تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟

حجم مبنا چیست و چه کاربردی دارد؟

همان‌طور که هر بازار یا صنف خاص دارای یک‌ سری قوانین مختص به خود است، بازار بزرگ بورس نیز از همین قضیه پیروی می‌کند و دارای تعدای قانون یا اصل است که توسط نهاد خاصی به نام «سازمان بورس» که به «شرکت بورس اوراق بهادار» نیز شناخته می‌شود، گزینش و به اطلاع رسانده می‌شوند.

یکی از این قوانین «حجم مبنا» تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ نام دارد که یکی از قوانین مهم در معاملات بورسی شناخته می‌شود.

افزایش اطلاعات در زمینه اصول اولیه بورس و قوانین جاری بر آن، به‌راستی می‌تواند شما را با یک ‌دید بازتر و آگاهی بیشتری که مثل یک نقشه عمل می‌کند، وارد این عرصه کند تا بتوانید تصمیمات بهتری اتخاذ نمایید.

تعریف حجم مبنا در بورس چیست؟

سازمان بورس برای رشد یا نزولِ اصولی و عادلانه‌ی ارزش سهام یک شرکت، قانونی به نام حجم مبنا تعیین کرده است که این قانون می‌گوید؛ برای این‌که ارزش سهام شرکت افزایش یا کاهش یابد، می‌بایست در روز تعداد خاصی یا در سال درصدی از سهام آن، مورد معامله «خرید یا فروش» قرار بگیرد، در غیر اینصورت ارزش آن به نسبت محاسبه شده و کم خواهد شد. این درصد در سال ۲۰٪ از کل سهام تعیین شده است. یعنی هر شرکت نسبت به ارزشی که دارد یک حجم‌ مبنای مختص به خود را دارد که در ادامه نحوه محاسبه آن را نیز بررسی می‌کنیم.

نام‌ یا کلمه‌ی «حجم مبنا» به حجم حداقلی یا پایه‌ ای تعداد خرید و فروش سهام اشاره می‌کند و‌ بر این اساس نام گذاری شده است که حجم‌ به معنی تعداد یا اندازه است و‌ مبنا به معنی سطح یا پایه معنی می‌شود.

همان‌طور که می‌دانید اگر معاملات بیش از حجم مبنا باشد، دلیل بر افزایش ارزش سهام نیست، بلکه ارزش سهام مربوط به قانون عرضه و تقاضا است که در واقع نوع معامله را نشان می‌دهد که اگر خرید بیشتر از فروش باشد ارزش آن اضافه می‌شود و ‌همین‌طور بلعکس. در اصل قانون حجم مبنا می‌گوید؛ باید سهام مثلا فلان شرکت روزانه فلان عدد معامله حالا چه‌ خرید و چه‌ فروش شود، اگر از این تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ عدد کمتر باشد، ارزش آن کم می‌شود.

لازم به ذکر است این عدد طی سال‌ها ممکن است بنا بر تشخیص این سازمان تغییر کند.

در ‌مقابل حجم مبنا چیزی به نام «حداکثر مبلغ معاملات» نیز قرار دارد.

حال اگر در تابلوی بورس چیزی به نام قیمت پایانی دیدید، می‌دانید که اگر حجم معاملات آن روز برابر با حجم مبنا بوده این قیمت میانگین یا همان نتیجه قیمت معاملات است و اگر حجم معاملات کمتر از حجم‌ مبنا بوده، به همان نسبتِ افزایش یا کاهش ارزش سهم از قیمت کاسته شده و قیمت پایانی آن است که می‌بینید.

میانگین معاملات نیز بر پایه درصد سودی که آن سهم خرید یا فروش داشته‌ است محابسه می‌شود، برای مثال، فرض کنید سهمی در قیمت مثبت ۵ درصد معامله شود. اگر تعداد سهام معامله شده بیشتر از ۸۰ هزار باشد، این ۵ درصد اعمال شده و مبنای قیمت روز بعد معاملات قرار خواهد گرفت. اما اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد، قیمت پایانی بر اساس نسبت این حجم به حجم مبنا محاسبه می‌شود. برای مثال اگر حجم مبنای سهمی ۸۰ هزار باشد و ۴۰ هزار سهم با قیمت مثبت ۵ درصد معامله شود، مقدار افزایشِ قیمت ۲٫۵ درصد برای قیمت پایانی در نظر گرفته خواهد شد. البته این حجم مبنا که درباره آن بحث کردیم، مربوط به شرکت‌های ثبت شده در بورس است.

حجم مبنا چه کاربردی دارد؟

یکی از دلایل آن این است که، در بورس افرادی هستند که می‌خواهند با شبیه‌سازی قانون عرضه و تقاضا، مثلا خرید یا فروش تعداد کم از سهام، حال یا با قیمت بالا یا کم باعث تغییر در ارزش سهام‌ شده و یک‌باره سود کنند.

قانون حجم‌ مبنا می‌آید و تعداد حداقلی معاملات برای هر سهام تعیین می‌کند تا جلوی چنین کارهایی را بگیرد و بگذارد ارزش سهام با توجه به روند عادی خود تغییر کند.

قانون «حداکثر مبلغ معاملات» نیز جهت جلوگیری از افزایش ارزش معاملاتی تعیین شده‌اند.

یکی از دیگر از مزایای شناخت این قانون این است که می‌دانید سهام‌ شرکت هایی که معمولا معاملات پایینی دارند مناسب شما نیستند و ممکن است با خریدشان متحمل ضرر شوید، وقتی تقاضا برای یک نوع سهام‌ پایین بیاید مطمعناً حجم مبنای کمتری هم خواهد داشت زیرا نه فروش دارد که‌ تقاضایی را بر طرف کند و‌ نه تقاضایی که باعث افزایش قیمتی آن شود، بنابراین آن بازار تقریبا راکد است. افراد با تجریه معمولاً از همین روش بهره می‌گیرند تا سود بیشتری کنند، وقتی بازار تقاضای زیادی ندارد ولی می‌دانند به زودی آن نرخ ‌رشد می‌کند، سهام خریده و منتظر می‌مانند تا تقاضا افزایش پیدا کند.

چگونه حجم مبنا را محاسبه کنیم؟

اگر به ابتدای مقاله توجه کرده باشید، گفتیم که این قانون جدید حجم مبنا می‌گوید؛ در روزهای کاری یک سال، تقریباً ۲۵۰ روز، می‌بایست ۲۰ درصد از کل سهام معامله شود، درغیر اینصورت در کاهش ارزش آن سهام تاثیر خواهد گذاشت.

