دلایل ورود بورس به شرایط رکود
یک روز و پانزده ساعت قبل
یک روز و پانزده ساعت قبل
یک روز و پانزده ساعت قبل
یک روز و پانزده ساعت قبل
بیشترین بازدیدها
شصت و دو روز و یک ساعت قبل
هفتاد و هشت روز و دوازده ساعت قبل
هفتاد و هشت روز و دوازده ساعت قبل
هفتاد و هشت روز و دوازده ساعت قبل
برچسب ها
نمایش خبر
کارشناس بینالمللی مدیریت سرمایهگذاری و ریسک با اعلام ۴ معضل ریشه دار بورس، پیش بینی کرد وضعیت فعلی و رکود بازار در نیمه دوم سال هم تداوم خواهد یافت.
به گزارش پایگاه خبری بورس پرس،شاهین شایانآرانی درباره وضعیت وخیم بورس که همچنان با گذشت چندین ماه ، ناخواسته روند ریزشی را طی می کند با انتشار متنی تحت عنوان " چهار بلای جان بورس" در دنیای اقتصاد اعلام کرد: در اینکه ارزشهای نهفته بورس تهران بسیار بالا و همچنان شکوفا نشده، هیچ شکی وجود ندارد. بهعبارتی قیمت سهام شرکتها در ارقامی کمتر از ارزش، مورد معامله قرار میگیرند اما به این معنی نیست که برای فردا یا حتی یک سالآینده این ارزشهای نهفته ظهور خواهند کرد. بورس تحتنفوذ دولت و قابل دستکاری برای اینکه ارزش یک بازار و شرکتهای پذیرفتهشده در آن با ارزش ذاتی همسو شوند، مستلزم برخی شرایط است. اینکه اجازه داده شود تا بازار همانند یک بازار فعالیت کند نه همانند سازمانی که چگونگی عرضه و تقاضا به صورت دستوری به آن تحمیل شود. متاسفانه در ایران به صور و اشکال مختلف چه دولتی و چه تحتتاثیر دولت، بازار تحتنفوذ بوده و دستکاری میشود. این عامل همچنان برطرف نشده و متاسفانه دور نمایی مبنیبر اینکه چنین خاصیتی تغییر کند، وجود ندارد. اینکه سیاستگذاران بالادستی بازار سرمایه این حق را قائلند که به صور مختلف بازار را تحتتاثیر یا کنترل قرار دهند، متاسفانه در فرهنگ و نظام مدیریتی رخنه کرده است. در این مواقع بهانه و دلیل این است که بازار سرمایه دارای حساسیت بالایی بوده و باید از آن مراقبت کرد اما هیچگاه توضیح داده نمیشود که این قشر از سیاست گذاران چگونه میتوانند بهتر از عرضه و تقاضا متوجه سمت و سوی بازار شوند؟ فرض بر این است افراد، نهاد یا سیاست گذاران بالادستی خواهان نفوذ و شکل دهی خرید و فروشها میتوانند بهتر از کلیت بازار چگونگی سمت و سوی معاملاتی را تشخیص دهند. (حال اگر بازار به درستی رفتار کند ساز و کاری ایجاد شده که آینه واقعیتها در زمین اقتصاد است. اگر دورنمای اقتصاد مقداری منفی شود، طبیعتا بازار سهام منفی میشود و بالعکس.) به هر روی نفوذ و دخالت سیاست گذاران بالادستی بازار از طریق انتخاب افرادی که وابسته به دولت هستند در موقعیتهایی مانند شورای عالی بورس و هیات مدیره بورس وجود دارد و نفوذ نهادها و سازمانهای متعدد یقینا عامل تخریبی محسوب میشود. زمانیکه بازار سهام سقوط میکند شاید لازم است دولتها و نهادهای حاکمیتی وارد صحنه شوند اما بازار را باید به حال خود رها کرد و اجازه داد به فعالیت ادامه دهد تا بتواند واقعیات را نشان دهد. مسئولان بازار سرمایه انتصاب دولت هستند نه مستقل و حرفهای دومین شرط : باید اذعان کرد افرادی که بهعنوان مسئولان بازار سرمایه بر روی کار میآیند اکثرا انتصابی هستند. به این معنی که از طرف همین نهادهای دولتی و وابسته به دولت انتخاب میشوند و در اغلب مواقع افرادی مستقل و حرفهای بازار سرمایه نیستند. این قشر از مسئولان بالادستی (عمدتا دولتی یا وابسته به دولت) حرفشنوی دارند. طبیعتا چنین افرادی سبک، روش و انگیزه حرفهای در راستای توسعه بازار ندارند و از سطح حرفهای مناسب در جهت پیشرفت بازار هم برخوردار نیستند. متاسفانه مقایسه این عامل در سطح بینالملل از ضعف ایران حکایت دارد. سومین شرط : افراد منصوبشده سیاستگذاران دولتی یا وابسته به دولت که مدیریت یا نظارت بازار سرمایه را بر عهده دارند (در بسیاری از مواقع که شرکتهای بورسی عملکرد مغایر با روح قوانین و مقررات دارند و متخلف هستند یا دستکاری در بازار توسط نهادها و بازیگران صورت میگیرد). این قشر از افراد انتصابی، برخوردی با متخلفان ندارند. چراکه اغلب متخلفان به نهادهای مختلف مرتبط هستند و وابستگیهایی دارند. طبیعتا افراد انتصابی در بازار سرمایه توانایی برخورد با متخلفان را ندارند و این مهم عاملی در راستای بههم ریختگی بازار در نظر گرفته میشود. تحریم تنها عامل اصلی ایجاد رخوت و مشکلات نیست چهارمین شرط: کلیت اقتصاد دچار رخوت و دورنما هم دستخوش عوامل مختلف و تاثیرگذار است که بعضا روح و چشمانداز را منفی نمایش میدهند. طبیعتا تحریم عامل مهمی محسوب میشود و بیتاثیر نیست اما تنها عامل اصلی ایجاد رخوت و مشکلات در بازار سرمایه هم نخواهد بود. مدیریت ضعیف بنگاههای اقتصادی به دلیل اینکه تحتتاثیر نهادهای دولتی و وابسته به دولت بوده از رویکرد، عملکرد حرفهای و کارشناسیشده