نوشتاري جهت آشنايي بيشتر با مسائل اقتصادي ايران و جهان
تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟
سوال های متداول
1) معاملات اوراق بهادار در بورس تهران در چه ساعاتی انجام می گیرد؟
معاملات اوراق بهادار از ساعت 09:00 تا 12:30 روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته به جز روزهای تعطیل انجام می شود. همچنین ساعت پیش گشایش بازار که در آن امکان انجام معاملات وجود ندارد از 8:30 شروع میشود و تا 9:00 ادامه می یابد که در آن امکان ورود سفارشات و تغییر قیمت وجود دارد .
2) دامنه روزانه نوسان قیمت در بورس تهران چند درصد است؟
در حال حاضر دامنه نوسان روزانه قیمت سهام در هر روز نسبت به قیمت پایانی روز گذشته، میتواند از 5- درصد تا 5+ درصد، تغییر کند و حق تقدم سهام دو برابر این میزان امکان نوسان دارد. در فرابورس نیز دامنه نوسان سهام 5- تا 5+ درصد می‌باشد. در عرضه اولیه سهام و روز بازگشایی نماد معاملاتی مطابق شرایطی که در دستورالعمل معاملات ذکر شده است بدون محدودیت در نوسان معامله خواهد شد .
3) آیا سازوکار خاصی برای خرید سهام شرکت‌هایی که برای اولین بار در بورس عرضه می‌شوند، وجود دارد؟
بله، عرضه سهام شرکتهای تازه پذیرفته شده هم بر اساس ساز و کار حراج انجام میشود اما تفاوت‌هایی با معاملات معمول دارد. خریداران سفارش‌های خرید خود را با قیمت‌های پیشنهادی از طریق کارگزاران وارد سامانه معاملاتی می‌کنند. در پایان نشست معاملاتی، فروشنده بر اساس قیمت‌های پیشنهادی خریداران، قیمت فروش خود را اعلام میکند و بر اساس آن معامله انجام میشود.در این مرحله درصدی از سهام شرکت برای فروش عرضه میشود. البته در روز عرضه اولیه، محدودیت دامنه نوسان روزانه اعمال نمی‌شود .
4) اولویت بندی سفارش‌ها در سامانه معاملات، چگونه انجام میشود؟
اولويت سفارش‌های وارد شده به سامانه، ابتدا بر اساس قيمت می‌باشد و برای سفارشات با قیمت یکسان، اولویت زمانی مطرح می‌گردد که باعث تشکیل صف خريد و فروش میشود. بر اساس اولويت قيمت، يك سفارش خريد (فروش) اوراق بهادار با بيشترين (كمترين) قيمت در ابتداي صف خريد (فروش) قرار مي‌گيرد و بر اساس اولويت زمان، سفارشي‌كه زودتر وارد سامانه معاملات شود جلوتر از سفارش هم قيمت خود قرار مي‌گيرد. معامله هنگامي انجام ميشود كه سفارش‌هاي خريد و فروش قيمت يكسان داشته باشند .
5) تسویه معاملات چیست و چگونه انجام میشود؟
پس از انجام معاملات، تسویه معاملات بین فروشنده و خریدار توسط کارگزار فروشنده و کارگزار خریدار از طریق شركت سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسویه وجوه انجام میشود. شركت سپرده‌گذاري مركزي اوراق بهادار و تسویه وجوه به عنوان امین نقش اتاق پایاپای را ایفا میکند. تسويه معاملات دو روز کاری بعد از انجام معامله ( T+2 ) صورت مي‌گيرد .
6) کارگزار ناظر کیست و چه نقشی بر عهده دارد؟
با راه اندازی سامانه جدید معاملات دارایی سهامداران در هریک از نمادهای معاملاتی زیر نظر یک کارگزار قرار گرفت که به آن کارگزار ناظر گفته میشود و از آن پس سهامداران دارایی سهام خود را در هر نماد معاملاتی صرفاً از طریق کارگزار ناظر خود در آن نماد معاملاتی می‌توانند به فروش برسانند. هرچند سهامداران می‌توانند با مراجعه به هریک از کارگزاران نسبت به خرید سهام اقدام تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ نمایند .
ممکن است دارایی سهامدار دریک نماد معاملاتی زیر نظر یک کارگزار ناظر و در نماد معاملاتی دیگر زیر نظر کارگزار ناظر دیگری باشد .
در زمان راه‌اندازی سامانه معاملاتی جدید کارگزار ناظر بر اساس سوابق فعالیت سهامدار با کارگزاران مختلف در بورس اوراق بهادار تعیین گردید .
7) چگونه مشتریان گواهی سپرده و وجوه نقد خود را در اختیار کارگزار قرار می‌دهند؟
مشتریان باید همزمان با تکمیل فرم سفارش خرید یا فروش، وجوه نقد و گواهی سپرده سهام یا اصل برگه سهام خود را تحویل کارگزار نمایند و کارگزاران مسئول انجام تسویه معاملات با شرکت سپرده گذاری هستند. البته در عمل بیشتر مشتریان تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ ترجیح می دهند که گواهیسپرده سهامی که قبلا خریداری کرده‌اند نزد کارگزار باقی بماند تا در زمان فروش نیازی به تحویل آن نباشد. همچنین پرداخت وجه خرید سهام هم از طریق واریز به حساب کارگزاری انجام میشود .