روز‌های کاری یک ‌سال را با حذف مناسبت‌های تعطیلی رسمی می‌توان ۲۵۰ روز در نظر گرفت.

حال برای این‌که‌ بفهمیم حجم مبنای یک شرکت از نظر حجم روزانه چقدر است، نیاز به سه عدد داریم؛ ارزش فعلی سهام، روز‌های کاری در سال و درصد معامله در سال.

بسیار‌ خوب مثلا فرض می‌کنیم ارزش سهام‌ شرکتی ۲۰۰ میلیون تومان است، ابتدا از آن ۸۰ درصد کم‌ می‌کنیم تا ۲۰ درصد اصلی حجم مبنا را متوجه شویم که برای یک‌سال است، حالا همان ۲۰ درصد را تقسیم‌ بر روز‌ های کاری که همان ۲۵۰ روز است می‌کنیم تا ببینیم‌ در روز چقدر باید از سهام‌ شرکت ۲۰۰ میلیونی ما معامله شود. نتیجه ما ۱۶۰ هزار برای هر روز خواهد بود، بهتر است این روش را خودتان امتحان کرده و با تمرین به این ‌امر مسلط شوید تا در صورت نیاز بتوانید با یک‌ ماشین حساب این‌ موضوع را کشف کنید. چیز ساده ای است.

روش دیگری برای معامله این است که یک سال اگر ۲۵۰ روز‌ کاری داشته باشد، حجم مبنای روزانه‌ی آن شرکت «۰٫۰۰۰۸» هشت ده هزارمِ کل سهم شرکت است. مثلاً اگر شرکتی ۱۰۰ میلیون تومان سهم داشته باشد، حجم مبنای آن ۸۰ هزار از سهم خواهد بود که لازم است در طول روز ِکاری خرید یا فروش شود. بنابراین، باید حداقل ۸۰ هزار سهم معامله شود تا تغییرات قیمت آن روز در سهم اعمال شود. البته این عدد اخیراً تغییر پیدا کرده است، طبق بیانیه زیر:

بر اساس اعلام سازمان بورس اوراق بهادار، از شروع تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸، حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بر اساس فرمول قبلی «ماده واحده مصوب ۲۸ بهمن ۱۳۹۳ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار» ۴ در ۱۰ هزار سهام شرکت است، به شرطی که حداقل ارزش مبنا برای تمامی شرکت‌ها برابر با ۵ میلیارد تومان و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه ۲ هزار میلیارد تومان و بالاتر، ۱۲ میلیارد تومان و برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ میلیارد تومان، ۱۰ میلیارد تومان تعیین شود.

همچنین، تعداد حجم مبنای هر سهم بر اساس قیمت پایانی سهم در آخرین روزِ معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

مطمئناً این‌ تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ عدد در سال‌های آتی نیز ممکن‌ است دست‌خوش تغییرات خاصی شود که مطمئناً این مطلب سریعاً به‌ روز خواهد شد و شما را با روش جدید حجم مبنا آشنا می کنیم.

دلیل تغییرات این اعداد واضح است، در واقع حداکثر مبلغ حجم معاملات حجم مبنا یک میلیارد تومان است؛ به این ‌معنی که اگر ارزش ۰٫۰۰۰۸ تعداد سهم یک شرکت از یک میلیارد تومان بیشتر شود، عدد مورد نظر را کاهش می‌دهند، یعنی یک میلیارد تومان را با تعداد سهم شرکت مورد نظر متعادل کرده و آن را مبنای محاسبه قرار می‌دهند. حداقل ارزش معامله نیز باید ۵۰ میلیون تومان باشد. این به آن دلیل است که شرکت‌هایی که سهم آن‌ها قیمت نسبتاً بیشتری دارد، اگر بخواهند حجم مبنا را ۰٫۰۰۰۸ در نظر بگیرند، ممکن است ارزش معاملاتی‌شان خیلی‌ خیلی زیاد شود. به همین دلیل است که تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ سقفی به عنوان حداکثر در نظر گرفته می‌شود.

سخن آخر

در نظر داشته باشید قانون حجم مبنا اساسِ تعیین کننده ارزش یک سهام است، بازار بورس ایران مقداری با بازار فارکس تفاوت دارد اما اگر بتوانید با ویژگی های بازار ایران سازگار شده و با انعطاف کامل رفتار کنید، برد با شماست.

در صورتی که اطلاعات مفیدی یا نظری در این زمینه دارید، می‌توانید آن‌ را از بخش نظرات به اشتراک ‌گذاشته و اگر هم سوالی مد نظر دارید، از همان بخش با ما در میان بگذارید.

یک گزارش جذاب | حجم مبنا در سهام چیست

امسال 13 فروردین با حضور یک میهمان ناخوانده به نام کووید 19 برای ما متفاوت تر از هر سالی است. «دنیای بورس» پیشنهاد میکند با در خانه ماندن، 13 مطلب خواندنی سایت را از دست ندهید.

• حجم مبنا چیست؟
• حجم مبنا چه کارکردی دارد؟
• حجم مبنا در این سال ها چه تغییری کرده؟
• چگونه حجم مبنای یک سهم را محاسبه کنیم؟
• حجم مبنا در تابلوخوانی
• حجم مبنای یک

دنیای بورس | این روزها شاهد اخبار زیادی پیرامون تغییر در درستورالعمل حجم مبنا هستیم. ممکن است این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که حجم مبنا چیست؟ فرمول حجم مبنا چیست و حجم مبنا چگونه محاسبه می‌شود؟ اصلا حجم مبنا چه کاربردی دارد؟ حجم مبنای چه سهامی یک است؟ و در نهایت به طور کلی حجم مبنا چه نقشی در تابلوخوانی بورس دارد؟

حجم مبنا چیست؟

حجم مبنا یکی از ویژگی‌های بازار سهام ایران است. در تعریف ساده باید عنوان کرد که حداقل تعداد سهامی که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم بتواند تا دامنه نوسان کامل رشد یا افت داشته باشد را حجم مبنا می گویند.

