مدیریت آن‌ها حدود ۲۸۰۰ میلیارد ریال بوده است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام

نقطه‌ی مقابلِ صندوق‌های درآمد ثابت، صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام است. صندوقِ در سهام، به صندوق‌هایی گفته می‌شود که حداقل ۷۰% ترکیب دارایی‌های آن‌ها را سهام پذیرفته‌شده در بورس یا فرابورس تشکیل می‌دهد.

پرواضح است سرمایه‌گذاری در سهام، ریسک‌های قابل‌توجهی به همراه دارد. با توجه به اینکه وزنِ عمده‌ی دارایی‌های این نوع از صندوق‌ها را، سهام تشکیل می‌دهد، به همان میزان خطر بالقوه‌ی آن‌ها بیشتر است.

مطابق تصویر: برخلاف صندوق‌های درآمد ثابت، نباید بیشتر از ۳۰% دارایی‌های این صندوق‌ها به اوراق درآمد ثابت اختصاص داده شود.

مطابق با آخرین آمار سازمان بورس تا پایان سال ۱۳۹۳ بیش از ۷۰ صندوق سرمایه‌گذاری در سهام در ایران شکل‌گرفته که مجموع دارایی‌های تحتِ مدیریت آن‌ها حدود هزار میلیارد تومان بوده است.

ازجمله ویژگی‌های مثبتِ صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام، می‌توان به برخورداری از امکان سود بیشتر (البته با ریسک بیشتر) اشاره کرد.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط

حد واسط بین صندوق‌های درآمد ثابت و صندوق‌های در سهام را، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط تشکیل می‌دهد. تنوع و ترکیب دارایی‌های این نوع از صندوق‌ها همان‌گونه که از نام آن مشخص است، چیزی بین درآمد ثابت و صندوق‌های در سهام است.

مطابق قوانین فعلی این صندوق‌ها مجاز هستند بین ۴۰ تا ۶۰ درصد از هرکدام از اوراق با درآمد ثابت یا سهام را به پرتفوی خود اختصاص دهند. این نوع صندوق‌ها حداقل بر اساس آمار فعلی، محبوبیت بسیار کمی رابین صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارند.

مطابق با آخرین آمار سازمان بورس تا پایان سال ۱۳۹۳ بیش از ۱۰ صندوق سرمایه‌گذاری مختلط در ایران شکل‌گرفته که مجموع دارایی‌های تحتِ مدیریت آن‌ها به ۵۵ میلیارد تومان هم نمی‌رسد!

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF) نوع دیگری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، محسوب می‌شود. واحدهای این صندوق‌ها در بورس قابل دادوستد هستند. این صندوق‌ها همانند سهام، طی روز معامله می‌شوند و ساختاری شبیه به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک دارند.

همانند دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری ذکرشده، سرمایه‌گذاران پول خود را در اختیار صندوقی قرار می‌دهند که یک گروه مدیریتی حرفه‌ای پشت آن هستند. آن‌ها با تشکیل پرتفویی از سهام و اوراقِ مختلف، تلاش می‌کنند ارزش واحدهای صندوقِ خود را افزایش دهند.

این نوع صندوق‌ها بیش از ۲۰ سال است که در جهان گسترش‌یافته‌اند و در طول یک دهه‌ی گذشته رشد چشمگیری را داشته‌اند. اولین ETF در سال ۱۹۹۳ بانام اسپایدر (SPDR) به بازار معرفی گردید. هدف این صندوق پیروی از شاخص S&P۵۰۰ بود.

مطابق آمار، مجموع دارایی‌های تحتِ مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری ETF در ایالات‌متحده از ۱۰۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۲ به ۱.۶۷۵ میلیارد دلار تا پایان سال ۲۰۱۳ رسیده است.

گفتیم که این صندوق‌ها ساختاری شبیه به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک دارند. همان‌طور که اطلاع دارید ارزش هر واحد از یک صندوق سرمایه‌گذاری مشترک تنها در پایان روز مشخص می‌شود. در این صورت پس از محاسبه‌ی خالصِ ارزشِ دارایی‌ها (که اصطلاحاً به آن NAV گفته می‌شود) می‌توان آن‌ها را خریدوفروش کرد؛ اما برخلاف دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، هر واحد از ETF ها را می‌توان همانند سهام و در طول روز معامله کرد!