8) آیا مشتریان می توانند نزد چند کارگزار حساب داشته باشند؟
بله، هر مشتری می تواند نزد هر کارگزار یک حساب داشته باشد هرچند به دلیل دریافت خدمات بهتر توصیه می شود هر مشتری فقط با یک کارگزار کار کند .
9) DPS ، EPS و P/E چيست؟
DPS بخشی از سود هر سهم شرکت است که بین سهامداران تقسیم می شود .
EPS سود هر سهم بعد از کسر مالیات است. به عبارت دیگر سود خالص شرکت تقسیم بر تعداد سهام آن و P/E نسبت قیمت سهم به EPS اعلام شده توسط شرکت است .
10) قیمت یک سهم در بازار چگونه تعیین میشود؟ میزان تاثیر بازار و خود شرکت چقدر است؟
تعیین قیمت سهم تابع عوامل مختلفی است که مهمترین آن سودآوری شرکت، انتظار سودآوری آتی شرکت و شرایط کلان اقتصادی کشور است .
11) حجم مبنا را تعریف نمایید؟
» حجم مبنا»، تعداد اوراق بهادار از یک نوع است كه هر روز باید مورد داد و ستد قرار گیرد تا كل درصد تغییر آن روز، در تعیین قیمت روز بعد ملاك باشد .
12) محدودیت حجمی در ورود سفارشات به چه معناست؟
« محدودیت حجمی»، حداكثر تعداد اوراق بهاداری است كه در هر نماد معاملاتی طی هر سفارش در سامانه‌ی معاملات وارد میشود. این رقم مضرب صحیحی از «واحد پایه‌ی معاملاتی متعارف» است .
13) بازارگردان چیست و چه کاری میکند؟
«بازارگردان»، کارگزار یا کارگزار/ معامله‌گری است که با اخذ مجوز لازم با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنه نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد .
14) آیا ممکن است کسی در اولین دقایق بازار بورس سهامی را بخرد و ساعتی بعد همان را بفروشد؟
بله. با راه اندازی سیستم جدید معاملاتی امکان فروش سهامی که همان روز اقدام به خرید کرده‌اید را دارید .
15) چگونه ممکن است حجم مبنای شرکتی" 1" اعلام شود؟
پس از بازگشایی نمادهایی که دامنه نوسان آن آزاد است (مثلا بعد از مجمع عادی سالانه یا فوق‌العاده) حجم مبنای آن نماد یک خواهد بود. همچنین در فرابورس نیز حجم مبنا یک منظور شده است .
16) منظور از "ح" که گاهی در پایان اسم یک شرکت یا نماد آن آورده میشود چیست؟
ح نمایانگر حق‌تقدم سهام مورد نظر است که به انتهای نماد شرکت اضافه میشود و همچنین در ابتدای نام شرکت نیز خواهد آمد .
17) منظوراز بهترین عرضه یا بهترین تقاضا چیست؟
بهترین عرضه: منظور پایین‌ترین قیمتی است که برای فروش يکسهم در سیستم معاملات وارد شده است .
بهترین تقاضا: منظور بالاترین قیمتی است که برای خرید سهامدر سیستم معاملات وارد شده است .
18) چنانچه یکی از شرکتهای بورسی آگهی پذیره‌نویسی سهام از حق‌تقدم‌های استفاده نشده را منتشر کند، برای پذیره‌نویسی آیا علاوه بر قیمت اسمی سهام (100 تومان) باید مبلغ دیگری به ازای هر سهم به حساب شرکت واریز کرد؟ این مبلغ چگونه تعیین میشود؟
حق‌تقدم اوراقی است که در اختیار سهامداران قبلی شرکت قرار می‌گیرد و این سهامداران می‌توانند از آن استفاده کنند و در افزایش سرمایه شرکتکنند و یا اینکه آنها را در بازار بفروشند. در صورت شرکت نکردن در افزایش سرمایه(واریز نکردن مبلغ 1000 ریال به ازای هر سهم) و نیز نفروختن آنها در بازار در این مهلت، دوباره آگهی عرضه عمومی ارائه میشود و در یک فرصت مشخص این اجازه را می‌دهند تا حق‌تقدم‌های باقیمانده برای تکمیل افزایش سرمایه شرکت در بازار به هر نرخی که عرضه و تقاضا تعیین کند بفروشند. این مبلغ به حساب دارندگان حق‌تقدم که از آن استفاده نکرده‌اند واریز میشود. شخصی که اوراق حق‌تقدم را به دست آورد باید با واریز مبلغ 1000 ریال به حساب شرکت در افزایش سرمایه شرکت نماید .
19) حق‌تقدم به چه كساني تعلق مي‌گيرد؟ شرايط خريد آن چیست؟
به کسانی که سهام شرکت را در تاریخ مجمع فوق‌العاده دراختیار داشته باشند حق‌تقدم تعلق می‌گیرد. این افراد می‌توانند حق‌تقدم خود را در بورس به سایر سرمایه‌گذاران واگذار نمایند .