مستقل برخوردار نیستند. اغلب شرکتهای بزرگ فعال در اقتصاد و حتی سایر بنگاهها، بیشتر محل هزینه هستند تا محلی برای ایجاد درآمد یا خلق ارزش. فضای اقتصادی ایران بهشدت دولتزده و آکنده از مدیریت دولتی است. دورنمای منفی اقتصادی هم ایجاد شده که حداقل برای ۲ تا ۳ سال آینده ارزشهای اقتصادی زنده نخواهند شد. چراکه مدیریتها کوتاهمدت بوده و ثبات رویه نیز مشاهده نمیشود. در چنین شرایطی ارزشهای پنهان اقتصاد ظهور نمیکند. نگرش کوتاه مدت توام با ابهام حوزه اقتصادی به شرکتهای حاضر در بازار سهام، تسری مییابد و سهام شرکتها نیز تحتتاثیر چنین نگرشی قرار میگیرد. در این میان، تحریم مزید بر علت میشود و شرایط را بدتر از گذشته میکند. دورنمای اقتصاد هم مثبت نیست. هرچند ممکن است فرصتی ایجاد شود و برخی شرکتها وضعیت مطلوبی پیدا کنند اما در کلیت بازار وضعیت آتی چندان مساعد نخواهد بود. بهنظر میرسد این شروط همچنان پا برجا خواهند بود. چراکه نشانههایی از تغییر و تحول مشاهده نمیشود و حتی با شکست تحریم اثرات عوامل مطرحشده در اقتصاد پایدار ارزیابی میشود. موضوع اصلی، مشکل مدیریت اقتصاد است. مدیریتی تحتتاثیر اقتصاد دولتی با نفوذهای شدید دولتی که اقتصاد را وارد کما کرده است. در شرایطی که استعداد لازم برای رشد اقتصادی وجود دارد و این استعداد در بورس هم دیده میشود اگر مدیریت غیردولتی و حرفهای با تفکرات روز در اقتصاد حاکم شود، طبیعتا بورس تحتتاثیر قرار میگیرد و رشد پایداری خواهد داشت. هر چند در دولتهای گذشته هم این عوامل برقرار بود اما شدت، درجه و وزن هر عامل در دولتهای مختلف متفاوت است.این تفاوت باعث میشود در برخی دولتها، رشد بورس و به عبارتی بهبود وضعیت اقتصاد شکل گیرد. پیش بینی می شود دورنمای اقتصاد برای ۶ ماه دوم سالجاری، تداوم وضعیت فعلی و پایداری رکود بازار خواهد بود. در عین حال برای بازیگران حرفهای بازار سهام هنوز فرصت وجود دارد. همچنان شرکتهای مطلوب دارای فرصت سرمایهگذاری هستند. در مجموع طی ۶ماه دوم سال، کلیت بازار در حالت رخوت، رکود و کمای اقتصادی ادامهدار خواهد بود.
دیدگاهی جهت نمایش ثبت نشده است.
آیا می خواهید دیدگاه خود را ارسال کنید؟ ورود به وب سایت
تحلیل های ویژه مخصوص اعضای ربات تحلیلگر توسط کارشناسان خبره، ربات تحلیلگر سهم، وب سرویس های بورس، ارز دیجیتال، ارز، طلا، سکه، و خبر، آموزشهای بورسی، آموزشهای فارکس، آموزشهای ارز دیجیتال، کارشناسان خبره با اطلاع رسانی پیامکی سیگنالها و . همگی در وب سایت سیر تا پیاز بورسی
لینک های سریع
خدمات ما
عضویت در خبرنامه
ثبت نام کنید و آخرین نکات را از طریق ایمیل دریافت کنید ، جهت ثبت نام فقط کافی ست که آدرس ایمیل را در کادر زیر وارد نمایید
بهترین سرمایه گذاری در زمان تحریم، از نگرانی رکود و تورم و تحریم خلاص شوید
بهترین سرمایه گذاری در زمان تحریم همیشه موضوع مهمی بوده است. در شرایط فعلی کشور ما، اقتصاد بیش از سالهای قبل به حالت رکود و تحریم درآمده و قیمتها هرروز در حال افزایش است. تحریمهای خارجی نیز باعث شده کشور توانایی سرمایهگذاری خارجی خود را که از ارکان مهم پیشرفت در کشورهای درحالتوسعه است، از دست بدهد. بهخصوص تحریمهای نفتی که باعث کسر بودجه و کاهش درآمدهای دولت شده است.
امروز بهترین کار برای حفظ سرمایه، سرمایهگذاری است. این کار علاوهبر حفظ ارزش سرمایه میتواند سودآوری هم داشته باشد. اما سوال مهم این است که در شرایط تحریم و رکود، کدام سرمایهگذاری میتواند بهترین بازدهی را داشته باشد؟ ابتدا بیایید با مفهوم تحریم را مرور کنیم.
تحریم چیست؟
تحریم به معنی محروم کردن یک کشور از دریافت خدمات یا ارائه آن به سایر کشورهاست. معمولا کشورها توانایی تولید همه محصولات و خدمات مورد نیاز خود را ندارند و از راه مبادلات اقتصادی به آنها میرسند. تحریم باعث میشود این مسیر ارتباطی بسته شود.
کشور ما نیز با تحریمهای اقتصادی شدیدی روبروست. از سویی عدم امکان دریافت کالاهای اساسی مثل دارو، مواد غذایی، مواد اولیه صنایع مادر و همین اواخر، فروش نفت که جزء منابع درآمدی مهم کشور بود. از سوی دیگر تحریمهای بانکی که موجب شده کشور حتی اگر بتواند کالایی به فروش برساند، در دریافت ارز حاصل از آن با مشکل مواجه باشد.
بهاینترتیب درآمدهای کشور کاهش یافته و تامین بودجه برای بهبود اقتصاد، روابط خارجی و داخلی و غیره به سختی امکانپذیر میشود. گاهی دولتها مجبور به چاپ پول بدون پشتوانه یا بالا بردن قیمت دلار (به دلیل وابستگی بودجه به قیمت دلار) هستند تا بتوانند به صورت مقطعی کمبود بودجه خود را جبران کنند که این مسئله در بلندمدت تاثیرات مخربی چون رکود و تورم بیشتر را به همراه خواهد داشت. بههمیندلیل باید به فکر پیدا کردن بهترین سرمایه گذاری در زمان تحریم باشیم.
