بازار فرابورس چیست و چه تفاوتی با بازار بورس دارد؟
مدتی است که مردم به دلیل شرایط اقتصادی و در جهت حفظ ارزش سرمایه خود فعالیتهای اقتصادی و شبه اقتصادی انجام میدهند که یکی از این روش‌ها، ورود به بازار سرمایه است.
بازار بورس و فرابورس هردو زیرمجموعه‌ای از بازار سرمایه هستند.
در واقع بازار بورس یکی از راههای جذاب و مکانی برای رشد و پیشرفت شرکتها و سرمایه‌شان محسوب میشود.
در ادامه این مطلب تلاش می‌کنیم بیشتر به این دو بازار بورس و فرابورس بپردازیم.
بورس و فرابورس
شرکتها برای اینکه بتوانند به بازار بورس ورود پیدا کنند نیاز دارند که تاییدیه‌های لازم را بگیرند و در واقع طبق مقرراتِ تعیین شده پیش روند.
اما برخی شرکتها نمی‌توانند این تاییدیه‌ها را به دست آورند از این رو برای آسان‌تر شدن ورود شرکتها به این بازار، سازو کاری مشخص شد که در نهایت منجر شد بازار فرابورس در کنار بازار بورس به وجود آید.
بازار بورس چیست؟
بورس در اصل به بازاری گفته میشود که در آن قیمت‌گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار انجام میشود.
در بازار بورس دارایی‌های مختلفی اعم از دارایی مالی و دارایی واقعی مورد معامله قرار می‌گیرند که هرکدام از آنها عنوان‌های خاص خودشان را دارند.
به بورسی که در آن دارایی‌های مالی یا همان دارایی‌های کاغذی خرید و فروش میشود، بورس اوراق بهادار می‌گویند.
بورس اوراق بهادار یک بازار رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکتها، اوراق قرضه دولتی یا موسسات معتبر خصوصی تحت قوانین خاصی انجام میشود.
تعیین قیمت هر سهم در این بازار براساس عرضه و تقاضا مشخص میشود. در واقع یک سرمایه‌گذار میتواند با هر مقدار سرمایه‌ای وارد بورس شود و در سهم شرکتهای موجود سرمایه‌گذاری کند.
به بورسی که در آن دارایی‌های واقعی یا کالای فیزیکی معامله میشود، بورس کالا گفته میشود.
به بورسی که در آن پول رایج کشور خرید و فروش میشود، بورس ارز می‌گویند که در حال حاضر در کشور ما این بورس راه‌اندازی نشده است.
بازار فرابورس چیست؟
بازار فرابورس سال 1387 تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار فعالیت خود را آغاز کرد.
این بازار ساختاری قانونی و مشابه بورس دارد اما با این تفاوت که شرایط پذیرش و معامله در آن ساده‌تر است تا از این طریق کمکی به تامین مالی اقتصاد کشور شود.
یکی از مهمترین وظایف این بازار هدایت بخشی از بازار سرمایه است که یا شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند یا علاقه‌مندند تا ورود سریع‌تری به بازار داشته باشند.
ورود به این بازار نیازمند شرایط و الزامات کمتری نسبت به بازار بورس است و علاوه بر آن، انواع متنوعی از اوراق بهادار در بازار فرابورس قابل معامله هستند.
شرایط ساده‌تر و تنوع در قوانین پذیرش شرکتها در بازار فرابورس این امکان را فراهم کرده تا بنگاه‌های اقتصادی بتوانند با کسب حداقل شرایط در سریع‌ترین زمان به این بازار وارد شده و از تمامی مزایای شرکتهای پذیرفته شده، بهره‌مند شوند.
انواع بازار فرابورس
بازار فرابورس دارای 5 بازار با عنوان‌های: بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه است.
بازار سهام فرابورس ایران بازارهای اول، دوم و پایه را شامل میشود.
سهام شرکتهایی که شرایط لازم را دارند در بازارهای اول و دوم معامله می‌شوند و سهام شرکتهایی که فاقد شرایط هستند، در بازار پایه معامله می‌شوند.
در بازار اول شرکتهای سهامی عام که موفق به احراز شرایط لازم شده‌اند، مجاز به انجام معاملات سهام خود هستند.
در بازار دوم شرایط منعطف‌تر از بازار اول است.
در نهایت بازار فرابورس برای ایجاد قابلیت نقل و انتقال سهام شرکتهایی ایجاد شده که در بورس یا سایر بازارهای فرابورس، (بازار اول و بازار دوم) پذیرش نشدند.
انجام معامله در هر دو بازار بورس و فرابورس از طریق کارگزاری انجام میشود که دارای مجوز قانونی از سازمان بورس اوراق بهادار است.
تفاوت بورس و فرابورس در چیست؟
قبل‌تر در تعریف این دو بازار به تفاوت‌های آنها اشاره کردیم اما نکته دیگری که حائز اهمیت است اینجاست که عملکرد این دو بازار به هم مرتبط است.
یعنی اگر شرکتی در بازار بورس عملکرد مناسبی نداشته باشد به فرابورس منتقل می شود و همچنین اگر در فرابورس عملکرد مناسبی داشته باشد، به بازار بورس منتقل میشود.
ضمنا اگر شرکتی در بازار فرابورس عملکرد درستی نداشته باشد، از بازار اخراج میشود.
مزایای پذیرش شرکتها در بازار فرابورس چیست؟
شرکتها این امکان را دارند تا از طریق فروش سهام خود از مزایای تامین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه بهره‌مند شوند.
همچنین امکان تامین مالی از محل جذب سرمایهگذاران جدید و افزایش سرمایه را دارا هستند.
درج شرکتهای سهامی عام در فرابورس ایران نسبت به بورس شرایط کمتری نیاز دارد و همین موضوع باعث شده تا دوره زمانی پذیرش شرکتها به کمتر از یکماه کاهش پیدا کند.
شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا 10درصد درآمد خود را پس از پذیرش و عرضه سهام جدید و واگذاری آن به مردم را دارا هستند.
منابع مالی حاصل از افزایش سرمایه ارزان قیمت بوده و ریسک فعالیت شرکت را افزایش نمی‌دهد.
مالیات نقل و انتقال شرکتهای پذیرفته شده در بورس و فرابورس 10درصد ارزش معامله است.
این نرخ از مالیات 4درصدی ارزش اسمی شرکتهای خارج از بورس یا فرابورس به مراتب کمتر بوده و مطلوبیت بیشتری را برای سهامداران و سرمایهگذاران به وجود آورده است.
سهامداران شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس می‌توانند از طریق وثیقه‌گذاری سهام شرکت خود، برای گرفتن تسهیلات اقدام کنند.
شبکه بانکی سهام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس را به عنوان دارایی قابل قبول به عنوان وثیقه برای دریافت تسهیلات بانکی به رسمیت می‌شناسد.
اگر شرکتی بخواهد به هر دلیلی از فرابورس خارج شود، با گذراندن پروسه مشخصی امکان خروج از این بازار و حتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص به راحتی کاری شدنی خواهد بود.
سهامی که در بازارهای فرابورس کشور داد و ستد می‌شوند به دلیل نبود حجم مبنا با خرید و فروش‌های روان‌تر و نقدینگی بالاتری روبه‌رو هستند و توزیع و تقاضا برای این سهام به سرعت استاندارد شده و معمولا صف خرید و فروش آنها برای مدت طولانی ادامه ندارد.
با توجه به انعکاس اطلاعات مالی شرکتهای پذیرفته شده در سایت رسمی سازمان بورس و فرابورس و همچنین با توجه به دسترسی عموم مردم به اطلاعات قابل اتکا و استاندارد شده، مخاطبان شرکت افزایش پیدا کرده و افراد حقیقی یا حقوقی بیشتری به سرمایه‌گذاری در شرکت علاقه‌مند می‌شوند.
اگر هنوز اپلیکیشن خودتان را آپدیت نکرده اید از دو لینک زیر نسخه های جدید را از گوگل پلی و بازار دریافت کنید و از دو امکان جذاب و جدیدمون استفاده کنید 🙂
قدرت بازار محصول و نقد شوندگی بازار سهام
براساس پیش‌بینی‌های موجود در نوشتار،قیمت سهام شرکتیکهقدرتبازار محصول بیشتری دارد، حساسیت کمتری به جریان سفارش معاملات سهام نشان میدهد که این امر به نوبۀخود به نقدشوندگی بیشتر در بازار سهام منجر میشود. در این مقاله پیشبینی فوق در یک نمونه از 75 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در دورۀ 1388 تا 1391 و با استفاده از سه معیار مختلف نقدناشوندگی (معیار آمیهود، شکاف قیمت نسبی و شکاف قیمت مؤثر) آزموده شد. نتایج حاصل از رگرسیونهای ترکیبی (پنل) نشان داد نقدشوندگی سهام به تناسب سهم بازار (شاخص اول قدرت بازار محصول) افزایش مییابد. یافتهها همچنین نشان میدهد نسبت سود عملیاتی (شاخص دوم قدرت بازار محصول)، رابطۀ معنادار و منطبق با نظریه با نقدشوندگی بازار سهام ندارد. به نظر میرسد نامآوری شرکتها در بازار محصول (به‌لحاظ سهم بازار) بیش از سودآوری، موجب افزایش نقدشوندگی سهام آنها میشود. سایر نتایج نشان میدهد تبلیغات در بازار محصول تأثیری مستقیم در نقدشوندگی در بازار سهام ندارد.
کلیدواژه‌ها
- نقد شوندگی سهام
- قدرت بازار محصول
- معیار آمیهود
- شکاف قیمت نسبی
- شکاف قیمت مؤثر
20.1001.1.23831170.1396.5.2.3.9
موضوعات
- 1مدیریت دارایی
- ارزشگذاری دارایی‌های مالی
عنوان مقاله [English]
ProductMarket Power and Stock Market Liquidity
نویسندگان [English]
- Ali Rahmani 1
- Hadise Haji Moradkhani 2
1 Associate Professor, Accounting Department,Faculty of Social Sciences & Economics, AlZahra University
2 PhD Student, Accounting Department, Faculty of Social Sciences & Economics, AlZahra University
چکیده [English]
According topredictionsin the literature, sock price offirms with greater product market power is less sensitive to order flows which results in greater stock liquidity. This prediction was examined in a sample of 75 listed companies in Tehran Stock Exchange during 1388 to 1391 using three illiquidity measures (Amihud Ratio, Quoted Spread, Effective Spread) and two proxies for market power. The results of panel regressions showed that stock liquidity increases with market share (the first proxy of market power). Findings also showed the relationship between operational income ratio (second proxy of market power) and stock liquidity is not meaningful and consistent with theory. It seems that the reputation of firms in product market (respect to market share) results in higher stock market liquidity than their profitability. Other results confirmed that advertising in product market doesn’t influence stock market liquidity, directly.
کلیدواژه‌ها [English]
- Stock Liquidity
- Product Market Power
- Amihud Ratio
- Quoted Spread
- Effective Spread
اصل مقاله
مقدمه
نقدشوندگی سهام یکی از مهمترین معیارهای مدّنظر سرمایهگذاران است. منظور از نقدشوندگی، سهولت خرید و فروش سهام بدون تغییر در قیمت یا به عبارت دیگر، قابلیت خرید و فروش مقادیر در خور توجهی از اوراق بهادار بسرعت و با تأثیر اندک در قیمت است]20[. باتوجه به اهمیت روزافزون نقدشوندگی، پژوهشگران به شناخت عوامل مؤثر در آن، بهطور وسیعی توجه کردهاند. در این پژوهش براساس نظریهها و پژوهشهای موجود، به این پرسش پاسخ داده میشود که آیا توانایی شرکتها در بازار محصول، میتواند نقدشوندگی سهام آنها را در بورس اوراق بهادار تهران توجیه کند.