برای خرید حق‌تقدم در بازار نیاز به شرایط خاصی نیست. تنها باید بتوانید در مهلت مقرر شده یا دوباره آن را بفروشید یا اینکه با پرداخت مبلغ اسمی سهام (واریز مبلغ 1000 ریال به حساب شرکت) در افزایش سرمایه شرکت کنید .
20) منظور از سهام ترجیحی چیست؟
سهام ترجیهی بخشی از سهام شرکت است که در راستای برنامه‌های خصوصی‌سازی به کارکنان خود شرکت واگذار شده است .
21) چگونه از میزان دارایی سهام خود درشرکتهای بورس مطلع شویم؟
با مراجعه به شرکت سپرده گذاری مرکزی و ارائه اسناد و مدارک خود، یک کد و رمز عبور دریافت می کنید که از طریق آن می توانید در هر زمانی با ورود به اینترنت و سایت شرکت سپرده گذاری مرکزی اطلاعات سهام خود را دریافت نمایید .
همچنین می توانید به کارگزاری که سهام را برای شما خریده (و حساب شما نزد وی بوده) مراجعه نمایید و یا تماس بگیرید تا اطلاعات حساب شما را دراختیار تان قرار دهد .
22) برای استفاده از سامانه معاملات برخط به نرم افزار خاصی نیاز است؟
سامانه معاملات برخط کارگزاری آریا بورس نرم افزاری تحت وب است و نیازی به نصب نرم افزاری بر روی سیستم کامپیوتر تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ مشتری نیست. بنابراین فقط با اجرای نرم افزار مرورگر سیستم عامل خود می توانید از این سرویس استفاده کنید.
23) وقتی می خواهم با نام کاربری و کلمه عبور خود وارد بخش خرید و فروش آنلاین شوم با پیغام خطای نام کاربری شما مسدود است مواجه می شوم. علت چیست؟
چنانچه تا سه بار نام کاربری و کلمه عبور خود را به اشتباه وارد نمایید با توجه به مسائل امنیتی کاربری شما مسدود می شود و با تماس مرکز کارگزاری با بخش آنلاین کارگزاری آریا بورس (88541553) امکان استفاده مجدد سیستم را خواهید داشت .
24) با اینکه فیش واریزی خود تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ را در سیستم ثبت نمودم و در حساب اینترنتی من سند واریزی ثبت شده و مانده حسابم افزوده شده است اما در حساب آنلاین همچنان مانده حسابم افزایش نیافته است. دلیل این مغایرت چیست؟
معاملات آنلاین مانده حساب های کاربر در ابتدای وقت معاملات بروز می شود و پس از آن در طول ساعات معاملاتی این مانده حساب ها با عملیات خرید و فروش تغییر می کنند. بنابراین چنانچه تمایل به استفاده از مبلغ واریزی در معاملات آنلاین را دارید یک روز قبل نسبت به واریز مبلغ و ثبت فیش واریزی اقدام نمایید .
25) هنگام ارسال سفارش فروش با پیغام مانده سهم کافی نیست مواجه می‌شوم در حالی که این تعداد سهام را دارا می‌باشم .
سه احتمال وجود دارد :
- · تعداد سهام را صحیح وارد نمی‌کنید .
- · همان سهم را طی سفارش مجزای دیگر (چه خودتان و به صورت آنلاین و یا کارگزار بر اساس سفارش حضوری و یا اینترنتی شما) وارد سامانه معاملات شده است .
- · کارگزار ناظر شما در این سهم کارگزار سرویس دهنده معاملات آنلاین نیست .
26) درصورت بروز مشکل در استفاده از نرم افزار چگونه مشکل را رفع نمایم؟
شما می توانید با تماس با واحد پاسخگویی به مشتریان شرکت کارگزاری آریا بورس به شماره 5- 88053241 مشکل را با کارشناس بخش آنلاین کارگزاری آریا بورس در میان بگذارید .
27) در چه بازارهای نمی توان به صورت آنلاین معامله نمود؟
بر اساس ماده 10 "دستورالعمل اجرايي معاملات برخط اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ايران"، سازمان میتواند محدودیتهایی بر معاملات آنلاین قرار دهد. در این راستا امکان معامله در برخی از بازار ها برای کاربران آنلاین ممنوع شده است. البته باید عنوان کرد که محدودیت های کنونی برای مشتریان حقیقی بسیار ناچیز و در حد قابل قبولی می باشد. در ادامه کلیه امکانات و محدودیت های معامله آنلاین ذکر گردیده است :
o بازار سوم و چهارم فرابورس
o همه انواع معاملات عمده و بلوک
o سهام شرکت های پذیرفته شده در بازار پایه فرابورس
28) محدودیتهای معاملات آنلاین چیست؟
بر اساس ماده 10 "دستورالعمل اجرايي معاملات برخط اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ايران"، سازمان می تواند محدودیت هایی بر معاملات آنلاین قرار دهد. در حال حاضر این محدودیتها طی بخش نامههایی به کارگزاران اعلام گردیده که شامل موارد زیر است :
- · محدودیت درنوع سفارشات:
سفارشات مجاز برای مشتریان بر خط، از لحاظ قیمتی سفارش Limit ، از لحاظ زمانی بدون محدودیت (شامل Day ، Date و (Open می‌باشد .