در زمان تحریم کدام سرمایهگذاریها مناسب است؟
شاید همه ما زمانی را به خاطر داشته باشیم که مردم پول خود را برای دریافت سود در بانکها سرمایهگذاری میکردند. آن زمان سود دریافتی از بانک، بیشتر از میزان تورم بود و این کار صرفه اقتصادی داشت. با شدید شدن تحریمها و افزایش تورم، مردم به سمت روشهای دیگر بهترین سرمایه گذاری در زمان تحریم روی آوردند.
این روزها نگهداری پول نقد کار اشتباهی است چراکه ارزش این پول هر روز در حال کاهش است. در شرایط فعلی کشور حفظ ارزش پول مسئله مهمی است. اما نکته مهم داشتن دید بلندمدت به این مسئله است. قبل از هر سرمایهگذاری باید بدانید چه دلیلی و چه هدفی دارید و دقیقا میخواهید بر روی چه چیزی سرمایهگذاری کنید.
در ادامه مقاله رایجترین شیوههای سرمایهگذاری در تحریم را بررسی میکنیم. میتوانید براساس شرایط و دارایی خود مناسبترین را انتخاب نمایید.
سرمایهگذاری در مسکن
سرمایهگذاری در بخش مسکن برای کسانی که سرمایه به نسبت بالا و دید بلندمدت دارند، گزینه خوبی است. اما بهتازگی با رکود بخش مسکن، این سرمایهگذاری نیز پرریسک شده چراکه مثل گذشته با گذر زمان، افزایش چشمگیری پیدا نمیکند. بااینحال از دیرباز قیمت ملک و مسکن در کشور ما سیر صعودی داشته و قدیمیها آن را بهترین سرمایه گذاری در زمان تحریم میدانند.
ممکن است شیب این افزایش درحالحاضر کم باشد اما مسیر صعودی آن پابرجاست. بههمیندلیل یک سرمایهگذاری کم ریسک محسوب میشود. مشکل اصلی سرمایهگذاری بخش مسکن، نقدشوندگی پایین آن و نیاز به سرمایه اولیه زیاد است.
در وضعیت حال حاضر کشور، درصورتیکه حمایتهای کلان دولتی از این بخش انجام نشود، نمیتوان آن را یک سرمایهگذاری پرسود تلقی کرد چراکه سود این بخش باید آنقدر باشد که بتواند هزینههایی مثل وجود استهلاک ملک در گذر زمان، مالیات سالانه، هزینه نقل و انتقال سند، هزینه زمانی تا پیدا شدن مشتری، هزینه آژانس املاک و غیره را پوشش دهد. در این مدت، مالک تنها میتواند از طریق اجاره ملک، کسب سود کند.
سرمایهگذاری در بازار سکه و طلا
قیمت طلا در ایران تحت تاثیر عوامل مختلفی مثل شاخص سهام، تحریم، نوسان نرخ ارز، تورم و قیمت جهانی طلاست. شاید بتوان گفت تا مدتها طلا بهترین سرمایه گذاری در زمان تحریم بوده است. در سالهای اخیر با شروع رکود در اقتصاد آمریکا و آغاز سیاستهای انبساطی و کمتر شدن زمینه رشد اقتصادی این کشور، احتمالا شاهد افزایش قیمت طلا خواهیم بود.
بهعلاوه مشکلاتی که در حال حاضر در صحنه بینالملل میبینیم، مثل قدرت تجاری چین درمقابل آمریکا، مشکلات و جنگهای خاورمیانه، خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و همین اواخر، پاندمی کرونا و مسائل داخلی آمریکا نیز میتواند باعث افزایش قیمت طلا شود.
افزایش نرخ ارز در ایران نیز تاثیر زیادی بر قیمت طلا دارد. با این تفاسیر به نظر میرسد بازار طلا هنوز هم بازار امنتری است اما همانند بازار مسکن، نیاز به دید بلندمدت دارد. مزایای سرمایهگذاری در طلا این است که با نرخ دلار داخلی و قیمت جهانی حرکت میکند. استهلاک و کارمزد واسطه فروش ندارد یا مقدار آن بسیار اندک است. نقدشوندگی خوبی دارد و تقلب در آن کم است.
سرمایهگذاری در ارز
بازار ارز بازار خاصی است که برای عموم مردم مناسب نیست. ویژگی اصلی بازار ارز نوسانات آن و تاثیرپذیری از اوضاع و احوال سیاسی داخلی و خارج کشور است که گاهی باعث سودهای کلان و گاهی باعث ضرر میشود.
ورود به این بازار نیازمند پذیرش ریسک ضرر است. در سالهای اخیر که ارزش ریال به شدت افت کرده مردم به سمت خرید دلار روی آوردهاند. تحریمها جلوی ورود ارز به کشور را میگیرد و این مسئله باعث افزایش تقاضا میشود و قیمت ارز را بالا میبرد، درعینحال ارزش ریال را کاهش میدهد.
خرید ارز تاحدودی جلوی کاهش ارزش پول را میگیرد، اما قیمت ارز در کشور ما به عوامل زیادی مثل تصمیمات دولت وابسته است که پیشبینی این بازار را سخت میکند. بهعلاوه، خرید و فروش ارز توسط مردم، بازار مولدی نیست و در جهت رشد اقتصادی کمکی نمیکند.
سرمایهگذاری در بورس
بازار بورس اگر بهترین سرمایه گذاری در زمان تحریم نباشد از بهترین گزینهها برای حفظ ارزش سرمایه است. بازار بورس بخاطر نوسانات شدید قیمتی در کوتاهمدت، بازار افراد ریسکپذیر است.
از سال 98 تا به حال بازار بورس ایران شاهد رشد زیادی در جذب سرمایه بوده است. در سال جاری نیز با توجه به عواملی مثل عرضه اولیههای زیاد، افزایش نرخ تورم و نرخ ارز و سایر عوامل میتوان سال خوبی را برای بورس کشور پیشبینی کرد. این بازار قابلیت نقدشوندگی مناسبی دارد. شفافیت اطلاعات بازار بورس بالاست.
در سال آتی در صورتیکه شاهد تغییر چشمگیری در کاهش تورم و تحریمهای بینالمللی نباشیم، احتمالا با افزایش قیمت دلار و افزایش تورم، بازار بورس همچنان پرسود خواهد بود. باید در نظر داشت که بورس بازار یک شبه پولدار شدن نیست. سهام هر شرکتی میتواند افتوخیز داشته باشد. باید صبور باشید.