این مطلب به‌شدت نقد شوندگی این صندوق‌ها را (نسبت به انواع دیگر) بالابرده است. از دیگر ویژگی‌های منحصربه‌فرد این صندوق‌ها برخورداری از معافیت‌های مالیاتی است. درواقع معامله‌ی واحدهای ETF ها بسیار کم‌هزینه است. البته نباید فقط ویژگی‌های مثبت این صندوق‌ها را آب‌وتاب داد! صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس، معایبی هم دارند.

اَندر مضراتِ ETF ها

به دلیل آنکه این صندوق‌ها همانند سهام معامله می‌شوند، ممکن است سهام آن قبل از ناپدیدی آربیتراژ و برقراری تعادل، به قیمت‌های متفاوت از خالص دارایی، معامله شوند!

به دلیل طولانی شدن این جستار از توضیح بیشتر معایب ETF ها چشم‌پوشی می‌کنیم.

خوشبختانه در ایران نیز از اواسط سال ۱۳۹۲ اولین صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در فرابورس، پذیره‌نویس گردید که به‌مرور بر تعداد و تنوع آن‌ها افزوده‌شده است.

مطابق با آخرین آمار سازمان بورس تا پایان سال ۱۳۹۳ مجموعاً ۷ صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در ایران شکل‌گرفته که مجموع دارایی‌های تحتِ مدیریت آن‌ها به بیش از ۱۴۴ میلیارد تومان می‌رسد.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص (Index fund) گونه‌ای از صندوق‌های سرمایه‌گذاری هستند که هدفشان پیروی از یک شاخص مبنا هست. هدفِ این نوع صندوق‌ها صرفاً اِنطباق دارایی‌های پرتفوی سرمایه‌گذاری با شاخص بازار بورس است.

توجه کنید شاخص مذکور می‌تواند شاخص سهام، شاخص صنعت یا اوراق قرضه باشد.

یقیناً تنوع دارایی‌ها به شکلی متناسب با شاخصِ مبنا است. این مهم باعث می‌شود تا بتوان عملکردی مشابه عملکرد شاخص موردنظر ایجاد کرد. نباید فراموش کنیم که در این نوع از صندوق‌ها، نقشِ مدیریت یک نقشِ غیرفعال است. درواقع وظیفه مدیران این صندوق‌ها، کسب سود نیست! آن‌ها فقط می‌کوشند تا وزن اوراقِ در سبد را متناسب با عملکرد شاخص فوق تطبیق دهند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، ملزم هستند منابع خود را متناسب با تغییرات شاخص موردنظر سرمایه‌گذاری کنند؛ بنابراین آن‌ها اجازه‌ی انجام حرکات انتحاری یا معاملات آتی را ندارند!

لازم است بدانیم که انجام معاملات خرید یا فروش سهام همیشه ضرورت ندارد! صندوق‌های شاخصی، تنها زمانی اقدام به خریدوفروش سهم می‌کنند که ضرورت ایجادشده باشد. این مهم معمولاً زمانی اتفاق می‌افتند که وجوه جدیدی به‌واسطه‌ی سرمایه‌گذاری جدید وارد صندوق شده باشد. معمولاً دلیل فروش سهام نیز خروج یک سرمایه‌گذار از صندوق است.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر شاخص، هزینه‌های بسیار پایین آن است.

ایده‌ی اصلی شکل‌گیری صندوق‌های سرمایه‌گذاری شاخصی بر اساس نظریه بازار کارا (Efficient Market Hypothesis) هست. هرچند که توضیح کامل این نظریه‌ی مالی در این جستار مشکل است؛ اما به‌طور خلاصه مطابق با نظریه‌ی بازارِ کارا، انتظارات و اطلاعات همه مشارکت‌کنندگان بازار به‌خوبی در قیمت‌ها منعکس می‌شود. بنا بر وجود تفکرات و رویکردهای مختلف سرمایه‌گذاران، به این نتیجه خواهیم رسید که هر سرمایه‌گذار، خود، یک پارامترِ اثرگذار بر قیمت است؛ بنابراین تغییر قیمت‌ها غیرقابل‌پیش‌بینی هستند!