سفارش محدود یعنی در حجم معین و در قیمت مشخص یا بهتر از آن .
- · محدودیت درحجم سفارش :
در حال حاضر محدودیتی جهت حجم سفارش علاوه بر محدودیت های عادی هسته معاملات وجود ندارد .
در سیستم معاملات دامنه مجاز حجم با عنوان آستانه حجم تعیینشده که برای همه یکسان است .
- · محدودیت در زمان معاملات :
الف- ساعت ورود سفارش از ابتدای زمان مجاز ورود سفارشات در سامانه معاملاتی لغایت ساعت 12:30 می‌باشد .
ب- سفارشات با اعتبار روزانه (DAY) مشتریان برخط باید بلافاصله پس از اتمام ساعت معاملات (ساعت 12:30)توسط سیستم نرم افزاری برخط، حذف گردد .
- · محدودیت درعرضه‌های خاص :
الف – مشتریان معاملات بر خط در زمان حراج نمادهای بازگشایی شده امکان ورود سفارش با رعایت محدودیتهای قیمتی سفارش را دارند .
عرضه های خاص شامل عرضه اولیه و گشایش نماد می باشد که با مکانیزم حراج انجام می شود .
مشتریان در عرضه های حراج امکان قرار دادن قیمت، بهتر از بهترین قیمت بازار را ندارند .
ب – بورس یا فرابورس باید سهمیه مجزایی را برای هر مشتری معاملات بر خط در کلیه عرضه‌های اولیه تعیین نمایند. مشتریان معاملات بر خط می‌توانند با رعایت محدودیت حجم معامله مشتری برخط به میزان سهمیه تعیینشده، در عرضه‌های اولیه اقدام به خرید نمایند .
همه کاربران آنلاین می توانند در رقابت برای خرید سهم عرضه اولیه شرکت کنند. بر این اساس پیش از شروع رقابت، سقف قابل رقابت برای هر مشتری به اطلاع مدیر معاملات آنلاین رسانده میشود و مدیر معاملات آنلاین این سهمیه را در نرم افزار آنلاین اعمال می نماید و پس از شروع رقابت، کاربران می توانند تا سقف تعیین شده سفارش خرید سهم عرضه اولیه وارد سیستم نمایند .
ج – مشتریان برخط حق رقابت و انجام معامله عمده را ندارند .
- · محدودیت های قیمتی سفارش :
الف – درصد تفاوت مجاز قیمت سفارش با دامنه مظنه بازار صرفاً در خصوص ورود سفارش در زمان حراج بازگشایی و عرضه اولیه به شرح زیر اعمال می‌گردد :
1- قیمت سفارش خرید مشتری معاملات برخط نمی‌تواند بیشتر از بهترین مظنه خرید بازار باشد .
2- قیمت سفارش فروش مشتری معاملات برخط نمی‌تواند کمتر از بهترین مظنه فروش بازار باشد .
3- درصورتی که سفارش خرید یا فروشی در زمان ورود سفارش مشتری وجود نداشته باشد، محدودیت مذکور اعمال نمی شود .
همانگونه که در مورد 4 گفته شد مشتریان در عرضه های حراج امکان قرار دادن قیمت، بهتر از بهترین قیمت بازار را ندارند .
ب – درصد تفاوت مجاز قیمت سفارش با آخرین قیمت معامله :
1- درصورتی که ارزش سفارش وارده کوچکتر یا مساوی یک میلیون ریال باشد، تفاوت قیمت سفارش خرید یا فروش با آخرین قیمت معامله حداکثر دو درصد میتواند باشد. این محدودیت بین ساعت 09:00 الی 12:30 اعمال می‌گردد .
2- درصورتی‌که معامله‌ای در روز جاری انجام نشده باشد، مبنای قیمت آخرین معامله، قیمت پایانی روز قبل است .
اقتصاد ما
محاسبه قيمت پاياني هر نماد براي اعمال در محاسبات شاخص و درصورتي که نماد مذکور در آن روز معامله داشته باشد، به شرح زير است:
اگر حجم معامله شده از حجم مبنا کمتر باشد :
Price = Closing price + (Traded volume)/ (Base Volume) *(VWAP - Closing Price)
در اين فرمول داريم :
Price= قيمت سهام براي محاسبه در شاخص
Closing price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبلي
Traded Volume= حجم معامله شده از آن نماد در جلسه معاملاتي جاري
Base Volume= حجم مبنا
VWAP= قيمت ميانگين وزني، نحوه محاسبه VWAP (Volume Wieghted Average Price ) به شرح زير است:
VWAP = ?(Price * Traded Volume ) / ?Traded Volume
Traded Volume of trade= حجم هر معامله
Price= قيمت هر معامله
اگر حجم معامله شده نماد از حجم مبنا بيشتر باشد، همان قيمتVWAP مبناي محاسبه قيمت پاياني در شاخص خواهد بود.
2- نحوه محاسبه شاخص
چگونگي محاسبه شاخص کل، شاخص تابلوهاي اصلي و فرعي، شاخص صنعت و شاخص گروهها به شرح زير است:
Index = ?(Pn * Qn )* 100/Base (فرمول لاسپيرز):
Pn= قيمت بر اساس فرمولهاي فوق
براي شاخص کل، مجموع حاصلضرب آخرين قيمت در سرمايه کليه شرکتها بر عدد پايه تقسيم شده و با ضرب در عدد 100 شاخص کل محاسبه مي شود.