آنچه این پژوهش به نوشتار موجود اضافه میکند، مرتبط‌کردن بازارهای مالی و محصول است. در این پژوهش برای اولین بار در پژوهشهای داخلی، معیارهای شکاف قیمت مؤثر و نسبی از پردازش کلیّۀ قیمتهای پیشنهادی خرید و فروش سهام در تمام روزهای معاملاتی و تمام ساعات روز، با استفاده از برنامهنویسی در محیط سی شارپ [1] استخراج شده است. همچنین برای اولین بار اثر تبلیغات بر نقدشوندگی سهام بررسی شد. در ادامه به‌ترتیب، مبانی نظری، پیشینه و روش پژوهش که شامل طرح فرضیه، معرفی متغیرها و الگو است، بهطور جامع تشریح میشود. بخش بعدی به تحلیل یافتهها و نتیجهگیری اختصاص مییابد و در پایان، پیشنهادها، محدودیتها و منابع استفاده‌شده بیان خواهند شد.
مبانی نظری
دو نظریه وجود دارد که رابطه‌ای مثبت را بین رقابت بازار محصول و نقدشوندگی سهام پیش بینی میکنند، هرچند به لحاظ ساز و کار اثرگذاری متفاوت هستند. پرس [2] (2010) پیشبینی میکند افزایش قدرت بازار محصول [3] ، نقدشوندگی سهام را بهبود میبخشد؛ زیرا شرکتی با قدرت بازار محصول بیشتر، توانایی بیشتری برای تثبیت قیمتها و منتقل‌کردن شوک‌های سودآوری به مشتریان دارد که این امر به نوبۀ خود تغییرپذیری جریانهای نقدی و بازده سهام را کاهش میدهد. تغییرپذیری کمتر جریانهای نقدی و بازدهها، به سرمایهگذاران اطلاعات دقیقتری دربارۀ قیمت سهم میدهد؛ بنابراین قیمتها نسبت به جریان سفارش معاملات [4] حساسیت کمتری خواهند داشت؛ درنتیجه شرکتهای با قدرت بازار محصول بیشتر، اثر قیمتی کمتر و نقدشوندگی سهام بیشتری دارند.
چارچوب نظری توکس [5] (2008) نیز رابطۀ مثبتی بین قدرت بازار محصول و نقدشوندگی سهام پیش بینی میکند. معاملهگران آگاه [6] ریسک خنثی و با ثروت محدود ترجیح میدهند سهام شرکتهای رقیب با قدرت بازار محصول ضعیفتر را معامله کنند؛ زیرا ارزش چنین سهامی نسبت به اطلاعات خصوصی حساس است؛بنابراین هنگامی که قدرت بازار محصول کاهش مییابد، معاملات آگاهانه افزایش خواهد یافت که این امر نقدشوندگی سهام را بهدلیل گزینش معکوس کاهش میدهد. درواقع توکس (2008) در مقالۀ خود ضمن ارائۀ یک الگوی ساده مبتنی بر معاملات آگاهانه و اطلاعات خصوصی چنین استدلال میکند که هرچه سهم بازار یک شرکت که ناشی از مزیت رقابتی آن شرکت در بازار کالا است، افزایش یابد، احتمال وقوع این نوع معاملات بر سهام شرکت کاهش پیدا میکند. این در حالی است که سهام شرکتهای با سهم بازار کمتر بهدلیل حساسیت بیشتری که قیمت آنها به شوکها نشان میدهد، موقعیت جذابی برای معاملات آگاهانه و کسب بازدههای مازاد (غیر عادی) فراهم میکنند.
علاوه بر پژوهش حاضر شاید اثرگذاری قدرت بازار محصول بر نقدشوندگی سهام را از مجرای مدیریت سود نیز بتوان مطرح کرد. داتا [7] و همکاران (2013) ثابت کردند قدرت بازار محصول، اثر منفی بر مدیریت سود دارد؛ یعنی هرچه شرکت در بازار محصول ضعیفتر باشد، احتمال درگیری بیشتر مدیران در مدیریت اقلام تعهدی اختیاری بیشتر است و برعکس. از سوی دیگر پژوهشهای زیادی نیز وجود دارد که نشان میدهند مدیریت سود، اثر منفی بر نقدشوندگی سهام دارد؛ زیرا با افزایش مدیریت سود، کیفیت اطلاعات، کاهش و عدم تقارن اطلاعاتی، افزایش مییابد و این امر موجب کاهش تمایل سرمایهگذاران آگاه به معامله و کاهش نقدشوندگی سهام میشود و برعکس (برای مثال ]22،31[ را ببینید). این‌گونه می‌توان ثابت کرد افزایش قدرت بازار محصول باعث کاهش مدیریت سود و درنتیجه افزایش نقدشوندگی سهام میشود.