حجم مبنا برای کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام در سال 1382 تصویب شد. بر این اساس و در ابتدای این قانون اساس بر این بود که 15 درصد از کل سهام یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0.0006 (شش ده هزارم) کل سهام شرکت لحاظ شد. البته این محاسبه با درنظر گرفتن تعداد 250روز کاری در یکسال لحاظ شده بود.

ولی درست در یک سال بعد یعنی در سال 1383 نحوه محاسبه تغییر کرد. بدین صورت که معامله 15درصد از سهام یک شرکت در کل سال به 20 درصد افزایش یافت . به این ترتیب حجم مبنا نیز به 0.0008 (هشت ده هزارم) کل سهام شرکت رسید. البته این فرمول طی سالها تغییر کرد و در سال 93 به 0.0004 (چهار ده هزارم) کل سهام شرکت رسید.

به طور مثال حجم مبنای شرکتی که دارای 300میلیون سهم است، 120هزار سهم خواهد بود. یعنی باید حداقل 120هزار سهم این شرکت در یک روز معاملاتی دادوستد شود تا آن سهم بتواند نوسان قیمتی در محدوده 5درصد داشته باشد. به عبارت دقیق تر اگر حداقل 120 هزار سهم شرکت معامله شود، قیمت پایانی سهم برابر با میانگین موزون قیمت‌های معاملات خواهد بود. حال اگر در یک روز معاملاتی کمتر از 120 هزار سهم آن معامله شود، قیمت پایانی با استفاده از نسبت حجم مبنا پوشش داده شده محاسبه می‌شود.

حجم مبنا و قیمت پایانی

برای درک بهتر حجم مبنا بهتر است ابتدا با دومفهوم قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی آشنا شویم:

قیمت آخرین معامله: به آخرین قیمتی که سهام یک شرکت در یک روز بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود، قیمت آخرین معامله گفته می‌شود.

قیمت پایانی: به میانگین وزنی قیمت سهام شرکت با در نظر گرفتن حجم مبنا، قیمت پایانی گفته می‌شود.

به این ترتیب قیمت پایانی هر روز مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد. مثلا اگر قیمت پایانی معامله یک سهم در معاملات روز سه شنبه100 ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی چهارشنبه بین مثبت 5 درصد (105 ریال) و منفی 5 درصد قیمت پایانی روز معاملاتی گذشته (95ریال) خواهد بود.

بر اساس این تعریف می‌توانیم بگوییم حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهمی است که باید در یک روز معاملاتی روی یک قیمت دادوستد شود تا قیمت پایانی به قیمت داد و ستد شده برسد. در صورتی که تعداد سهام معامله‌شده در طول روز کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت.

حجم مبنا در دستور جدید

حال بر اساس ابلاغیه دو شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، روش جدید محاسبه حجم مبنا از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸ اجرا شد.

حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران براساس فرمول قبلی (ماده واحده مصوب ۲۸ بهمن‌ماه ۹۳ هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار) ۴ در ۱۰ هزار سهام شرکت در نظر گرفته شد. البته در این میان شروطی عنوان شد. به این ترتیب حداقل ارزش مبنا برای تمام شرکت‌ها برابر با ۵۰ میلیارد ریال و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر ،۱۲۰ میلیارد ریال و برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال،۱۰۰ میلیارد ریال تعیین شد.

به این ترتیب، تعداد حجم مبنای هر سهم براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود. همچنین در صورت اقدامات شرکتی تغییرات حجم مبنا براساس مقررات و با رعایت نصاب‌های این مصوبه محاسبه و اعمال می‌شوند.

حجم مبنا و تغییرات جدید

همانطور که عنوان شد حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار برابر با 0.0004 (چهار ده هزارم) تعداد سهام شرکت است. حداکثر ارزش حجم مبنا با توجه به سرمایه شرکت ها می تواند حتی 120میلیارد ريال و حداقل آن ۵۰ میلیارد ریال باشد که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

• حداقل ارزش مبنای قابل اعمال معادل ۵۰ میلیارد ریال است.
• حداکثر ارزش مبنای قابل اعمال برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال معادل ۱۰۰ میلیارد ریال و برای شرکت‌های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد و بالاتر معادل ۱۲۰ میلیارد ریال است.
• البته حجم مبنا در بازار پایه فرابورس با تابلو زرد ۲۰ میلیارد ریال، برای نارنجی ۱۰ میلیارد ریال و برای قرمز ۵ میلیارد ریال است.

پس توجه داشته باشید در صورتی که سهام شرکت های فرابورسی در سقف و یا کف قیمت خواهند بود که به اندازه ارزش ریالی عنوان شده، معامله شوند.

جزییات حداقل و حداکثر ارزش مبنا

نحوه محاسبه حجم مبنا

طبق این قانون برای محاسبه حجم مبنا کافی است مراحل زیر را طی کنیم:

1. ابتدا تعداد سهام شرکت را در عدد ۴ ضرب و بر عدد ۱۰۰۰۰ تقسیم می‌کنیم.
2. عدد بدست آمده حجم مبنای ما خواهد بود. اما لازم است یک تبصره را در آن رعایت کنیم.
3. عدد بدست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه (آخرین روز کاری) ضرب می‌کنیم:
4. اگر عدد بدست آمده در آخرین روز کاری هفته (معمولا چهارشنبه) عددی بین 50میلیارد ریال و ۱20 میلیارد ریال بود: حجم مبنای ما برای روز شنبه همان عدد بدست آمده در بالا خواهد بود.
5. اگر عدد بدست آمده کمتر از 50میلیارد ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با 50میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.

حجم مبنای یک چیست؟

تا پیش از دستورالعمل جدید ، شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت می‌کردند، حجم مبنایی معادل ۱ (یک) داشتند. یعنی کافی بود تا یک سهم در نماد مورد نظر معامله شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال شود.

ولی همانطور که عنوان شد در دستورالعمل جدید برای کلیه سهام معامله شده در فرابورس و بازار پایه حجم مبنایی مطابق با جدول بالا درنظر گرفته شده است. به دلیل آن که تا کنون حجم مبنا در بازارهای پایه و فرابورس در نظر گرفته نمی‌شد، کوچک بودن بسیاری از سهام این بازارها باعث سود جویی برخی از معامله‌گران می‌شد. حال پیش بینی می شود با دستورالعمل جدید ، فعالیت های سفته بازی در این نمادها کاهش یابد.