براي تابلو اصلي و فرعي کسر فوق فقط براي شرکتهاي موجود در آن تالار محاسبه شده و براي گروههاي صنعت، شاخص آن گروه بر اساس فرمول فوق و فقط براي آن گروهها محاسبه ميشود .
قيمت هاي تعادلي و تعديل پايه:
1- هنگام افزايش سرمايه از محل اندوخته (سهام جايزه):
هنگام افزايش سرمايه بهصورت سهام جايزه، با توجه به اينکه در اين موارد آورده نقدي نداريم، لذا پايه شاخص نيز تعديل نخواهدشد و اگر قيمت سهام متناسب با افزايش سرمايه و مطابق فرمول زير کاهش يابد، شاخص تغيير نخواهد کرد:
Adjusted Price = Close Price / (1+ a)
Adjusted Price= قيمت تعادلي
Close Price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبلي
a= ضريب افزايش سرمايه
حال اگر نمادي که افزايش سرمايه داشته است با قيمت تعادلي (Adjusted Price) باز شود، تغيير قيمت در شاخص نخواهيم داشت. بديهي است اگر نماد مذکور با قيمتي بالاتر از قيمت تعادلي باز شود، افزايش شاخص و در صورتي که با قيمتي پايين تر از قيمت تعادلي باز شود کاهش شاخص خواهيم داشت.
2- هنگام افزايش سرمايه از محل آورده نقدي (حق تقدم خريد):
در هنگام افزايش سرمايه از محل آورده نقدي، با توجه به آورده نقدي يا مبلغ صرف سهام، پايه شاخص مطابق فرمول زير نيازمند تعديل خواهدبود::
New Base = Old Base * (Old Cap + 1000 * Right Cap)/ Old Cap
Old Base= پايه شاخص روز قبل
Old Cap= ارزش بازار روز قبل
Right Cap= سرمايه حق تقدم
بعد از باز شدن نماد اگر سهام با قيمت تعادلي زير باز شود، شاخص تغيير نخواهد يافت و اگر سهم با قيمت بالاتر از قيمت تعادلي باز شود افزايش شاخص خواهيم داشت:
Adjusted Price = (Close Price + 1000* a) / (1+a)
Adjusted Price= قيمت تعادلي پس از افزايش سرمايه
Close Price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبل
a= ضريب افزايش سرمايه
شايان ذکر است که هنگام کاهش سرمايه (درصورتي تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ که همراه با آورده نقدي نباشد) نيز همانند سهام جايزه عمل شده و در هنگام محاسبه قيمت تعادلي ضريب افزايش سرمايه منفي است.
3- هنگام افزايش سرمايه همزمان به صورت حق تقدم خريد سهام و سهام جايزه:
در مواقع افزايش سرمايه با توجه به آورده نقدي يا مبلغ صرف سهام نياز به تعديل پايه شاخص خواهيم داشت. جهت تعديل پايه داريم :
New Base = Old Base * (Old Cap + 1000 * Right Cap)/ Old Cap
Old Base= پايه شاخص روز قبل
Old Cap= ارزش بازار روز قبل
Right Cap= سرمايه حق تقدم
بعد از باز شدن نماد اگر سهام با قيمت تعادلي زير باز شود شاخص تغيير نخواهد يافت و اگر سهم با قيمت بالاتر از قيمت تعادلي باز شود، افزايش شاخص خواهيم داشت:
Adjusted Price = (Close Price + 1000* a) / (1 + a + b)
Adjusted Price= قيمت تعادلي پس از افزايش سرمايه
Close Price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبل
a= ضريب افزايش سرمايه حق تقدم
b= ضريب افزايش سرمايه جايزه
شايان ذکر است که کاهش سرمايه (درصورتي که همراه با آورده نقدي نباشد) نيز همانند جايزه عمل شده و در هنگام محاسبه قيمت تعادلي ضريب افزايش سرمايه منفي و جهت تعديل پايه نيز سرمايه منفي در فرمول لحاظ مي شود.
4- هنگام افزودن يک شرکت جديد به شاخص
در هنگام اضافه کردن يک شاخص جديد بايد پايه شاخص به نحو زير تعديل شود تا تغييري در عدد شاخص نداشته باشيم. بديهي است که اين تعديل بعد از اولين معامله روي اين نماد خواهد بود:
New Base = Old base * (old cap + capital * price) / old cap
New base= پايه جديد شاخص
Old Base= پايه شاخص روز قبل
Capital= سرمايه شرکت وارد شده به شاخص
Price= قيمت معامله شده شرکت وارد شده به شاخص
Old Cap= ارزش بازار در پايان روز معاملاتي قبل ?(Pn * Qn )
5- شاخص بازده نقدي و قيمت
هدف از محاسبه اين شاخص تاثير اعلام سود نقدي بر پايه شاخص است و در حالت اعلام سود با توجه به کاهش احتمالي قيمت سهم، پايه شاخص به نحوي اصلاح خواهد شد که سبب کاهش شاخص نشود.