سرمایهگذاری در بورس و انتخاب سهام مستعد رشد، خریدوفروش به موقع و سیاستگذاری مناسب، نیازمند دانش و اطلاعات است. افرادی که چنین دانشی یا زمان کافی برای فعالیت در این بازار را ندارند میتوانند از روشهای غیرمستقیم مثل سبدگردانها یا صندوقهای سرمایهگذاری استفاده کنند.
موفقیت در بازار بورس داشتن دید میانمدت تا بلندمدت، همراه با درک تحلیل تکنیکال و فاندامنتال از اصول مهم است. درغیراینصورت ممکن است سرمایه خود را از دست دهید.
-ویژگیهای بازار بورس ایران
یکی از ویژگیهای مهم بازار بورس این است که اگر سرمایه مردم وارد آن شود هم خود افراد سود میکنند و هم فعالیتهای اقتصادی مولد در کشور به راه میافتد. چنین تاثیری در سایر سرمایهگذاریها، کمتر دیده میشود یا اصلا وجود ندارد. همچنین برای شروع سرمایهگذاری نیاز به سرمایه زیادی ندارد. اما باید در نظر داشت که کسب سود و معامله در این بازار نیازمند دانش است.
از معایب اصلی بازار سرمایه میتوان گفت که این بازار کاملا در کنترل دولت و بهشدت تحت تاثیر شرایط اقتصادی و عوامل داخلی و خارجی است، اما درعینحال نقدشوندگی خوبی دارد و هزینههای فعالیت در آن پایین است. یکی از بهترین روشهای سرمایهگذاری در شرایط حاضر کشور، بازار بورس است.
سرمایهگذاری در رمز ارزها
در سالهای اخیر به دلیل وجود تحریمها، تورم، رکود و کاهش ارزش ریال در مقابل دلار گرایش مردم به سرمایهگذاری در بازار رمزارزها بیشتر شده است. قیمت رمزارزها بر حسب دلار محاسبه میشود و قابلیت نقدشوندگی خوبی دارند. افراد به راحتی با ساخت یک حساب کاربری و کیف پول در وبسایت صرافیهای داخلی یا خارجی میتوانند کار خود را شروع کنند.
سرمایهگذاری در رمزارزها نیاز به سرمایه اولیه زیادی ندارد و شفافیت اطلاعات در آن بالاست. بازار آن 24 ساعته و 7 روز هفته فعال است. بهعلاوه به دلیل غیرمتمرکز بودن فناوری بلاکچین، بازار رمزارزها در دست هیچ کشور خاصی نیست. ممکن است ایرانیان برای نقد کردن پول خود با مشکلاتی مواجه باشند اما کسی نمیتواند جلوی فعالیت آنها را بگیرد.
اگر دانش کافی داشته باشید بازار رمزارزها بهترین سرمایه گذاری در زمان تحریم است. ورود به این بازار نیز همانند بازار بورس نیازمند دانش و وقت کافیست. دنیای رمزارزها بهشدت نوسان دارد. گاهی قیمتها سقوط کرده و دیگر تا مدتها به قیمت قبل برنمیگردند. بههمیندلیل لازم است که افراد نگاه بلندمدت و سیاستهای معاملاتی شفافی داشته باشند تا بتوانند از بالا و پایین رفتن موج قیمتها سود کسب کنند.
ارزهای دیجیتال همانطور که میتوانند بهشدت پرسود باشند میتوانند سرمایه افراد را کاملا از دستشان خارج کنند. بنابراین نیاز به دانش تخصصی کافی دارند. این بازار نوعی روش ورود ارز به کشور محسوب میشود بنابراین میتوان گفت از نظر اقتصادی مفید است.
به هنگام سرمایهگذاری به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
اولین کار برای بهترین سرمایه گذاری در زمان تحریم، هدفگذاری و تعیین مدت سرمایهگذاری است. همه سرمایهتان را وارد یک بخش نکنید. در هنگام سرمایهگذاری بهتر است در بخشهایی وارد شویم که دلایل ورود بورس به شرایط رکود همیشه تقاضا در این حوزهها وجود دارد مثل بخش سلامت و تغذیه.
شرکتهایی که مدلها و مسیر اقتصادی باثباتی دارند احتمالا در شرایط بد اقتصادی هم میتوانند دوام آورند. شرکتها و صنایعی که تقاضا برای کالا و خدمات آنها با تحریم شدن کشور یا تورم کم نمیشود یا حتی بیشتر میشود، مثل صنایع غذایی و دارویی، میتوانند گزینههای خوبی باشند.
نکته مهم، این است که تصمیمات دولتمردان و سیاستهای اقتصادی دولت تاثیر زیادی بر بازارهای سرمایهگذاری و بورس دارد. در شرایط فعلی بهتر است پرسودترین بازار را متناسب با سطح دانش خود، میزان سرمایه و سطح ریسکپذیری انتخاب کنیم تا ارزش سرمایه حفظ شود.
جمع بندی
در شرایط کنونی کشور و وجود تحریمهای چشمگیر در بخش اقتصاد خارجی و نیز رکود و تورم در شرایط داخلی هر روز شاهد کاهش ارزش ریال هستیم. بههمیندلیل قدرت خرید مردم روزبهروز کاهش مییابد. بهاینمعنیکه با مقدار پولی که امروز میتوانیم یک گرم طلا بخریم چندماه بعد نمیتوانیم این مقدار طلا را داشته باشیم.
در چنین شرایطی حفظ ارزش پول اهمیت زیادی پیدا میکند تا قدرت خرید مردم کم نشود. بهترین روش آن سرمایهگذاری است. بهترین سرمایه گذاری در زمان تحریم در بخش مسکن، طلا، ارز، بورس و رمزارزها انجام میشود. هرکدام از این بازارها معایب و محاسن خاص خود را دارند. این هدف، سرمایه و استراتژی شماست که تعیین میکند کدام بازار برایتان سودآفرین خواهد بود.