حجم مبنا در تابلوخوانی

برای خرید سهام یکی از مهم ترین مواردی که بایستی بررسی شود تابلوی معاملات آن سهام است. در تابلوی معاملات یک سهم اطلاعات فراوانی از آن در دسترس است که مهم ترین آن قیمت سهام است. در این قیمت موارد مهمی تاثیرگذار است که یکی از آنها، حجم مبناست.

برای بررسی جزئیات مهم از روند معاملات هر سهم ، در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، می توان این اطلاعات را مشاهده کرد.

بررسی جزییات روند معاملات هر سهم در سایت بورس تهران (لینک)

کارکرد حجم مبنا

هدف از تعیین حجم مبنا این است که که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند که نوسانات قیمت سهام در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام است. چرا که در غیر این صورت معامله حتی چند سهم می‌تواند قیمت سهام را تحت تاثیر قرار دهد و قیمت های غیر واقعی در سهم ایجاد کند.

به عبارت ساده تر فلسفه وجودی حجم مبنا به این خاطر است که یک سهم با حجم خرید کم ، نوسان شدید قیمتی را تجربه نکند.

در واقع یکی از اهداف مهم سازمان بورس، دستیابی به رشد پایدار در بازار سهام است. برای اینکه بازار پویاتر شود، ابتدا لازم است که معاملات آن تا حدی به دور از هیجان و با شیب ملایم صورت گیرد. تغییر فرمول حجم مبنا یکی از عواملی است که سبب می‌شود تا اصطلاحاً عمق بازار افزایش یافته و قیمت‌های کاذب و حبابی کمتر به وجود بیایند.

حجم مبنا چیست؟ (بررسی کاربرد حجم مبنا در بورس)

در بازار بورس ایران یکی از ویژگی‌هایی که سهم ها دارند حجم مبنا است. حجم مبنا باعث می‌شود که هیجانات کاذب قیمت سهام شرکت‌ها کاهش یابد و همچنین از ریزش یا رشد بی‌رویه قیمت سهام شرکت‌ها جلوگیری شود. ما در این مطلب قصد داریم به تعریف و توضیح حجم مبنا بپردازیم.

حجم مبنا چیست؟

یکی از ابزارهایی که از سال ۱۳۸۲ و در زمان تصدی دکتر حسین عبده تبریزی برای کمک به حفظ آرامش در معاملات سهام از آن استفاده می‌شود، حجم مبنا است. با استفاده از این ابزار، امکان نوسان غیر معمول و کاذب برای سهم های بورسی از بین می‌رود. کاربرد اصلی حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نمادهای فعال در بورس تهران است. این ابزار تنها در بورس تهران مورد استفاده قرار می‌گیرد و میزان آن به طور خودکار، توسط سامانه معاملات اندازه گیری می‌شود. بنابراین هیچ یک از معامله گران در محاسبه آن دخالتی ندارند و می‌توانند آن را همیشه در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ( tsetmc.com ) و برای هر یک از نمادها مشاهده کنند. برای آنکه بتوانیم حجم مبنا را به خوبی توضیح دهیم ابتدا لازم است تعریفی دقیق از قیمت پایانی داشته باشیم.

قیمت پایانی چیست؟

قیمت پایانی به طور ساده عبارت است از قیمتی که بر اساس میانگین وزنی معاملات هر نماد بورسی در یک روز به دست می‌آید. اما آنچه که قیمت پایانی در بورس تهران را از نمادهای مورد معامله در صندوق های سرمایه گذاری جدا می‌کند، میزان حجم مبنا تعیین شده از سوی هر یک از این بازارها است. درحالی که بورس تهران حجم مبنای نمادها را بر اساس قوانین داخلی محاسبه می‌کند، مطابق با دستورالعمل‌های به کار گرفته شده در کلیه صندوق‌ها، حجم مبنا برای تمامی نمادهای این بازار «عدد یک» در نظر گرفته شده است. بنابراین قیمت پایانی در هر یک از صندوق‌ها برابر با میانگین موزون تمامی معاملات انجام شده در روز خواهد بود. این در حالی است که نمادهای بورسی باید برای به دست آمدن قیمت پایانی هر روز عدد حاصل از میانگین وزنی را متناسب با حجم مبنا تعیین شده برای آن نماد تعدیل کنند.

البته این قانون در سال 98 اصلاح شد؛ ولی قبل از آن کلیه نمادهای فرابورسی نیز دارای حجم مبنای 1 بودند که با وضع قانون جدید کلیه نماد های فرابورسی نیز دارای حجم مبنا شدند.

تعریف حجم مبنا

مطابق با تعریف مندرج در تارنمای شرکت بورس اوراق بهادار تهران، حجم مبنا عبارت است از آن تعداد از یک نوع اوراق بهادار که باید در هر روز مورد داد و ستد قرار گیرد تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود و هدف از تعیین آن این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند که نوسانات قیمت سهام در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت صورت گرفته است و در نتیجه وجود حجم می‌تواند مانع از ایجاد قیمت‌های غیرواقعی و کاذب در بازار می‌شود.

با موافقت شورای عالی بورس و اوراق بهادار و طبق مصوبه‌های جلسه هفتم اسفندماه ۹۸ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مقرر شد که برای شرکت‌های موجود در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران حجم مبنا معادل ۴ در ده هزار تعداد سهام شرکت اعمال شود. فرابورس ایران اعلام کرد که حداقل ارزش مبنا در بازارهای اول و دوم فرابورس، ۵۰ میلیارد ریال و در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه به ترتیب ۲۰، ۱۰ و ۵ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است. همچنین حداکثر ارزش مبنا برای شرکت های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر ۱۲۰ میلیارد ریال تعیین شده است و برای شرکت های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، حداکثر ارزش مبنا ۱۰۰ میلیارد ریال خواهد بود.

مهم ترین هدف برای تعیین حجم مبنا چیست؟

هدف اصلی از مشخص کردن حجم مبنا کنترل بر روی نوسانات قیمت می‌باشد که ممکن است تحت تاثیر حجم معاملات قرار گیرد. در حالت کلی به منظور مطمئن شدن از اینکه تغییر قیمت سهام قابل اطمینان باشد منطقی می‌باشد که تعداد زیادی سهم در قیمت جدید معامله خواهد شد؛ مگر اینکه فقط با معامله یک سهم در قیمت‌های غیرمنطقی امکان دارد قیمت و نوسان کاذب برای آن سهم بوجود آورد. پس میزان حجم معاملات طبق اندازه هر شرکت باید زیاد باشد تا بشود به نوسانات قیمت آن متکی شد؛ مگر اینکه در تعداد پایینی از حجم معاملات ریسک بالای قیمت‌های کاذب از طرف بازیگران و نوسان گیران وجود دارد.