بدين منظور داريم:
Index Tedpix = ?PnQn *100/ base
Index Tedpix= شاخص بازده نقدي و قيمت
?PnQn= ارزش بازار
در مواقع اعلام سود نقدي يا افزايش سرمايه جهت تعديل پايه خواهيم داشت:
Base Tedpix = [Base Tepix * ?(PnQn - DnQn)/ ?PnQn] +
[?(Base Tepix) * Base Tedpix (t-1)/Base Tepix(t-1) ]
Base Tedpix= پايه شاخص بازده نقدي و قيمت
Base Tepix= پايه شاخص کل
PnQn= ارزش بازار (به ازاي هر سهم برابر است با قيمت * سرمايه )
DnQn= سود نقدي * سرمايه (به ازاي شرکتهايي که سود اعلام کرده اند)
Base Tepix(t-1)= پايه شاخص بازده نقدي و قيمت روز قبل
Base Tepix(t-1)= پايه شاخص کل روز قبل
6- شاخص بازده نقدي
Index Tedix = 1653 * Base Tepix / Base Tedpix
Index Tedix= شاخص بازده نقدي
Base Tepix= پايه شاخص کل
Base Tedpix= پايه شاخص بازده نقدي و قيمت
مرتضی امینی
نوشتاري جهت آشنايي بيشتر با مسائل اقتصادي ايران و جهان
نگاهی به قانون حجم مبنا به بهانه جدید ترین اصلاح آن/ ابزار حمایتی ناکارآمد بازار سرمایه ایران
در سال ۱۳۸۲، برای جلوگیری از دستکاری قیمتی در بازار سرمایه ایران، کلیدواژه جدید تحت عنوان حجم مبنا به لغت‌نامه بورس اضافه شد. این ابزار از ابتدا تا کنون تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ دست‌خوش تغییرات زیادی شده است. با این وجود به نظر می‌رسد این قانون همچنان نیازمند تغیرات بسیاری باشد.
برای آگاهی از آخرین اخبار بورس اوراق بهادار تهران اینجا کلیک کنید
اقتصاد آنلاین – سهیل بانی ؛ براساس مصوبه هیات مدیره شرکت فرابورس ایران در روز یکشنبه ۲۴ مرداد ماه سال تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ ۱۴۰۰، قانون حجم مبنای نمادهای درج شده در بازار پایه فرابورس، از روز سه‌شنبه دوم شهریور ماه شاهد تغییراتی خواهد بود. حجم مبنای سهام که قبلا برای تابلوی زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه به ترتیب ۱۰میلیارد، پنج میلیارد دو و نیم میلیارد برگه سهم بوده، از این پس معادل ۰.۵درصد سرمایه پایه شرکت لحاظ خواهد شد.
به بهانه این تغییر در قانون حجم مبنا، در این گزارش به مفهوم حجم مبنا، روند تغییرات این ابزار و نقش آن در بازار سرمایه ایران می‌پردازیم.
منظور از حجم مبنا چیست؟
در سال ۱۳۸۲ و در زمان فعالیت دکتر حسین عبده تبریزی به عنوان رییس سازمان بورس اوراق بهادار ایران، ابزاری تحت عنوان حجم مبنا معرفی شد. البته قوانین مربوط به حجم مبنا از زمان به وجود آمدن تا الان دچار تغییرات زیادی شده است که در ابتدای این گزارش به آخرین تغییر آن اشاره شد.
برای آشنایی با مفهوم حجم مبنا، بهتر است ابتدا با قیمت پایانی آشنا شویم. قیمت پایانی عبارت است از میانگین وزنی قیمت معاملات هر نماد در یک روز معاملاتی. همچنین حجم مبنا، حداقل تعداد سهامی از یک نماد است که باید در یک روز معاملاتی، خرید و فروش شود تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت پایانی لحاظ شود. به این ترتیب اگر حجم معاملات یک نماد از حجم مبنای آن بیشتر شود، قیمت پایانی سهم برابر با میانگین وزنی قیمت معاملات انجام شده آن سهم خواهد بود. از طرفی اگر برای مثال حجم معاملات یک نماد برابر با نصف حجم مبنا باشد، میزان نوسان قیمت پایانی برابر با نصف میانگین وزنی قیمت معاملات سهم است. گفتنی است حجم مبنای هر نماد بورسی یا فرابورسی، متناسب با ارزش بازار شرکت و قیمت سهم تعیین میشود و در صفحه اصلی نماد در سایت tsetmc.com قابل مشاهده است.
حجم مبنا؛ حمایتی ناکارآمد از سهامداران
علت به وجود آمدن ابزاری با عنوان حجم مبنا، جلوگیری از صعود و یا سقوط بی‌رویه قیمت سهام با حجم کوچکی از معاملات است. به عبارتی کاربرد حجم مبنا، جلوگیری از دستکاری قیمتی سهام و ایجاد قیمت‌های کاذب است. با این وجود این قانون باعث کند شدن روند معاملات در بسیاری از سهم‌ها و به ویژه سهام شرکتهای کوچکتر شده است. به علت وجود قانون حجم تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ مبنا در کنار محدودیت دامنه نوسان قیمت، سهام بعضی شرکتها برای مدتی طولانی در صف خرید یا فروش قفل میشود و به قیمتی که معاملات در آن روان شود، نمی‌رسد.