یک کارشناس بورس:
افزایش های اخیر در شاخص های بورس، به دلیل توجهات صورت گرفته است
یک کارشناس بورس ایران و بین الملل با اشاره به اینکه از بورس به عنوان دماسنج اقتصاد کشور نام می برند، گفت: تا سال 1384 به بورس توجه چندانی نشده بود اما از سال 84 به بعد با یک توجه کوچک، شاخص بورس 2 برابر شد و امروز شاخص بورس از 22 هزار واحد نیز گذشته است.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه زنجان، حسین خدایاری در سمینار سودآوری در بازارهای بورس که در دانشگاه پیام نور زنجان برگزار شد، تاریخچه بورس را از کودتای سال 1332 تا دوره کنونی به 7 دوره تاریخی تقسیم نمود و اظهار کرد: بورس ایران در این سال ها با مسائلی از جمله ورود اولین سهام در تالار بورس با نام بانک توسعه صنعتی و معدنی با حجم 5/1 میلیون ریال، دوره جنگ و رکود شدید و کاهش تعداد 105 شرکت بورسی به 56 شرکت، ایجاد حباب بزرگ قیمت ها و کاهش قیمت نفت، ایجاد قوانین محکم و دامنه نوسانات و دوره رکود اقتصاد جهانی روبرو بوده است.
وی افزود: در سال 1384، نماگرهای مختلف فعالیت بورس اوراق بهادار در ادامه روند حرکتی نیمه دوم سال 1383، همچنان تحت تاثیر رویدادهای مختلف داخلی و خارجی و افزایش بی رویه شاخص ها در سالهای قبل از روند کاهشی برخوردار بودند و این روند، به جز دوره کوتاهی قابل ملاحظه بود.
این فعال بازار بورس عنوان کرد: از آذر ماه سال 1384، سیاست ها و تلاش دولت و سازمان بورس کشور باعث کند شدن سرعت روند کاهشی معیارهای فعالیت بورس شد؛ بهگونه ای که تصویب قانون بازار اوراق بهادار، تغییر سیاست های داخلی سازمان بورس، خصوصی سازی برخی سهام ها و کارخانجات دولتی و پیش بینی آزاد سازی قیمت سیمان به دلیل ورود این محصول به بورس فلزات، باعث رشد 6/6 درصدی شاخص قیمت در آذر ماه 1384 نسبت به ماه پیش از آن شد.
خدایاری تصریح کرد: در حال حاضر 5/2 درصد از مردم کشور سهامدار شرکت های مختلف هستند و از میان این رقم نیز کمتر از یک درصد سهامدار حرفه ای و آشنا به شیوه های علمی مبادله و تحلیل سهام می باشند؛ در حالی که در کشوری مثل آمریکا 90 درصد از مردم سهامدار شرکت های مختلف هستند.
وی در خصوص مزایای سرمایه گذاری در بورس ایران، گفت: نبود حد سرمایه مجاز یکی از مزایای ورود به بورس است؛ به نحوی که هر فردی با هر میزان سرمایه امکان ورود به این بازار را خواهد داشت. به عنوان مثال در بازار سرمایه، به راحتی می توان با مبلغ یک میلیون ریال بخشی از سهام یک شرکت بزرگ و معتبر را خریداری نمود. اما اگر بازار بورسی وجود نداشت، به سختی اماکن داشت تا در شرایط عادی با این مبلغ حرکت اقتصادی خاصی انجام داد.
این فعال بازار بورس همچنین قابلیت نقد شوندگی و سود آوری بالا، قانونمندی و عدم اعمال هرگونه تقلب در این بازار را از دیگر مزایای سرمایه گذاری در بازار بورس اعلام کرد.
«بازار ملک» هم به سرنوشت بورس مبتلا میشود؟ / خطر رکود فرسایشی مسکن
دو علامت نسبتا پررنگ درباره «رکود سنگینتر از سال۹۹» در بازار املاک ۱۴۰۰ دیده میشود؛ بهطوریکه بیتفاوتی سیاستگذار به این نشانگرها میتواند سرنوشت مسکن را به باتلاق بورس دچار کند. صاحبنظران اقتصاد مسکن در برنامه اخیر کلاب «دنیایاقتصاد»، نسبت به آستانه «رکود فرسایشی» در بازار مسکن هشدار دادند.
این نوع رکود میتواند در پی «خروج تقاضای سرمایهای از بازار ناشی از تغییر انتظارات» و در عین حال، «مقاومت دستهای از فروشندهها برای کاهش قیمت اسمی» شکل بگیرد که نتیجه آن، طولانیشدن مسیر بازگشت به وضعیت عادی رونق سرمایهگذاری ساختمانی و خریدهای مصرفی- به مدت حداقل یکسال خواهد بود.
«رکود فرسایشی» همان وضعیتی است که در ماههای اخیر با سیاست معیوب «دامنهنوسان» در بازار سهام شکل گرفته و جریان اصلاح قیمتها را کند کرده است. در بورس باید اجرای «سیاست نادرست» متوقف شود؛ اما در مسکن لازم است «سیاست درست» آغاز شود.
سرنوشت بازار مسکن با دو حرکت- سیاست درست- میتواند تغییر کند.
صاحبنظران اقتصادی و کارشناسان مسکن با تشریح سه محور اصلی در خصوص سمتوسوی بازار معاملات ملک در سال ۱۴۰۰، نسبت به تکرار خطر «منگنه بورس» در بازار معاملات آپارتمان به سیاستگذار مسکن هشدار دادند.
در نشست مجازی گروه مسکن «دنیایاقتصاد» با صاحبنظران بخش مسکن که جمعه شب در شبکه اجتماعی کلاب هاوس برگزار شد، کارشناسان مسکن همچنین راه گریز بازار ملک از «رکود فرسایشی» را بررسی و اعلام کردند.
کارشناسان در این نشست مجازی در خصوص سمتوسوی پیشروی بازار معاملات مسکن بعد از انتخابات ریاست جمهوری و همچنین تعیین تکلیف برجام، بر «کاهش قیمت واقعی مسکن» در صورت کاهش پایدار انتظارات تورمی و از بین رفتن ریسکهای غیراقتصادی به اجماع نظر رسیدند.
در این هماندیشی، سه محور اصلی مورد بررسی قرار گرفت. اولین محور علت جهش قیمت مسکن در سالهای ۹۷ تا ۹۹ بود. گروهی از صاحبنظران حاضر در کلاب هاوس «دنیایاقتصاد» در نشست جمعه شب، جهش قیمت مسکن سالهای ۹۷ تا ۹۹ را جهشی بیسابقه و متفاوت توصیف کردند اما گروهی دیگر اعتقاد داشتند این جهش قیمتی اگرچه شدید بود اما چندان تفاوتی با ادوار گذشته جهش قیمت در بازار مسکن نداشت و نمیتوان آن را جهشی متفاوت توصیف کرد.