مبانی نظری
هرچند مطالعات وسیعی دربارۀ رابطۀ نقدشوندگی سهام با متغیرهای مختلف نظیر نقدشوندگی داراییها، بازده سهام، ساختار سرمایه، حاکمیت شرکتی، کیفیت افشاء، مدیریت سود و بسیاری موارد دیگر انجام شده است، دربارۀ بررسی رابطه بازار محصول و نقدشوندگی سهام همچنان جای بررسی وجود دارد (برای مثال منابع ]17،18،12،9،14،7و16[ را ببینید). در پژوهشهای خارج از ایران، مبانی نظری وسیعی دربارۀ بررسی رابطه بین رقابت بازار محصول و جنبههای گوناگون تأمین مالی شرکتی نظیر ساختار سرمایه، مدیریت ریسک، ساختار مالکیت، سیاست تقسیم سود، ادغامها و تحصیلها، پرهیز مالیاتی و غیره وجود دارد؛ بهعنوان مثال مطالعات تجربی گاسپر و ماسا [8] (2006)، چان، مورک و یینگ [9] (2008) و اروین و پانتیف [10] (2008) رابطۀ معکوسی بین قدرت بازار محصول و تغییرپذیری بازده سهام اثبات کردهاند. بهعنوان مثالی دیگر، کوبیک [11] و همکاران (2014) رابطۀ قدرت بازار محصول و پرهیز مالیاتی را مطالعه کردند. مطالعات بسیاری نیز درخصوص رابطۀ تصمیم‌های ساختار سرمایه، ادغام و تحصیل، تجزیۀ سهم، عرضههای اولیه، معاملات داخلی، ساختار مالکیت، آگهی و تبلیغات، رتبه‌بندی اعتباری، بازده سهام و غیره با نقدشوندگی سهام وجود دارد(برای مثال آمیهود رابطۀ بازدههای سهام و نقدشوندگی را مطالعه کرده است ]20[) که در اینجا اشاره نمی‌شود. در این قسمت صرفاً بر مطالعاتی تمرکز میشود که رابطۀ بین شاخصهای قدرت بازار محصول و نقدشوندگی سهام را بررسی کردهاند.
پرس (2010) الگویی ارائه داده و پیشبینی کرده است که شرکتهای دارای قدرت بازار محصول بیشتر، حجم معاملات سهام بیشتری دارند، قیمت سهم آنها آگاهانهتر است، نقدشوندگی سهام بهتری دارند و هرچه عدم تقارن اطلاعاتی بیشتر باشد، این روابط تقویت میشود. در مقالۀ پرس، نتایج حاصل از رگرسیونهای پنل بر مجموعهای از 28172 مشاهده (سال-شرکت) در دورۀ زمانی 1996 تا 2005 نشان میدهد قدرت بازار محصول بهطور مثبت و با اهمیتی با حجم معاملات، فعالیتهای معاملاتی افراد درونسازمانی و آگاهیدهندگی قیمت مرتبط است. وی همچنین نشان میدهد این روابط برای شرکتهای کوچک مسلّمتر است؛ زیرا درآن‌ها عدم تقارن اطلاعاتی بیشتر است؛ اما پرس بهصورت تجربی رابطۀ قدرت بازار محصول و نقدشوندگی سهام را نمی‌آزماید و صرفاً یک پیشبینی نظری ارائه میکند.
کیل و لون [12] (2011) بر مبنای پیشبینی فوق با استفاده از رگرسیونهای فاما و مکبث روی 12695 مشاهدۀ سال-شرکت در سالهای 1984 تا 2003، رابطۀ فوق را در بازار سهام امریکا آزمودند. شاخصهای مدّنظر آنها برای قدرت بازار محصول، دو معیار نسبت سود عملیاتی و سهم بازار و معیارهای نقدشوندگی مدّنظر آنها شکاف قیمت نسبی [13] ، شکاف قیمت مؤثر [14] ، معیار آمیهود و شاخص گیبز است. نتایج آنها نشان میدهد رابطۀ مثبت و معناداری بین شاخصهای قدرت بازار محصول و نقدشوندگی سهام وجود دارد و این رابطه از مجرای تأثیر در تغییرپذیری بازده سهام و جریانهای نقدی است. همچنین عدم تقارن اطلاعاتی (اندازۀ شرکت، پوشش تحلیل‌گران و مخارج پژوهش و توسعه) بر شدت این رابطه اثرگذار است. یون [15] (2011) اشاره میکند با استفادۀ حجم دادههایی هفت برابر پژوهش کیل و لون (2011) برای سالهای 1994 تا 2008 و با روش رگرسیونهای تلفیقی به نتایجی سازگار با نظریۀ پرس دست یافته است. وی در مقالۀ خود ذکر میکند که پرس (2010) و توکس (2008) هر دو رابطۀ مثبتی را بین نقدشوندگی سهام و قدرت بازار محصول پیش بینی میکنند؛ اما با دو ساز و کار اثرگذاری متفاوت. طبق مقالۀ پرس، قدرت بیشتر بازار محصول، اطمینان از بازدههای سهام را افزایش میدهد؛ بنابراین سرمایهگذاران آگاه ریسکگریز را مشتاق معامله با معاملهگران هنجاری تفاوت بازار سرمایه و بورس سهام میکند که این امر باعث افزایش حجم معاملات، تثبیت قیمتها و بهبود نقدشوندگی سهام میشود. در الگو پیشنهادی توکس، معاملهگران آگاه، ریسک خنثی و رفاه محدودی دارند و ترجیح میدهند سهام شرکتهای با قدرت بازار محصول پایینتر را معامله کنند؛ زیرا بازدههای حاصل از اطلاعات برای این شرکتها بیشتر است؛ بنابراین وقتی قدرت بازار محصول کاهش مییابد، تفاوت بازار سرمایه و بورس سهام معاملات آگاهانه و حجم معاملات افزایش ولی نقدشوندگی سهام کاهش مییابد. نتایج یون (2011) به لحاظ رابطۀ مثبت بین حجم معاملات و نقدشوندگی سهام با پژوهش پرس (2010) منطبق است. بر مبنای این پژوهش‌ها، در مطالعۀ حاضر اثر قدرت بازار محصول (نسبت سود عملیاتی و سهم بازار) بر معیارهای مختلف نقدشوندگی سهام، در بورس اوراق بهادار تهران بررسی میشود.
روش پژوهش
در این بخش، فرضیۀ پژوهش، نمونۀ پژوهش، روش جمع‌آوری دادهها، تعریف متغیرها و روش تجزیه و تحلیل آنها بیان میشود.در راستای دستیابی به هدف پژوهش، فرضیۀ زیر تدوین شده است:
"قدرت شرکتها در بازار محصول، اثر مثبت و معناداری بر نقدشوندگی سهام آنها در بورس اوراق بهادار تهران دارد."