باید توجه کرد که قانون حجم مبنا فقط در بازار سرمایه ایران وجود دارد. به علت بزرگ‌تر و عمیق‌تر بودن بازار سرمایه تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ دیگر کشور‌ها نسبت به ایران، انگیزه‌های بیشتری برای دستکاری قیمتی در آنها وجود دارد. با این وجود نهاد ناظر بر این بازار‌ها ابزار‌هایی کارآمدتر برای حمایت از سهامداران به کار گرفته‌اند که در دو گزارش ( بخش اول – بخش دوم ) به برخی از آنها اشاره شده است.
به نظر می‌رسد مسئولان ذی‌ربط بازار سرمایه ایران نیز به ناکارآمدی ابزار حجم مبنا واقف شده‌اند. در سال‌های گذشته سعی شده تا حجم مبنای نماد‌ها کمتر و کمتر شود اما تا وقتی که چنین قانونی وجود داشته باشد، تبعات منفی آن نیز پایدار است.
حجم مبنا چیست و چگونه آن را محاسبه و استفاده کنیم؟
سرمایه‌گذاری برای حفظ ارزش پول یکی از چیزهایی است که برای همه افراد از اهمیت بالایی برخوردار است. بازار بورس یکی از جاهایی است که افراد می‌توانند برای این منظور در آن وارد شوند، اما این کار مستلزم داشتن دانش کافی درباره آن است. بنابراین برای کسانی که برای اولین بار می‌خواهند وارد این بازار شوند آشنایی با مفاهیم اولیه آن جزو ضرورت‌هاست. یک از این مفاهیم اصلی و اولیه حجم مبنا است.
در هر کشوری قانون‌گذاران بازار بورس تلاش می‌کنند تا شرایطی را مهیا کنند تا در آن معاملات و خرید و فروش‌های سهام بورس به نحوه مناسبی انجام شوند. در بازار بورس ایران نیز حجم مبنا یکی از آن قوانین است که برای جلوگیری از اعمال نفوذ در روال عادی معاملات و بروز نوسان‌های غیرطبیعی در قیمتها وضع شده است. ما در اینجا قصد داریم که شما را با این مفهوم آشنا کنیم تا نحوه عمل آن را در بازار بورس بهتر بدانید. پس با ما همراه تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟ باشید.
حجم مبنا چیست و چگونه محاسبه میشود؟
قبل از آنکه به تعریف این مفهوم بپردازیم ابتدا بهتر است بدانیم منظور از حجم در بازار بورس چیست. حجم به تعداد سهام یک شرکت گفته میشود که در طول یک روز مورد معامله قرار می‌گیرد. حال با دانستن این تعریف می‌توانیم بگوییم که حجم مبنا یا stock volume در بازار بورس حداقل تعداد سهامی است که در یک روز باید معامله شود تا تمام درصد تغییرات مجاز آن روز (چه مثبت چه منفی) در تعیین قیمت روز بعد لحاظ گردد.
در بازار بورس ایران برای اینکه قیمت سهام یک شرکت بخواهد به بالاترین و پایین‌ترین نوسان خود برسد، براساس مصوبه سازمان بورس و اوراق بهادار در سال ۱۳۹۳ حداقل باید ۱۰ درصد از کل سهام شرکت در طول یک سال مورد معامله قرار بگیرد. بنابراین اگر این ۱۰ درصد را تقسیم بر ۲۵۰ روز کاری در سال بکنیم به عدد ۰.۰۰۰۴ به‌عنوان حجم مبنای روزانه یک سهم می‌رسیم. البته به خاطر داشته باشید که این حجم برای شرکتهای فرابورس ۱ در نظر گرفته میشود.
نحوه محاسبه حجم مبنا:
- ابتدا تعداد سهام یک شرکت را در عدد ۰.۰۰۰۴ ضرب می‌کنیم.
- عدد به‌دست‌آمده، حجم مبنای شرکت خواهد بود، اما در اینجا یک تبصره وجود دارد که به صورت زیر است.
- عدد مذکور را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه (آخرین روز کاری بورس) ضرب می‌کنیم:
- اگر عدد به‌دست آمده بین ۵۰ میلیارد ریال و ۱۲۰ میلیارد ریال بود، حجم مبنا برای روز شنبه همان عدد فوق خواهد بود.
- اگر عدد به‌دست‌آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد، حجم مبنا برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.
نقش حجم مبنا در تعیین قیمت پایانی
همانطور که می‌دانید سهم یک شرکت در هر روز معاملاتی در قیمت‌های مختلف و حجم‌های مختلف معامله میشود. قیمت پایانی برابر با میانگین وزنی قیمت‌های معامله‌شده در همان روز بر مبنای حجم مبنا است. به این ترتیب که اگر تعداد سهم‌های موردمعامله در یک روز، از حجم مبنا بیشتر شود، میانگین وزنی قیمتها همان قیمت پایانی خواهد بود؛ اما اگر تعداد سهام موردمعامله کمتر از حجم مبنا باشد، قیمت نهایی با برقراری تناسب بین حجم معاملات و این حجم به دست خواهد آمد.