حسین عبدهتبریزی، اقتصاددان با اشاره به نقش افزایش حجم نقدینگی به عنوان یکی از مهمترین دلایل جهش قیمت در بازار مسکن و بازار سایر داراییها در سال گذشته، رشد نقدینگی را به عنوان عامل تعیینکننده قیمت داراییها مانند مسکن، سهام، ارز، طلا، خودرو و… اعلام کرد. در واقع در سال گذشته بیشترین رابطه و اثرگذاری بر قیمت داراییها از ناحیه رشد نقدینگی صورت گرفت و همچنین بازار ارز را میتوان به عنوان پیشران تحولات قیمتی سایر بازارها از سال دلایل ورود بورس به شرایط رکود ۹۷ معرفی کرد.
در واقع از سال ۹۷ تحت تاثیر جهش قیمت ارز، قیمت و نرخ در سایر بازارها نیز روند صعودی به خود گرفت هرچند در مقاطعی از سالهای ۹۸ و ۹۹ این نقش پیشران از بازار ارز به بازار معاملات سهام منتقل شد. نرخ ارز در سال ۹۷ جهش حدود۱۶۶درصدی را تجربه کرد. در این مقطع زمانی مسکن و سایر بازارها با اضافه پرش قیمتی مواجه شدند.
دومین محور مورد بحث در این هماندیشی مجازی مربوط به آینده قیمت مسکن در دوره پساانتخابات و تعیین تکلیف برجام بود. در این بخش هم اگر چه هر دو گروه نسبت به آینده قیمتی بازار مسکن نظرات متفاوتی داشتند اما نگاه کلی هر دو گروه این بود که قیمت مسکن به شکل نامتعارف افزایش نخواهد یافت.
یک گروه از کارشناسان به صراحت از وجود حباب قیمتی در بازار مسکن تحت تاثیر جهشهای متوالی قیمت در فاصله سالهای ۹۷ تا ۹۹ یاد کردند. یک گروه دیگر بدون اینکه اشاره مستقیم و صریح به موضوع حباب قیمت در بازار مسکن داشته باشند یا در نظرات خود از اصطلاح وجود حباب قیمتی در بازار معاملات خرید مسکن استفاده کنند اعلام کردند بازار مسکن به لحاظ قیمتی اشباع شده است و دیگر ظرفیتی از بابت افزایش نامتعارف سطح قیمتها وجود ندارد.
گروه دیگری نیز اعلام کردند بازار مسکن دچار اضافه پرش قیمتی در سالهای ۹۸ و ۹۹ شده است و جهش شدید قیمت را تجربه کرده است.
با این حال کارشناسان به اتفاق اعلام کردند شرایط فعلی در بازار قابل ادامه یافتن نیست به خصوص اینکه متغیرهایی که بازار مسکن را به وضعیت موجود رسانده است در صورتی که در جهت مخالف حرکت کند میتواند زمینهساز بازگشت قیمتها باشد.
این متغیرها مربوط به تغییر جهت انتظارات تورمی به انتظارات غیرتورمی و همچنین از بین رفتن ریسکهای غیراقتصادی تحت تاثیر گشایشهای سیاسی و بینالمللی است.
محور سوم که شاید بتوان اعلام کرد اهمیت آن به مراتب از دو محور دیگر بیشتر است و به نوعی پیام دو محور قبلی را در خود منعکس میکند به هشدار کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی شرکتکننده در کلاب جمعه شب «دنیایاقتصاد» درخصوص سمتوسوی پیشروی بازارمسکن در سال ۱۴۰۰ برمیگردد.
این کارشناسان در اظهارات خود نسبت به در پیش بودن یا قرار گرفتن بازارمسکن در مسیر شکلگیری «رکود فرسایشی» به سیاستگذار مسکن هشدار دادند. در واقع آنها اعلام کردند چنانچه در شرایط فعلی سیاستگذار بخش مسکن بیعملی پیشه کرده و راهحل جدی برای گریز از شرایط رکود در بازار مسکن به کار نگیرد این بازار میتواند سالها دچار رکود فرسایشی شود.
در واقع در صورتی که سیاستگذار راه گریز مناسب برای شرایط فعلی بازار مسکن که در آن تقاضای مصرفی به کلی توان خرید خود را از دست داده و به اجبار به حاشیه بازار رانده شده است، نیندیشد بازار در ماههای آینده به سرنوشت بازار معاملات سهام مبتلا خواهد شد که مدتهاست در منگنه تعیین «دامنه نوسان» قرار گرفته است.
بیش از یکسال است که منگنه دامنه نوسان باعث شده است جریان اصلاح قیمتها در بازار سهام به بدترین شکل ممکن تحت تاثیر قرار گیرد. این منگنه که دامنه نوسانات مثبت و منفی قیمت سهام را به دلیل تعیین کف و سقف برای نوسان قیمت سهام، محدود کرده است مانع از آن شده است که جریان اصلاح قیمتها در بازار سهام در کمترین یا مناسبترین زمان ممکن انجام شود، بازار با تعدیل قیمت و بازدهی مواجه شده و به فاز رونق برگردد.دلایل ورود بورس به شرایط رکود
این موضوع منجر به بروز رکود فرسایشی در بازار معاملات سهام شده است. چرا که در شرایط فعلی که کاهش ریسکهای غیراقتصادی ارزش سهام را تا سطحی پایین کشیده است، این دامنه نوسان مانع از آن میشود که خرید و فروش سهام براساس جریان حاصل از اثرگذاری انتظارات کاهشی در این بازار انجام شود.
این فرآیند دوره اصلاح قیمتها را طولانی دلایل ورود بورس به شرایط رکود کرده و دوره رکود در این بازار را فرسایشی میکند.
در شرایط فعلی همین خطر بازار معاملات مسکن را تهدید میکند. به این معنا که همانقدر که تعیین دستوری دامنه نوسان در بازار معاملات سهام منجر به ایجاد رکود فرسایشی در این بازار شده است، بیعملی سیاستگذار مسکن در اتخاذ تصمیم و سیاست درست برای رونقبخشی به بازار مسکن هم میتواند رکود فرسایشی در بازار مسکن حتی به مراتب سنگینتر و شدیدتر از بازار معاملات سهام را رقم بزند.