جامعۀ آماری، شرکتهای پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است و نمونۀ مطالعه‌شده از بین شرکتهای فعال در پنج صنعت سیمان، مواد دارویی، شیمیایی، خودرو و فلزات اساسی که بیشترین تعداد شرکتها را در بر دارند، انتخاب شده است. کلیّۀ شرکتهای موجود در این پنج صنعت پس از حذف سرمایهگذاریها و هلدینگها، شرکتهای در مرحلۀ قبل از بهرهبرداری و شرکتهایی که صورت‌های مالی آنها برای سالهای مذکور بهطورکامل در دسترس نبود، برای محاسبۀ سهم بازار محصول در نظر گرفته شد (درمجموع 135 شرکت از 160 شرکت بررسی‌شده). در مرحلۀ بعد برای انجام تحلیلهای آماری، 75 شرکت با مشخصات زیر انتخاب شد (درمجموع300 سال-شرکت): 1) سال مالی آنها منتهی به پایان اسفند باشد، 2) در سالهای 1388 تا 1391 در بورس اوراق بهادار حضور داشته باشند، 3) تعداد روزهای معاملاتی آنها در دورۀ پژوهش از 528 روز کمتر نباشد و در هیچ سالی کمتر از 50 روز معاملاتی نداشته باشند (20 درصد روزهای معاملاتی یک سال).
متوسط درصد سهم بازار شرکتهای نمونۀ منتخب از کل صنعت مربوط در جدول (1) ارائه شده است. این نسبت، حاصل تقسیم خالص فروش شرکت بر فروش کل صنعت مربوط است. گفتنی است در این مطالعه دادههای ترازنامهای و سود و زیانی از صورت‌های مالی موجود در شبکۀ کدال و دادههای روزانۀ ارزش بازار، بازده، قیمت و حجم معاملات سهام از نرمافزار رهاورد نوین استخراج شده است. دادههای مربوط به قیمتهای پیشنهادی روزانۀ خرید و فروش سهام از نرمافزار موجود درکتابخانه سازمان بورس و اوراق بهادار استخراج و با استفاده از برنامهنویسی در محیط سی‌شارپ پردازش شده است.
تفاوت بازار بورس و فرابورس چیست؟
بازار سرمایه، محیطی جذاب و مکانی برای رشد و پیشرفت شرکت هاست. البته نه هر شرکتی، بلکه شرکت هایی که سهامشان تاییدهای لازم برای ورود به این بازار را تفاوت بازار سرمایه و بورس سهام دریافت کنند. برای هر چه آسان‌تر شدن ورود شرکت ها به این بازار، سازوکاری تعیین شد که باعث به وجود آمدن فرابورس در کنار بورس شد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این دو بازار و تفاوت بازار بورس و فرابورس خواهیم پرداخت.
بورس و فرابورس
بر اساس مبانی علم اقتصاد، منظور از بورس، بازاری است که قیمت گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام میشود و در یک طبقه‌بندی کلی شامل بورس کالا و بورس اوراق بهادار میشود.
ازآنجایی‌که ورود به بازار سرمایه معمولاً یکی از اهداف اکثر شرکت هاست، نیاز به فرآیندی بود تا این امر با سرعت بیشتری میسر شود؛ بنابراین محیطی به نام فرابورس ایجاد شد که ازنظر ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس بوده ولی شرایط پذیرش شرکت ها در این حوزه آسان‌تر از بورس باشد. درواقع اصلی‌ترین وظیفه‌ی فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت آن بخش از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار تهران را ندارند و یا به هر دلیلی، تمایل به ورود به بورس را ندارند.
برخی فرابورس را به نام OTC می‌شناسند. جالب است بدانید که نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن یعنی Over The Counter گرفته‌شده است.
روال و تنوع شرایط پذیرش شرکت ها در فرابورس به سبکی است که با احراز حداقل شرایط و درزمانی سریع‌تر، امکان ورود به بازار و بهره‌مندی از سرمایه‌ی موجود در آن برای شرکت ها فراهم میشود.
تفاوت‌های اصلی و عمده‌ی بورس و فرابورس:
فرابورس ایران نیز با مجوز شورای عالی بورس ایجادشده و تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار قرار دارد، همچون بورس کالا ؛ اما تفاوت فرابورس و بورس را می‌توان در دو بخش عمده خلاصه کرد:
تفاوت در بازارها
تفاوت در فرآیند پذیرش
۱- تفاوت در بازارها:
برای توضیح بهتر در این زمینه، باید ابتدا بازارهای مختص بورس و فرابورس را بشناسیم.
فرابورس
در یک طبقه‌بندی کلی، بازار فرابورس ایران شامل بازارهای اول، دوم، سوم (بازار عرضه) و بازار پایه است. در زیر به‌اختصار درباره‌ی هرکدام توضیح خواهیم داد. البته ناگفته نماند که بازارهای دیگری که عمدتاً نیز جدید هستند که در سایت فرابورس ایران مشاهده می‌شوند. برای مطالعه‌ی جزییات بیشتر درباره‌ی آنها می‌توانید به سایت رسمی این سازمان مراجعه نمایید.
بازار اول، در این بازار سهام شرکت هایی معامله میشود که آخرین سرمایه ی ثبت‌شده‌ی آنها حداقل ۱۰ میلیارد ریال باشد. همچنین باید حداقل دو سال از زمان بهرهبرداری آنها گذشته و زیان انباشته نداشته باشند.
بازار دوم، بازاری است که عمدتاً شامل سهام شرکت های زیان ده، تازه تأسیس، شرکت های کوچک و … هست. آخرین سرمایه ی ثبت‌شده‌ی این شرکت ها باید حداقل یک میلیارد ریال باشد و حداقل یک سال نیز از بهرهبرداری آنها گذشته باشد.