حجم مبنا شیب روندهای صعودی و نزولی را متعادل می‌کند و همانطور که گفته شد هدف اصلی آن منطقی کردن روند قیمتی شرکت‌هاست و باعث شود تا رشد یا ریزش قیمت سهام شرکت، در صورت معامله شدن تعداد بالایی از سهام رخ دهد. همچنین باعث شد تا هیجانات کاذب قیمت سهام شرکت‌ها کاهش یابد و از ریزش یا رشد بی‌رویه قیمت سهام شرکت‌ها جلوگیری کند؛ همچنین باعث شد که سرمایه گذاران زیادی جذب بورس شوند.

حجم مبنای شرکت‌ها پس از افزایش سرمایه چگونه است؟

شرکت‌های سازمان بورس ممکن است قصد افزایش سرمایه داشته باشند و برای این کار اقدام نمایند. در صورت افزایش سرمایه همه سهام شرکت دستخوش تغییراتی خواهند شد و با توجه به شرایط افزایش سرمایه تعداد سهام شرکت‌ها کم یا زیاد می‌شود. بر همین اساس هم بعد از افزایش سرمایه حجم مبنای شرکت‌های بورسی تغییر می‌کند و به محاسبه حجم مبنای جدید برای آن‌ها می‌پردازند.

حجم مبنا بر نوسانات قیمت سهام چه تاثیری دارد؟

زمانی که تعداد سهام شرکتی بالا باشد، قطعا حجم مبنای بیشتری تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ هم دارد؛ بر همین اساس، در معاملات سهام شرکت‌های بزرگ که حجم مبنایشان زیاد است، بعضی وقت‌ها نوسانات کمتری نسبت به سهام شرکت‌های کوچک دارند.

معایب و مزایای حجم مبنا چیست؟

همانطور که در فوق اشاره کردیم حجم مبنا باعث جلوگیری از ایجاد قیمت‌های کاذب می‌شود؛ اما به این نکته هم توجه کنید که در مواقعی مانند تشکیل صف‌های خرید و فروش باعث بلوکه شدن مقدار بسیار زیادی از پول می‌گردد و باعث می‌شود نوسان قیمت در هر دو روند نزولی و صعودی کند شود. تاثیر حجم مبنا بر قیمت سهام بر کسی پوشیده نیست و باید به آن توجه ویژه داشت.

در مواقعی که میزان حجم معاملات بسیار پایین می‌آید که سرمایه گذاران در بورس در این شرایط می‌گویند سهم خشک شده است و همچنین نوسانی هم نمی‌کند. در این شرایط سازمان بورس در یک محدوده زمانی معین همانند یک روز نماد سهام را بدون هیچگونه حجم مبنا و دامنه نوسان باز می‌کند تا معاملات انجام گیرد و همچنین قیمت مورد نظر خریداران و فروشندگان از طریق عرضه و تقاضا مشخص گردد.

حجم مبنای یک سهم در کجا قرار دارد؟

برای دسترسی به حجم مبنای یک سهام باید به سایت مدیریت و فناوری بورس تهران مراجعه کرده و در قسمت جستجو نماد مورد نظرتان را پیدا و به صفحه آن نماد بروید. بطور مثال حجم مبنای نماد وبملت را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

چگونگی محاسبه حجم مبنا

برای آنکه چگونگی به‌کارگیری حجم مبنا را به خوبی توضیح دهیم با مثالی ساده بیان می‌کنیم. فرض کنید که یک نماد، حجم مبنایی برابر با ۲ میلیون سهم دارد. در چنین شرایطی اگر قیمت پایانی این نماد در روز گذشته ۱۲۰ تومان باشد و میزان معاملات آن در روز مورد نظر به یک میلیون سهم (یعنی ۵۰ درصد حجم مبنا) برسد، در اولین قدم از محاسبه قیمت پایانی روز جاری، ابتدا میانگین وزنی معاملات آن روز را به دست می‌آوریم. سپس تفاوت میانگین به دست آمده با قیمت پایانی روز گذشته را در نسبت معاملات امروز به حجم مبنا ضرب می‌کنیم و آن را به قیمت پایانی روز گذشته اضافه خواهیم کرد تا قیمت پایانی به دست آمده در این روز محاسبه شود. در این حالت اگر فرض کنیم که میانگین وزنی معاملات روز جاری ۱۳۰ باشد، قیمت پایانی نماد برابر با ۱۲۵ تومان خواهد بود.

میانگین وزنی معاملات امروز: ۱۳۰

قیمت پایانی روز گذشته: ۱۲۰ تومان

حجم مبنا: ۲ میلیون سهم

حجم معاملات روز جاری: ۱ میلیون سهم

تفاوت میانگین وزنی معاملات امروز با قیمت پایانی در روز گذشته:

تعدیل با حجم مبنا:

قیمت پایانی امروز:

بنابراین مبنای تغییرات قیمت‌ها و سقف مجاز نوسان روز بعد، در بازه ۵ درصد مثبت و ۵ درصد منفی خواهد بود.

سخن آخر

بازار بورس، بازاری همراه با ریسک است، لذا سازمان بورس و اوراق بهادار تهران همواره در تلاش برای به حداقل رساندن ریسک و اتخاذ قوانینی در جهت ایجاد فضایی امن برای انجام معاملات است. از این ‌رو حجم مبنا را به عنوان ابزاری برای کمک به حفظ آرامش تعیین کرده است. در کنار تمام مزایای آن که در این مقاله به آن اشاره گردید، به معایب آن نیز پرداختیم و اینکه سازمان بورس برای رفع مشکلات و معایب ناشی از آن نیز راهکارهایی اندیشیده و حجم مبنا را به ابزاری کارآمد و ضروری در معاملات بورس تهران تبدیل نموده است.