صاحبنظران اقتصاد مسکن در بحث و بررسی پیرامون شرایط پیشروی بازار مسکن و در تشریح محور سوم، اعلام کردند در حداقل یک سال و نیم تا دو سال گذشته بازیگران اصلی معاملات مسکن در سمت تقاضا خریداران و متقاضیان سرمایهای بودهاند.
هماکنون نشانهها حاکی است از آنجا که انتظارات و بازدهی بازارها منجر به ریزش تقاضای سرمایهای در همه بازارها از جمله بازارمسکن شده است این نوع تقاضا در بازار ملک نیز به شدت کم خواهد شد.
ماه گذشته نیز از ناحیه کاهش تقاضا برای خریدهای سرمایهای مسکن هم قیمت اسمی و هم حجم معاملات خرید واحدهای مسکونی در شهر تهران کاهش یافت.
صاحبنظران اقتصادی همچنین اعلام کردند از این مقطع زمانی به بعد در سال ۱۴۰۰ احتمال بروز دو سناریو در بازار مسکن وجود دارد، مبنی بر اینکه یا قیمت اسمی کاهش خواهد یافت یا قیمت واقعی با کاهش مواجه خواهد شد.
حسین عبدهتبریزی، اقتصاددان و صاحبنظر مسکن و جمعی از کارشناسان شرکتکننده در این هماندیشی مجازی در این باره اعلام کردند: در خصوص بازار مسکن با شرایط متفاوتی روبهرو هستیم.
این بازار ویژگی اصطلاحا «چسبندگی قیمت» دارد به این معنا که اگر در محلهای از شهر به واسطه انعقاد یک معامله با قیمتی بالاتر از میانگین قیمت منطقه، قیمت پایه منطقه تغییر کند و قیمت جدید مبنا قرار بگیرد در کوتاهمدت و به راحتی این سطح قیمتی پایین نمیآید.
در نتیجه سایر مالکان آپارتمانهای منطقه نیز تمایل به فروش ملک خود با قیمتی پایینتر از قیمت مبنا را ندارند. همین روند مدتها ادامه پیدا میکند. در مورد مسکن معمولا عاملی که قیمتها را اصلاح میکند «تورم» است.
توجه به چسبندگی قیمتها در بازار مسکن مهم است. یعنی تعدیل قیمت صورت نگیرد. مالکان کاهش قیمت نخواهند داد بلکه تورم سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ لازم است تا قیمتها تعدیل شود و بخش مسکن از رکود خارج شود. در واقع گروهی از مالکان با مقاومت در برابر کاهش قیمت تلاش میکنند تا اصلاح قیمت به سرعت رخ ندهد.
عبدهتبریزی در این باره اعلام کرد: بنابراین و با توجه به این توضیحات، مالکان معمولا قیمتها را کاهش نمیدهند و صبر میکنند تا تورم عمومی در حد ۲۵ تا ۳۰ درصد در سال آینده قیمت ملک را اصلاح کند. در واقع احتمال کاهش قیمت واقعی در بازار مسکن بیش از کاهش قیمت اسمی است.
از این رو میتوانیم انتظار رکود سنگین در بازار مسکن و طولانی شدن آن برای سالهای بعد را داشته باشیم. بنابراین به احتمال زیاد شاهدیم برای مدت طولانی قیمتها ساکن بماند (ثبات قیمت اسمی) و متناسب با تورم قیمتها تعدیل دلایل ورود بورس به شرایط رکود شود و رکود بلندمدت در این صورت به وقوع خواهد پیوست.
نتیجه مباحث مطرح شده از سوی کارشناسان نشان میدهد اگرچه مالکان واحدهای مسکونی به نبود خریدار و تقاضا برای مسکن در بازار واقف شدهاند اما چسبندگی قیمت مانع بروز واکنش درخور مالکان و فروشندهها که همان کاهش قیمت فروش است به این موضوع میشود.
در صورتی که سیاستگذار مسکن با اتخاذ سیاستهای موثر به مقابله با این وضعیت نرود و هزینه نگهداری و عدم فروش مسکن برای مالکان را افزایش ندهد، احتمال شکلگیری و طولانی شدن رکود فرسایشی در بازار مسکن بعید نیست.
مهمترین ابزار در این رابطه، تصویب و اجرای دریافت مالیات سالانه از واحدهای مسکونی است. با دریافت این مالیات هزینه نگهداری و عدم فروش ملک با انگیزه افزایش قیمتها در اثر تورم، بالا میرود و ریسکزا شدن این اقدام برای فروشندهها منجر به عرضه واحدها به بازار و از بین رفتن چسبندگی قیمتها میشود.
یعنی فروشندهها به دلیل افزایش هزینه و ریسک نگهداری از ملک به امید افزایش قیمت ناشی از تورم، اقدام به عرضه واحدها با قیمتهای پایینتر میکنند. در چنین شرایطی میتوان به اتمام دوره رکود فرسایشی در بازار مسکن امیدوار بود.
بررسیهای «دنیایاقتصاد» با استناد به نظرات کارشناسان و صاحبنظران بازار مسکن نشان میدهد خریداران مصرفی، سازندهها و فعالان صنایع بالا دست مسکن بازندگان اصلی شکلگیری رکود فرسایشی هستند.
همچنین صاحبنظران مسکن به سیاستگذار این بخش توصیه میکنند شرایط پرداخت وام خرید مسکن در استطاعت را برای متقاضیان مصرفی به خصوص زوجهای خانهاولی فراهم کند. چرا که بازیگر اصلی در شکلگیری رونق پایدار در سمت تقاضا، خریداران مصرفی هستند.
این در حالی است که هماکنون بنا بر اعلام عبدهتبریزی، ۹۵ درصد از خانهاولیها در کلانشهرها و شهرهای بزرگ قدرت خرید خود را در بازار مسکن از دست دادهاند و وام مسکن در استطاعت میتواند به آنها برای تقویت قدرت خرید و بازیابی توان خرید واحد مسکونی کمک کند.
کارشناسان در کلاب روزنامه «دنیایاقتصاد» اعلام کردند وام در استطاعت تسهیلاتی است که توان مالی برای ۴۰ تا ۵۰ درصد هزینه خرید مسکن را برای متقاضیان مصرفی فراهم کند.