هرچند که در ردِ ادعای این نظریه فرضیه‌های دیگری روی کارآمد؛ اما مطابق نظریه‌ی بازار کارا، نمی‌توان بدون متحمل شدن ریسک، بازدهی بالاتر از شاخص بازار به دست آورد. همین ایده بود که باعث شد افتتاح اولین صندوق سرمایه‌گذاری شاخصی توسط سرمایه‌گذار آمریکایی جان بوگل کلید بخورد.

بر اساس آخرین اطلاعات تابه‌حال، سه صندوق شاخصی در ایران تأسیس‌شده است که بیش از ۲۹ میلیارد تومان دارایی تحت مدیریت آن‌ها است.

صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان

بیایید فرض کنیم می‌خواهیم در بازار املاک سرمایه‌گذاری کنیم. تنها مشکلی که وجود دارد و آن اینکه فقط پنج میلیون تومان موجودی داریم. مطمئناً انتظار نداریم کلید آپارتمان را با پنج میلیون به ما بدهند و الباقی آن را نیز ببخشند! هر شخصی که تابه‌حال، دستی در مِلک و املاک داشته باشد می‌داند که سرمایه‌گذاری با مبالغ خرد امکان‌پذیر نیست.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان دقیقاً به همین منظور ساخته‌شده‌اند. این روش جایگزین سرمایه‌گذاری سنتی است و با سرمایه‌گذاری خرد نیز امکان‌پذیر است. این صندوق‌ها ساختار منظمی دارند که افراد می‌توانند حتی با سرمایه‌های کوچک از سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات بی‌بهره نمانند.

همانند دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری این‌ها نیز تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار تأسیس و حسابرسی می‌شود. این صندوق‌ها پس از اخذ مجوزهای لازم، با تجمیع سرمایه‌های خرد آن‌ها را در پروژه‌های ساختمانی مشخص سرمایه‌گذاری می‌کنند. هر صندوق برای هر پروژه، هزینه‌ها و مدت‌زمان پیش‌بینی را در امید نامه‌ی خود ذکر می‌کند.

معمولاً در این صندوق‌ها سَندی بنام امید نامه وجود دارد.

امید نامه سندی است که چشم‌انداز سرمایه‌گذاری را به همراه سود احتمالی عایدی و مدت‌زمان پروژه مشخص می‌کند.

سرمایه‌گذاران با بررسی اساسنامه، امید نامه و طرح توجیهی، اطلاعات لازم را اخذ و نسبت به سرمایه‌گذاری تصمیم می‌گیرند. بدانیم که این صندوق‌ها عمرمحدود و مشخصی دارند! درواقع پس از اتمام پروژه، مدیر صندوق (با تأیید سازمان بورس) اقدام به فروش یا پیش‌فروش واحدهای ساختمانی می‌کند. طبیعی است عواید ناشی از فروش بین سرمایه‌گذاران تقسیم خواهد شد.

بر اساس آخرین اطلاعات تنها یک صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان در ایران تأسیس‌شده است که تا پایان سال ۱۳۹۳ بیش از ۳۳ میلیارد تومان دارایی تحت مدیریت آن بوده است.

سخن نویسنده

به لطف خداوند صندوق‌های سرمایه‌گذاری زیادی در کشور تأسیس‌شده است. نباید فراموش کنیم که تمامی این صندوق‌ها تحت نظارت دقیق سازمان بورس و اوراق بهادار است. درواقع تمامی نهادهای مالی مرتبط با سازمان بورس جزء سالم‌ترین و شفاف‌ترین نهادهای مالی کشور هستند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری این امکان را به ما می‌دهند تا با مبالغ خرد، ریال‌های خود را سرمایه‌گذاری کنیم. اینکه پولِ خود را در چه صندوقی قرار دهیم کاملاً به سبک و سیاق سرمایه‌گذار در مواجهه‌ی با ریسک بازمی‌گردد. شاید مطلب بعدی رها سرمایه که به مقایسه‌ی عملی این صندوق‌ها می‌پردازد، افق تصمیم‌گیری شفاف‌تری را پیش روی شما ترسیم کند.