بازار سوم که به بازار “عرضه” نیز شهرت دارد، بهطور خلاصه مکانی است برای عرضه‌ی یکجا و پذیره‌نویسی اوراق بهادار. برای مثال، انجام پذیره‌نویسی انواع اوراق بهادار ازجمله شرکت های سهامی عام در شرف تأسیس، نمونه‌ای از فعالیتهای ویژه‌ی این بازار است.
بازار پایه، ازجمله بازارهای فرابورس است که مطابق با ماده ۴ “دستورالعمل پذیرش، به‌منظور عرضه و نقل‌وانتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران” راه‌اندازی شده است. پس از ثبت شرکتها نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، مدارک ارائه‌شده از جانب شرکتها در کمیته عرضه فرابورس موردبررسی قرار می‌گیرد. سپس در فهرست نرخ‌های بازار پایه فرابورس درج می‌شوند. لازم به ذکر است این شرکتها فرایند پذیرش را طی نمی‌کنند.
بازار پایه
شامل سه بازار، الف – ب – ج میشود.
به‌طورکلی در مورد این بازارها می‌توان گفت که هرچه پایینتر می‌رویم، شفافیت مالی و اطلاعاتی شرکت ها کمتر شده و ریسک سرمایه گذاری در آنها بالاتر می‌رود؛ بنابراین اگر قصد سرمایه گذاری در بازار پایه‌ی فرابورس رادارید، بهتر است کمی بیشتر تأمل‌کنید!
بورس
از طرف دیگر، شرکت بورس تهران فقط دارای ۲ بازار تحت عناوین “بازار اول” و “بازار دوم” است. برای مثال یکی از مهمترین تفاوت‌های این دو بازار، به میزان سرمایه‌ی ثبت‌شده‌ی شرکت ها برمی‌گردد. شرکت های با سرمایه‌ی بیشتر، در بازار اول بورس قرار خواهند گرفت.
۲- تفاوت در فرآیند پذیرش در بازار بورس و فرابورس:
برای مقایسه‌ی شرایط پذیرش سهام بین بازار بورس و فرابورس، به جدول زیر توجه نمایید.
همچنین برخی دیگر از تفاوت های بازار بورس با فرابورس عبارت‌اند از:
۱- بازار فرابورس هیچ مکان فیزیکی متمرکز و خاصی ندارد که دادوستدکنندگان یا متخصصین همچون بورس های کلاسیک گرد هم‌آیند.
۲- قوانین استاندارد اقلام مورد مبادله در بازار فرابورس انعطاف‌پذیر می‌باشند یعنی قوانین معمولاً ناشی از توافق طرفین هست.
۳- ساعات کار فرابورس از انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردار است.
۴- در بازار فرابورس با توجه به اینکه شرایط معاملات با نظر طرفین تعیین می‌گردد مزایایی از قبیل شفافیت قیمت ها و کاهش ریسک وجود ندارد.
۵- بورس رسمی برای فعالان در این بازار مزایایی از قبیل شفافیت قیمتها و کاهش ریسک را به دنبال دارد درصورتی‌که در بازار فرابورس با توجه به اینکه شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین می‌گردد، این شرایط بهصورت کامل وجود ندارد.
مزایای فرابورس برای شرکت های پذیرفته‌شده در آن
همان‌طور که ذکر کردیم، تمام مزایا و موقعیت‌های موجود برای شرکت های پذیرفته‌شده در بورس، برای شرکت های فرابورسی نیز محیاست. ازجمله‌ی این مزایا می‌توان موارد زیر را نام برد:
- تأمین مالی آسان و ارزان
- افزایش نقد شوندگی سهام
- بهره‌مندی از معافیت مالیاتی شرکتهای پذیرفته‌شده در فرابورس تفاوت بازار سرمایه و بورس سهام
- نقل‌وانتقال سهام بهصورت آسان، سریع و کم‌هزینه
- شفافیت و اعتبار قیمت سهام به‌واسطه مبادله در فرابورس
- اطلاع‌رسانی هماهنگ و عادلانه به سرمایهگذاران بالفعل و بالقوه
- بهره‌گیری از امکان وثیقه گذاری سهام و اخذ ساده‌تر تسهیلات بانکی
- معرفی شرکت و محصولات به طیف وسیعی از اقشار جامعه و افزایش اعتبار شرکت
- صدور اوراق مشارکت و گواهی سپرده در فرابورس پذیره‌نویسی و انتشار اوراق مشارکت و گواهی سپرده
- پیشبینی فرآیند ساده خروج از فرابورس
نتیجهگیری:
بورس، بازاری است که در آن دارایی‌های مختلف مورد معامله‌ی خریداران و فروشندگان قرار می‌گیرد. شرایط، ضوابط و قوانین ورود به بورس اوراق بهادار برای بسیاری از شرکت ها دشوار و زمان‌بر است. و این باعث میشود که تعداد کمتری از شرکت ها شرایط ورود به بازار بورس اوراق بهادار را کسب نمایند. لذا با توجه به علاقه‌ی شرکت ها برای ورود به بازار بورس (به دلایل گوناگونی ازجمله برخی معافیت‌های مالیاتی، تامین مالی آسان‌تر، کسب اعتبار بیشتر و …) و همچنین عدم احراز شرایط ورود به بورس، بازاری دیگر شبیه به بورس و بانام فرابورس ایجاد شد. یک تفاوت بازار بورس و فرابورس را می‌توان ورود و پذیرش آسان‌تر و سریع‌تر شرکت ها در فرابورس از بورس و همچنین برخورداری از انعطاف بیشتر بازار فرابورس نسبت به بورس دانست.
تفاوت ها و شباهت های بازار ارز دیجیتال و بورس چیست؟
این ها تنها بخشی از سوالات افراد علاقه مند به کسب درآمد در سال های اخیر است.