این در حالی است که نظام بانکی ما تقریبا هیچ برنامهریزی برای نجات قدرت خرید متقاضیان مصرفی ندارد.
نحوه پرداخت وام در استطاعت و راهکارهای پیشنهادی به سیاستگذار مسکن در خصوص اخذ سیاستهای درست برای جلوگیری از ورود این بخش به دوره رکود فرسایشی موضوعی است که روزنامه «دنیایاقتصاد» در روزهای آینده در قالب یک گزارشی تفصیلی به آن خواهد پرداخت.
بهترین سرمایه گذاری در دوره رکود اقتصادی
اقتصاد کشورها ممکن است دورههای رشد و افول زیادی را تجربه کند و معمولا افول، نگرانی بیشتری برای سرمایهگذاران ایجاد میکند. بهترین استراتژی سرمایه گذاری در دوره رکود اقتصادی چگونه خواهد بود؟ در این مقاله، ابتدا مفهوم رکود اقتصادی گفته میشود و سپس به معرفی نکتههایی که باید در این دوران در نظر گرفت، میپردازیم.
رکود اقتصادی چیست؟
دوره ترسناک رکود را میتوان دورهای دانست که فعالیتهای اقتصادی کاهش چشمگیری میکند و به طبق تعریف اساتید اقتصاد، تجربه دو فصل متوالی رشد منفی در تولید ناخالص داخلی به عنوان رکود یاد میشود، اما تعاریف دیگری نیز وجود دارد. رکود اقتصادی با کاهش اعتماد به نفس مصرفکنندگان و مشاغل، تضعیف اشتغال، کاهش درآمد واقعی و تضعیف فروش و تولید مشخص میشود و این شرایط معمولا منجر به افزایش قیمت سهام نمیشود. رکود منجر به افزایش ریسکگریزی سرمایهگذاران و تمایل آنها به سرمایهگذاری ایمن و بدون ریسک میشود.
استراتژیهای سرمایه گذاری در دوره رکود اقتصادی
نکته کلیدی برای سرمایه گذاری در دوره رکود اقتصادی، چه قبل، چه در حین و چه بعد از آن این است که دید بلندمدت داشته باشید و تصویر کلی از سرمایهگذاری خود تداعی کنید. معمولا زمانبندی چنین دورههایی از کنترل سرمایهگذار خرد خارج است. با این حال، دلسرد نشوید، زیرا روشهای زیادی وجود دارد که یک فرد میتواند برای محافظت و سودآوری در چنین دورههای اقتصادی، سرمایه گذاری کند.
بهترین سرمایهگذاری در دوره رکود
برای یافتن بهترین سرمایهگذاری در این دوران، توجه شما را به چند نکته جلب میکنیم.
وحشت نکنید
واکنش تند و سریع به اخبار رکود ممکن است منجر به نقد کردن سرمایه گذاریها و نگهداری پول نقد شود. اما این نکته را در نظر بگیرید که ممکن است با فروش سرمایه خود، بسته به زمان خرید آن، ضرر خود را بیشتر کنید. نکته اصلی این است که در صورت امکان بر اهداف بلند مدت متمرکز شوید و منتظر بمانید تا دستاندازهای اجتنابناپذیر در بازارها از بین بروند.
در سرمایهگذاری، تنوع را انتخاب کنید
به دلیل رعایت کردن اصول مدیریت ریسک و بهره بردن از فرصتهای سرمایهگذاری متنوع کردن سبد سرمایهگذاری بسیار مهم است. این اهمیت در زمان رکود، بیشتر هم میشود. تنوع زمانی معنا پیدا میکند که ارزش یکی از داراییهای شما کاهش مییابد ولی شما در سبد خود داراییهایی دارید که این کاهش را جبران میکند. این داراییها میتواند سهام، ملک، طلا، ارز، ارز دیجیتال و هر دارایی ارزشمندی باشد.
صبور باشید
با توجه به شرایط اقتصادی که در زندگی شخصی دست و پنجه نرم میکنید، آن مقدار از سرمایهتان را درگیر کنید که اگر با کاهش ارزش روبرو شد، مجبور به نقد کردن آن نباشید. به قول بزرگان، صبر در سرمایهگذاری معجزه میکند. برای سرمایهگذاری هم میتوانید خودتان متخصص شوید و دست به کار شوید یا اینکه سرمایهگذاری غیرمستقیم را انتخاب کنید.
هزینهها را پایین نگه دارید
از معاملات بیش از حد خودداری کنید، این کار بیشتر به نفع کارگزاریهاست که از معاملات شما کارمزد میگیرد. در صورتی که استراتژی معاملاتی شما نوسانگیری است باید بسیار احتیاط کرد و زمان بیشتری را صرف تحلیل و معاملات کنید. به هر حال اگر این استراتژی را اتخاذ کردید، وارد معاملهای شوید که حداقل بتواند هزینههای آن و نرخ تورم را پوشش دهد.
بودجهبندی داشته باشید
سرمایه گذاری در دورانی که قیمتها ثبات ندارند و زمان ورود به برخی از سهام نیز کاملا مشخص نیست، بهتر است که به صورت پلهای معامله کنید. به این معنی که درصدی از سرمایه خود را به خرید یک سهم در یک قیمت مشخص، اختصاص دهید. اگر برای مثال قصد خرید 10 میلیون تومان، سهم خساپا را دارید، تمام این 10 میلیون را یک جا نخرید. داشتن استراتژی و رعایت اصول سرمایهگذاری میتواند در هر دورهای راهگشا و مفید باشد.
هوشمندانه سرمایهگذاری کنید
اگر مستقیما در سهام سرمایه گذاری میکنید، به دنبال شرکتهایی باشید که بنیاد قوی دارند و سابقه سودسازی و تقسیم سود مشخصی دارند. با این حال، اگر زمان و تخصص کافی برای سرمایه گذاری مستقیم در بورس ندارید، بهترین گزینه برای شما انتخاب روشهای غیرمستقیم است.
سخن پایانی
همه این شرایط را در نظر بگیرید و با احتیاط بیشتر در دوره رکود به سرمایهگذاری ادامه دهید، اما این نکته را فراموش نکنید که این رکود میتواند نقطه پرشی برای شما و داراییهایتان باشد چرا که حتی طولانیترین رکودها هم روزی به پایان میرسند و نتیجه صبر و پایبندی به اصول را در آن روزها خواهید دید.
دیدگاه شما