بنابراین باید توجه داشت که این قیمت با قیمت آخرین معامله تفاوت دارد. قیمت آخرین معامله، به آخرین قیمتی گفته میشود که یک سهام روی تابلو بین خریدار و فروشنده معامله میشود. اما اهمیت قیمت پایانی هر روز در این است که مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد.تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی چیست؟
مزایا و معایب حجم مبنا
استفاده از حجم مبنا این مزیت را دارد که از نوسان‌های ساختگی جلوگیری میکند. اگر این حجم بر قیمت پایانی سهمی اعمال نشود، یک یا چند سرمایه‌گذار می‌توانند با معامله تعداد کمی از سهام باعث تغییرات زیادی در قیمت بشوند. این اتفاق به‌ویژه در مورد شرکتهای کوچک میتواند بسیار بیفتد. بنابراین با وجود حجم مبنا باید حداقلی از سهام مورد معامله قرار بگیرد تا حداکثر درصد نوسان در قیمت پایانی آن لحاظ گردد. اما از معایب اعمال این حجم آن است که قیمتها بسیار دیرتر به تعادل می‌رسند و صف‌های خرید و فروش بیشتری برای هر سهم به وجود می‌آید.
تغییر مهم برای سهامداران برخی نمادهای فرابورس از یکشنبه ۲ مرداد
طی چند سال اخیر حجم مبنا تاثیر منفی روی معاملات بازار سرمایه داشته است. فعالان بازار سرمایه عقیده دارند که حجم مبنا یکی از مهمترین معضلات بورس‌بازان است، برهمین اساس بهمن ماه سال گذشته برای اولین بار حجم مبنا در نمادهای بورسی و فرابورسی اعلام شد. روز گذشته فرابورس اطلاعیه ای منتشر کرد که در این مطلب میخوانیم.
به گزارش نبض بورس، در تاریخ دهم بهمن‌ماه سال گذشته، برای نخستین‌بار اعمال‌نشدنِ حجم مبنا برای ۲۰ نماد فرابورسی در بازارهای اول و دوم اعلام شد و تاکنون این روند ادامه یافته است.
تا اینکه روز گذشته مطابق اطلاعیه شرکت فرابورس ایران که منتشر گردید، در راستای اجرای ضوابط ماده ۲۲ دستورالعمل فعالیت بازارگردانی در بورس تهران و فرابورس و پس از بررسی‌های صورت گرفته از اول تا ۲۹ تیر، حجم مبنا برای پنج نماد دارای بازارگردان در بازارهای اول و دوم فرابورس به شرح جدول زیر از یکشنبه دوم مرداد اعمال نخواهد شد.
بر اساس این گزارش شرکتهای مبین وان کیش با نماد معاملاتی اوان، تولید برق عسلویه مپنا با نماد معاملاتی بمپنا، ریل پردازسیر با نماد معاملاتی حریل، تولید و توسعه سرب روی ایرانیان با نماد معاملاتی فتوسا و فرآورده‌های غذایی و قند چهارمحال با نماد معاملاتی قچار این ۵ شرکت هستند که از فردا حجم مبنا برای آنها اعمال نخواهد شد.
همچنین حجم مبنا برای نمادهای معامالتی آریا، بهپاک، ثالوند، ثتران و سبزوا از فردا اعمال خواهد شد.
حجم مبنا چیست؟
در یک تعریف ساده می‌توان حجم مبنا را اینگونه تعریف کرد، حداقل تعداد سهامی که در یک روز باید توسط یک نماد مورد خرید و فروش قرار بگیرد تا آن شرکت بتواند نوسان قیمتی مجاز را در تعیین قیمت سهام، برای فردای آن روز اعمال کند. وجود حجم مبنا در بورس موجب میشود تا سرمایه‌گذارن بدانند نوسانات قیمت سهام با توجه به یک حجم معاملاتی مناسب بوده است و نه بر اساس چند خرید و فروش جزئی. در نتیجه وجود این قانون از بروز قیمت‌های غیر واقعی جلوگیری میکند.
در حال حاضر، حجم مبنای شرکتهای پذیرفته شده در بورس، ۰/۰۰۰۸ «هشت ده هزارم» است «این عدد کنترل شود»، بنابراین، اگر به عنوان مثال تعداد کل سهام یک شرکت پذیرفته شده در بورس ۲۰ میلیون سهم باشد، تنها درصورتی قیمت سهام این شرکت در طول یک روز میتواند ۴ درصد افزایش یا کاهش داشته باشد که حداقل ۱۶ هزار سهم شرکت الف در طول روز، مورد داد و ستد قرار گیرد.
۱۶۰۰۰=۰.۰۰۰۸*۲۰۰۰۰۰۰۰
هدف از تعیین حجم مبنا، این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند نوسانات قیمت سهام، در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخص و قابل توجهی سهام صورت گرفته است، چرا که در غیر اینصورت، معامله حتـی چند عدد سهم یک شرکت، میتواند قیمت سهام این شرکت در بورس را تحت تأثیر قرار داده و منجر به ایجاد قیمت‌های غیرواقعی و کاذب در بورس شود.
دیدگاه شما