پیش نیاز انتخاب بازار مناسب برای سرمایه گذاری، کسب اطلاعات کافی درباره هر دو بازار است. در صورتی که شما نیز جزو افرادی هستید که تصمیم گرفته اید تا شانس خود را در بازارهای ارز دیجیتال یا بورس امتحان کنید، با ما همراه باشید تا با تفاوت ها و شباهت های این دو بازار آشنا شوید.
ترید یا معامله ارز دیجیتال چیست؟
به خرید و فروش ارز دیجیتال، معامله ارز دیجیتال (یا ترید ارز دیجیتال) گفته می شود. این معامله در بازه های زمانی مختلف جهت کسب سود از ارزهای دیجیتال انجام می شود. به کسی که معامله ارز دیجیتال انجام می دهد، تریدر یا معامله گر گفته می شود.
رمزارز یا کریپتوکارنسی گروهی از ارزهای دیجیتال است که امروزه مورد توجه بسیاری از تریدرها و سرمایه گذاران قرار گرفته است.
معامله در بورس چیست؟
بورس مکانی برای قیمت گذاری و خرید و فروش است. اما منظور از خرید و فروش در بورس این نیست که می توانید هر گونه کالایی را خرید و فروش کنید. برای مثال، نمی توانید در بورس سیب یا گوشی تلفن خرید و فروش کنید. در بورس، این شرکت ها هستند که خرید و فروش می شوند، اما هر کسی نمی تواند یک شرکت هزار میلیاردی را خریداری کند، فرض کنید این شرکت را به 1 میلیارد قسمت تقسیم کنیم؛ هر قسمت از آن، 1000 تومان می شود و هر کس می تواند سهمی از این شرکت را داشته باشد. با بزرگتر شدن شرکت، سهم ما نیز بزرگتر می شود و سهم بزرگتر به معنای سود بیشتر است. شما می توانید سودتان را بگیرید یا اینکه سهم تان را گران تر از قبل بفروشید (منبع: تجارت نیوز).
تفاوت های بین معامله ارز دیجیتال و معامله در بورس
موارد زیر، از جمله مهمترین تفاوت های معامله ارز دیجیتال و معامله در بورس بشمار می روند:
1. نوسانات قیمت
یکی از بارزترین تفاوت های میان دو بازار ارز دییجتال و بورس، نوسانات قیمتی است. نوسانات روزانه قیمت در بورس، هرگز بیشتر از پنج یا ده درصد نمی شود. در حالی که نوسانات قیمت در مورد ارزهای دیجیتال، بسیار متغیر تفاوت بازار سرمایه و بورس سهام و سریع است. همین مساله سبب شده است تا در بازار ارز دیجیتال شاهد رشدها و ریزش های بسیار بزرگ تنها در طی چند ساعت باشیم (مانند بیت کوین).
2. کارمزد معامله
میزان کارمزد در معاملات بورس نسبت به کارمزد معامله ارز دیجیتال بیشتر است. در هر خرید و فروش سهام چیزی حدود یک و نیم درصد از سرمایه کارگزاران معاملاتی به عنوان کارمزد کاسته خواهد شد. این رقم در معاملات کلان بسیار قابل توجه خواهد بود. در حالی که در بازار ارز دیجیتال میزان کارمزد به ازای خرید و فروش هر ارز بسیار ناچیز است. البته باید در نظر داشت میزان کارمزد تمام ارزهای دیجیتال یکسان نیست و از طرفی، میزان کارمزد صرافی های تفاوت بازار سرمایه و بورس سهام مختلف نیز متغیر است.
3. ساعت معامله
زمان کاری بازار بورس در دنیا به ساعات خاصی در روز محدود می شود و در روزهای تعطیل، بازار بورس نیز تعطیل است. برای مثال، ساعات کاری بورس در کشور ما از ساعت 9 صبح تا 12:30 ظهر است. اما در مقابل، معامله ارز دیجیتال را می توانید در هر ساعت از شبانه روز انجام دهید و محدودیت خاصی در این زمینه وجود ندارد (روزهای تعطیل نیز کاربران می توانند به خرید و فروش ارزهای دیجیتال بپردازند).
4. سود سهام
به میزان پرداختی که با دستور هیئت مدیره شرکت و موافقت مجمع عمومی سهامداران به سهام داران آن شرکت داده می شود، سود سهام یا “سود قابل پرداخت” گفته می شود. معادل سود سهام در دنیای ارزهای دیجیتال وجود ندارد. در بازار ارزهای دیجیتال، سرمایه گذاران و تریدرها می توانند با خرید و فروش اصولی در این بازار، سود کسب کنند.
5. دسترسی به اطلاعات حساس
یکی از مهمترین تفاوت های دو بازار، در میزان استفاده از اطلاعات حساس است. فاکتورهای بسیار زیادی وجود دارد که می تواند بر ارزش یک سهام و یا ارز تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، شروع یک قرارداد بزرگ کاری می تواند ارزش سهام یک شرکت را به صورت قابل توجهی افزایش دهد. اگر افرادی که در جریان جزییات پروژه هستند، شروع به خریداری سهام شرکت کنند، طبق قانون مجرم هستند. در سهام هرگونه تجارت بر پایه تفاوت بازار سرمایه و بورس سهام این فاکتورهای حساس غیر قانونی است. در حالی که این نوع منع قانونی در ارزهای دیجیتال وجود ندارد.
در بازار ارزهای دیجیتال هیچ نهاد یا فرد خاصی وجود ندارد که به اطلاعات خاصی دسترسی باشد و بتواند از آنها سوء استفاده کند. افراد می توانند بر اساس تحلیل های خودشان (تحلیل فاندامنتال و تکنیکال)، وضعیت بازار را ارزیابی کنند و به خرید و فروش ارز دیجیتال بپردازند.