گره معاملاتی چیست؟

برخی از اوقات سهام در سقف یا کف دامنه نوسان خود با حجم نقدینگی پایین و تعداد معالمات کم، قفل می‌شوند. به عبارت دیگر سهم در کف یا سقف قیمتی خود قرار می‌گیرد و صف خرید یا فروش آن سنگین می‌شود اما حجم معاملات بسیار پایین است که سبب می‌شود به میزان حجم مبنا نرسیده و قیمت پایانی سهم در طی چند تغییر نکند. در این شرایط گره معاملاتی رخ می‌دهد

گره معاملاتی در بازار بورس چیست؟

در بازار بورس تهران، قیمت سهام در دامنه نوسان مجازی که سازمان بورس تعیین کرده است، تغییر می‌کنند. در حال حاظر این دامنه نوسان برای سهام بازار بورس ۵+ تا ۵- است.

برخی از اوقات سهام در سقف یا کف دامنه نوسان خود با حجم نقدینگی پایین و تعداد معالمات کم، قفل می‌شوند. به عبارت دیگر سهم در کف یا سقف قیمتی خود قرار می‌گیرد و صف خرید یا فروش آن سنگین می‌شود اما حجم معاملات بسیار پایین است که سبب می‌شود به میزان حجم مبنا نرسیده و قیمت پایانی سهم در طی چند تغییر نکند.

در این شرایط گره معاملاتی رخ می‌دهد. به طور کلی سازمان بورس ۳ قاعده را تعیین کرده است که نشان می‌دهد نمادی دچار گره معاملاتی شده است و نیاز به رفع گره معاملاتی دارد.

سازمان بورس این ۳ قاعده را به صورت زیر تعریف کرده است:

« ۱- گره معاملاتی وضعیتی است که در آن یک نماد معاملاتی به رغم برخورداری از صف سفارش خرید یا فروش، حداقل معادل یک برابر حجم مبنا برای شرکت‌های با ۳ میلیارد سهم و بیشتر، و دو برابر حجم مبنا برای سایر شرکت‌ها، به علت عدم تقارن قیمت‌های درخواست خرید و فروش، حداقل به مدت ۵ جلسه معاملاتی متوالی مورد معامله قرار نگیرد یا متوسط معاملات روزانه آن در این دوره کمتر از ۲ درصد حجم مبنا باشد.

۲- کلیه معاملات یک نماد معاملاتی در ۵ جلسه معاملاتی متوالی در سقف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد.

۳- کلیه معاملات یک نماد معاملاتی در ۵ جلسه معاملاتی متوالی در کف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد.»

ماده واحده: در صورت قرار گرفتن شرکت‌هایی با سرمایه کمتر از ۱۵۰ (یک‌صد و پنجاه) میلیارد ریال در گره معاملاتی، رفع گره و عدم اعمال حجم مبنا با پیشنهاد مدیریت بازار بورس تهران همراه با ذکر دلایل مربوطه و تأیید مدیرعامل شرکت بورس صورت می‌پذیرد.

نکته: دقت کنید که بعضی از نمادها ممکن است شرایط بالا را داشته باشند، ولی مشمول گره معاملاتی نشوند. نکته اینجاست که تشخیص اینکه چه نمادهایی مشمول گره معاملاتی شوند، به عهده ناظر بازار است و ناظر گاهی به دلایل مختلف (از قبیل معاملات مشکوک، صف‌های ساختگی و…) ممکن است نماد را مشمول گره معاملاتی نکند.

با گره معاملاتی چه باید کرد؟

سازمان بورس به عنوان متولی بازار سرمایه وظیفه دارد شرایط بازار را پیوسته بررسی کرده و آن را تحت کنترل خود داشته باشد. این کنترل کمک می‌کند وضعیت نمادهای مختلف در بازار بررسی شده و در صورت نیاز برای آن‌ها راهکارهایی اتخاذ شود.

در مورد گره معاملاتی نیز سازمان بورس فهرست شرکت‌های دارای وضعیت گره معاملاتی براساس وضعیت سفارشات پایان جلسه معاملاتی و حجم معاملات آخرین ۵ جلسه معاملاتی توسط بورس را استخراج کرده و حداکثر تا ساعت ۱۶ همان روز از طریق سامانه معاملات و سایت شرکت بورس به اطلاع سایرین می‌رساند.

سپس حذف حجم مبنا برای نمادهای فهرست شده در جلسه معاملاتی بعد در دستور کار قرار می‌گیرد. به این معنی که تغییر قیمت پایانی سهم دیگر براساس حجم مبنا نبوده و قیمت پایانی آن‌ها براساس عرضه و تقاضا تغییر خواهد کرد. همچنین دامنه نوسان این گروه از نمادها نیز دو برابر دامنه نوسان روزانه قیمت عادی می‌شود و معاملات براساس حراج پیوسته انجام می‌شود.

تغییر دامنه نوسان در رفع گره معاملاتی

نمادهای معاملاتی که مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی می‌شوند، در ابتدای روز معاملاتی بعد، با دو برابر شدن دامنه نوسان روزانه قیمت عادی، گشایش یافته و در ادامه معاملات در آن نماد با دامنه نوسان روزانه قیمت در حراج پیوسته، صورت ‌می‌گیرد.

به عنوان مثال، قیمت یک نماد معاملاتی بعد از مدت زمان ۵ روزه‌ای که با صف خرید رو به رو بوده و مشمول رفع گره معاملاتی شده، در روز ششم، بر مبنای آخرین قیمت روز پنجم و با دو برابر شدن دامنه نوسان بازار، محاسبه شده و عرضه می‌شود.

اگر قیمت نماد در روز پنجم ۱۰ هزار ریال بوده و دامنه نوسان نیز ۵ درصد باشد، روز ششم با افزایش ده درصدی قیمت، با قیمت ۱۱ هزار ریال در بازار سهام عرضه می‌شود. در واقع در مدت ‌زمان ۳۰ دقیقه از زمان پیش گشایش تا گشایش، قیمت نماد مذکور کشف شده و پس از کشف قیمت، معاملات نماد مذکور با همان دامنه نوسانات معمول بازار ادامه می‌یابد. یعنی نمادی که شامل دستورالعمل رفع گره معاملاتی شده بود و ۱۱ هزار تومان کشف قیمت شد، پس از کشف قیمت، با دامنه نوسان ۵ درصد در بازار معامله می‌شود.

گره معاملاتی توسط چه کسی تشخیص داده می‌شود؟

گره معاملاتی توسط ناظر بازار سازمان تشخیص داده می‌شود. نکته‌ای که در این میان قابل توجه است، این است که که گاهی برخی نمادها ممکن است شرایط مذکور برای مشمول گره معاملاتی بودن را داشته باشند اما ناظر بازار به دلایلی همچون معاملات مشکوک، نسبت P/E تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ سهم و یا ایجاد صف‌های ساختگی، نماد را مشمول گره معاملاتی محسوب نکند.