شباهت های بین دو بازار بورس و ارزهای دیجیتال
اغلب افراد به اشتباه دو بازار ارز دیجیتال و بورس را کاملاً جدا از هم و بدون شباهت می دانند. اما افرادی که تجربه معامله در هر دو بازار ارز دیجیتال و بورس را داشته اند، متوجه شباهت هایی بین این دو بازار هستند:
- قیمت در هر دو بازار بر اساس میزان عرضه و تقاضا مشخص می شود.
- معامله ارز دیجیتال و سهام هر دو بر مبنای پول فیات ( به پول قانونی مانند دلار یا ریال که ارزش خود را از دولت می گیرد، پول فیات گفته می شود) هستند.
- برای کسب سود در هر دو بازار نیاز است افرادی که شروع به تجارت می کنند، به میزان کافی از اطلاعات ضروری برخوردار باشند. هر گونه بی احتیاطی در سرمایه گذاری و یا ترید، می تواند منجر به خسارات جبران ناپذیر شود.
متن کامل این مقاله را در بلاگ والکس بخوانید:
هر کاربر در والکس دارای یک کد دعوت است و می تواند دوستانش را از این طریق دعوت کند:
هر فردی که با استفاده از کد دعوت و یا لینک دعوت شما ثبت نام کند، 20% درصد از کارمزد ریالی که والکس از هر معامله آن فرد دریافت می کند، به شما تعلق می گیرد. همچنین فرد دعوت شده می تواند دو معامله با کارمزد صفر انجام دهد و دو پله هم کارمزد معاملاتی شخص کاهش پیدا می کند.
کد دعوت من (مدیر محتوای بلاگ والکس): BWog
هر سوالی در مورد نحوه خرید و فروش بیت کوین در صرافی داخلی و خارجی دارید، خوشحال می شویم با ما مطرح کنید تا شما را راهنمایی کنیم.
ارزش ذاتی بازار سرمایه چندبرابر قیمت فعلی سهام‌هاست
کارشناس بازار سرمایه و بورس گفت: ارزش ذاتی بازار سرمایه هم اکنون چندین برابر قیمت فعلی سهام هاست و این تفاوت هم فقط به خاطر کمبود نقدینگی ایجاد شده است.
به گزارش بازار، عباسعلی حقانی نسب، کارشناس بازار سرمایه و بورس با تصریح بر اینکه هنوز اعتماد به بازار سرمایه برنگشته گفت: یکی از موانع اصلی عدم برگشت اعتماد به این بازار کارکرد خود سازمان بورس است.
وی افزود: در این مدت یک ساله و با توجه به شعارهای ریاست جمهوری انتظار می رفت که امید و اعتماد از دست رفته مجدداً به این بازار برگردد اما هنوز اتفاقی نیفتاده است.
حقانی نسب معتقد است که وضعیت بورس سال ۱۴۰۰ مبنای خوبی برای مقایسه با امسال نیست چراکه سقوط بورس از سال ۱۳۹۹ شروع شد و در سال ۱۴۰۰ حالت عادی پیدا کرد.
کارشناس بازار سرمایه و بورس معتقد است که یکی از عوامل اصلی بی اعتمادی به بازار سرمایه در کنار متغیرهای اقتصادی، بحث ساز و کار بورس، سازمان بورس و وزارت اقتصاد است.
وی با انتقاد از اینکه مسئول توسعه بازار سرمایه مشخص نیست گفت: بازار سرمایه که نماد اقتصاد مولد در کشور است هنوز توسعه پیدا نکرده است چون سازمان بورس دو مسئولیت نظارت و توسعه بازار را با هم بر عهده دارد که در چنین وضعیتی، همیشه نظارت بر توسعه ارجحیت پیدا می کند و لذا سازمان هم بیشتر وقت و توانش را بر نظارت می گذارد و به دنبال وضع مقررات کنترل کننده است.
حقانی نسب از کم کاری های سازمان بورس و وزارت اقتصاد و نبود نظارت سخن گفت و افزود: ۶۰ درصد وضعیت بازار سرمایه ناشی از عملکرد سازمان بورس، شورای بورس و وزارت اقتصاد است و ۴۰ درصد مابقی مربوط به متغیرهای کلان اقتصادی و فرار از پاسخگویی است.
وی با تأکید بر اینکه سازمان بورس باید توضیح دهد که چه اقدامی برای بالا نگه داشتن سطح تحلیل بازار سرمایه انجام داده، اظهارکرد: کاسبان حجم معامله به دنبال ترویج کوتاه مدت نگری و پایین نگه داشتن تحلیل بازار سرمایه هستند تا منافع خودشان را ببرند و این کاسبان از دولت گرفته تا سازمان بورس و کارگزاری ها و غیره را در بر می گیرند.
کارشناس بازار سرمایه و بورس گفت: ارزش ذاتی بازار سرمایه هم اکنون چندین برابر قیمت فعلی سهام هاست و این تفاوت هم فقط به خاطر کمبود نقدینگی ایجاد شده است.
حقانی نسب با بیان اینکه بازار بورس یک بازار سرمایه گذاری بلندمدت است و ابزاری که به دست مردم می دهیم هم باید بلندمدت باشد گفت: بازار سرمایه نماد اقتصاد تولید محور است اما وقتی پول از این اقتصاد خارج می شود در نهایت به سمت اقتصاد سوداگرمحور و خارج از کشور خواهد رفت.
وی معتقد است که تزریق روحیه اعتماد و امید به بازار سرمایه به ویژه در گرانی های اخیر منجر به بازگشت روحیه امید و اعتماد به کل اقتصاد کشور خواهد شد.
کارشناس بازار سرمایه و بورس تقویت بازار سرمایه را مهم ترین راهکار برای کنترل نقدینگی در دنیا دانست و گفت: وقتی سطح تحلیل بازار سرمایه پایین باشد به ضرر سهامداران تمام می شود و برای این موضوع هم باید فکری کرد.
دیدگاه شما