پس از رفع گره معاملاتی چه اتفاقی می‌افتد؟

برای رفع گره معاملاتی، تأثیر حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نماد مورد نظر، برای دوره مشخصی که از ۵ جلسه معاملاتی بیشتر نمی‌شود، حذف می‌شود. پس از اتمام این دوره حداکثری ۵ روزه و یا پس از رفع گره معاملاتی، حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی سهام شرکت لحاظ می‌گردد.

دستورالعمل رفع گره معاملاتی چه فایده‌ای دارد؟

این دستورالعمل کمک می‌کند تا امکان نقد شوندگی سریع سهام برای فعالان بازار وجود داشته باشد. با اجرای این دستورالعمل معاملات نماد مذکور روان شده و هر فرد می‌تواند در یک قیمت مشخص، سهام شرکت را خریداری کند یا آن را به فروش برساند.

آنچه در این میان اهمیت دارد اطلاع‌رسانی شفاف از سوی شرکت‌های بورسی و نظارت دقیق نهاد ناظر بورس بر معاملات سهام شرکت‌ها است تا از دستکاری قیمت و زیان سهامداران خرد جلوگیری شود.

چه شرکت‌هایی مشمول گره معاملاتی هستند؟

شرکت‌هایی را که مشمول گره معاملاتی شوند، ناظر بازار مشخص می‌کند. فهرست این شرکت‌ها را می‌شود در صفحه رسمی بورس (tsetmc.com) و در قسمت «پیام‌های ناظر بازار» مشاهده کرد. البته پلتفرم‌های معاملاتی آنلاین هم قسمت پیام‌های ناظر دارند و در این قسمت پیام‌های مربوط به گره معاملاتی را هم به اطلاع مشتریان‌شان می‌رسانند.

برای درک بهتر این موضوع به مثال زیر توجه نمایید:

به‌عنوان ‌مثال فرض کنید یک نماد از بازار اول بورس که دارای نوسان قیمت ۵ درصدی است به مدت ۵ روز معاملاتی متوالی با صف خرید همراه شود. قیمت سهم در پایان روز پنجم ۱۰۰۰۰ ریال است. بر اساس شرایط ایجاد گره معاملاتی که توضیح داده شد، این نماد مشمول رفع گره معاملاتی بوده و در روز معاملاتی بعد (روز ششم)، در زمان پیش گشایش با نوسان ۱۰ درصدی عرضه می‌شود.

در مدت ‌زمان ۳۰ دقیقه از زمان پیش گشایش تا گشایش، کشف قیمت صورت می‎‌گیرد و پس‌ از آن بر اساس قیمت کشف‌ شده، معاملات سهم ادامه پیدا می‌کند. بر اساس نوسان ۱۰ درصدی – ۲ برابر ۵ درصد – نسبت به روز معاملاتی گذشته که مثلا قیمت ۱۱۰۰۰ ریال کشف می‌شود، معاملات با دامنه نوسان ۵ درصدی نسبت به قیمت ۱۱۰۰۰ ریال ادامه پیدا می‌کند.

یک گزارش جذاب | حجم مبنا در سهام چیست

امسال 13 فروردین با حضور یک میهمان ناخوانده به نام کووید 19 برای ما متفاوت تر از هر سالی است. «دنیای بورس» پیشنهاد میکند با در خانه ماندن، 13 مطلب خواندنی سایت را از دست ندهید.

• حجم مبنا چیست؟
• حجم مبنا چه کارکردی تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ دارد؟
• حجم مبنا در این سال ها چه تغییری کرده؟
• چگونه حجم مبنای یک سهم را محاسبه کنیم؟
• حجم مبنا در تابلوخوانی
• حجم مبنای یک

دنیای بورس | این روزها شاهد اخبار زیادی پیرامون تغییر در درستورالعمل حجم مبنا هستیم. ممکن است این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که حجم مبنا چیست؟ فرمول حجم مبنا چیست و حجم مبنا چگونه محاسبه می‌شود؟ اصلا حجم مبنا چه کاربردی دارد؟ حجم مبنای چه سهامی یک است؟ و در نهایت به طور کلی حجم مبنا چه نقشی در تابلوخوانی بورس دارد؟

حجم مبنا چیست؟

حجم مبنا یکی از ویژگی‌های بازار سهام ایران است. در تعریف ساده باید عنوان کرد که حداقل تعداد سهامی که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم بتواند تا دامنه نوسان کامل رشد یا افت داشته باشد را حجم مبنا می گویند.

حجم مبنا برای کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام در سال 1382 تصویب شد. بر این اساس و در ابتدای این قانون اساس بر این بود که 15 درصد از کل سهام یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0.0006 (شش ده هزارم) کل سهام شرکت لحاظ شد. البته این محاسبه با درنظر گرفتن تعداد 250روز کاری در یکسال لحاظ شده بود.

ولی درست در یک سال بعد یعنی در سال 1383 نحوه محاسبه تغییر کرد. بدین صورت که معامله 15درصد از سهام یک شرکت در کل سال به 20 درصد افزایش یافت . به این ترتیب حجم مبنا نیز به 0.0008 (هشت ده هزارم) کل سهام شرکت رسید. البته این فرمول طی سالها تغییر کرد و در سال 93 به 0.0004 (چهار ده هزارم) کل سهام شرکت رسید.

به طور مثال حجم مبنای شرکتی که دارای 300میلیون سهم است، 120هزار سهم خواهد بود. یعنی باید حداقل 120هزار سهم این شرکت در یک روز معاملاتی دادوستد شود تا آن سهم بتواند نوسان قیمتی در محدوده 5درصد داشته باشد. به عبارت دقیق تر اگر حداقل 120 هزار سهم شرکت معامله شود، قیمت پایانی سهم برابر با میانگین موزون قیمت‌های معاملات خواهد بود. حال اگر در یک روز معاملاتی کمتر از 120 هزار سهم آن معامله شود، قیمت پایانی با استفاده از نسبت حجم مبنا پوشش داده شده محاسبه می‌شود.

حجم مبنا و قیمت پایانی

برای درک بهتر حجم مبنا بهتر است ابتدا با دومفهوم قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی آشنا شویم:

قیمت آخرین معامله: به آخرین قیمتی که سهام یک شرکت در یک روز بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود، قیمت آخرین معامله گفته می‌شود.

قیمت پایانی: به میانگین وزنی قیمت سهام شرکت با در نظر گرفتن حجم مبنا، قیمت پایانی گفته می‌شود.

به این ترتیب قیمت پایانی هر روز مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد. مثلا اگر قیمت پایانی معامله یک سهم در معاملات روز سه شنبه100 ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی چهارشنبه بین مثبت 5 درصد (105 ریال) و منفی 5 درصد قیمت پایانی روز معاملاتی گذشته (95ریال) خواهد بود.

بر اساس این تعریف می‌توانیم بگوییم حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهمی است که باید در یک روز معاملاتی روی یک قیمت دادوستد شود تا قیمت پایانی به قیمت داد و ستد شده برسد. در صورتی که تعداد سهام معامله‌شده در طول روز کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت.

حجم مبنا در دستور جدید

حال بر اساس ابلاغیه دو شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، روش جدید محاسبه حجم مبنا از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸ اجرا شد.

حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران براساس فرمول قبلی (ماده واحده مصوب ۲۸ بهمن‌ماه ۹۳ هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار) ۴ در ۱۰ هزار سهام شرکت در نظر گرفته شد. البته در این میان شروطی عنوان شد. به این ترتیب حداقل ارزش مبنا برای تمام شرکت‌ها برابر با ۵۰ میلیارد ریال و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر ،۱۲۰ میلیارد ریال و برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال،۱۰۰ میلیارد ریال تعیین شد.

به این ترتیب، تعداد حجم مبنای هر سهم براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود. همچنین در صورت اقدامات شرکتی تغییرات حجم مبنا براساس مقررات و با رعایت نصاب‌های این مصوبه محاسبه و اعمال می‌شوند.

حجم مبنا و تغییرات جدید

همانطور که عنوان شد حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار برابر با 0.0004 (چهار ده هزارم) تعداد سهام شرکت است. حداکثر ارزش حجم مبنا با توجه به سرمایه شرکت ها می تواند حتی 120میلیارد ريال و حداقل آن ۵۰ میلیارد ریال باشد که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

• حداقل ارزش مبنای قابل اعمال معادل ۵۰ میلیارد ریال است.
• حداکثر ارزش مبنای قابل اعمال برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال معادل ۱۰۰ میلیارد ریال و برای شرکت‌های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد و بالاتر معادل ۱۲۰ تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ میلیارد ریال است.
• البته حجم مبنا در بازار پایه فرابورس با تابلو زرد ۲۰ میلیارد ریال، برای نارنجی ۱۰ میلیارد ریال و برای قرمز ۵ میلیارد ریال است.

پس توجه داشته باشید در صورتی که سهام شرکت های فرابورسی در سقف و یا کف قیمت خواهند بود که به اندازه ارزش ریالی عنوان شده، معامله شوند.

جزییات حداقل و حداکثر ارزش مبنا

نحوه محاسبه حجم مبنا

طبق این قانون برای محاسبه حجم مبنا کافی است مراحل زیر را طی کنیم:

1. ابتدا تعداد سهام شرکت را در عدد ۴ ضرب و بر عدد ۱۰۰۰۰ تقسیم می‌کنیم.
2. عدد بدست آمده حجم مبنای ما خواهد بود. اما لازم است یک تبصره را در آن رعایت کنیم.
3. عدد بدست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه (آخرین روز کاری) ضرب می‌کنیم:
4. اگر عدد بدست آمده در آخرین روز کاری هفته (معمولا چهارشنبه) عددی بین 50میلیارد ریال و ۱20 میلیارد ریال بود: حجم مبنای ما برای روز شنبه همان عدد بدست آمده در بالا خواهد بود.
5. اگر عدد بدست آمده کمتر از 50میلیارد ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با 50میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.

حجم مبنای یک چیست؟

تا پیش از دستورالعمل جدید ، شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت می‌کردند، حجم مبنایی معادل ۱ (یک) داشتند. یعنی کافی بود تا یک سهم در نماد مورد نظر معامله شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال شود.

ولی همانطور که عنوان شد در دستورالعمل جدید برای کلیه سهام معامله شده در فرابورس و بازار پایه حجم مبنایی مطابق با جدول بالا درنظر گرفته شده است. به دلیل آن که تا کنون حجم مبنا در بازارهای پایه و فرابورس در نظر گرفته نمی‌شد، کوچک بودن بسیاری از سهام این بازارها باعث سود جویی برخی از معامله‌گران می‌شد. حال پیش بینی می شود با دستورالعمل جدید ، فعالیت های سفته بازی در این نمادها کاهش یابد.

حجم مبنا در تابلوخوانی

برای خرید سهام یکی از مهم ترین مواردی که بایستی بررسی شود تابلوی معاملات آن سهام است. در تابلوی معاملات یک سهم اطلاعات فراوانی از آن در دسترس است که مهم ترین آن قیمت سهام است. در این قیمت موارد مهمی تاثیرگذار است که یکی از آنها، حجم مبناست.

برای بررسی جزئیات مهم از روند معاملات هر سهم ، در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، می توان این اطلاعات را مشاهده کرد.

بررسی جزییات روند معاملات هر سهم در سایت بورس تهران (لینک)

کارکرد حجم مبنا

هدف از تعیین حجم مبنا این است که تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند که نوسانات قیمت سهام در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام است. چرا که در غیر این صورت معامله حتی چند سهم می‌تواند قیمت سهام را تحت تاثیر قرار دهد و قیمت های غیر واقعی در سهم ایجاد کند.

به عبارت ساده تر فلسفه وجودی حجم مبنا به این خاطر است که یک سهم با حجم خرید کم ، نوسان شدید قیمتی را تجربه نکند.

در واقع یکی از اهداف مهم سازمان بورس، دستیابی به رشد پایدار در بازار سهام است. برای اینکه بازار پویاتر شود، ابتدا لازم است که معاملات آن تا حدی به دور از هیجان و با شیب ملایم صورت گیرد. تغییر فرمول حجم مبنا یکی از عواملی است که سبب می‌شود تا اصطلاحاً عمق بازار افزایش یافته و قیمت‌های کاذب و حبابی کمتر به وجود بیایند.