تفاوت رمزارز و پول فیات در چیست؟

از آن‌ جا که ارزش پول فیات یا بدون پشتوانه به دولت صادرکننده آن محدود است، چنانچه این دولت از بین برود، پولش هم بی‌ارزش می‌شود. این اتفاق در کشور عراق پس از حمله نیروهای بین‌المللی رخ داد و پول این کشور با سقوط بسیار شدیدی مواجه شد.

چه تفاوتی میان رمز ارز با پول فیات وجود دارد؟

در جوامع امروزی رمز ارزها از محبوبیت چشم‌گیری برخوردار شده‌اند، به طوری که در برخی موارد، جوانانی که هیچ‌گونه اطلاعاتی در رابطه با نحوه عملکرد این رمزارزها ندارند، به سرعت وارد این بازار شده و اقدام به انجام معاملات می‌کنند. اما سوال بسیاری از افرادی که قصد ورود به بازار خرید و فروش رمزارزها را دارند این است که چه تفاوتی میان رمزارز با پول فیات وجود دارد؟ در این مقاله قصد داریم ضمن معرفی مفهوم هر کدام از این ارزها، به تشریح مزایا و معایب آن‌ها بپردازیم.

رمزارز چیست؟

رمزارز به دسته‌ای از ارزهای دیجیتال تعلق دارد که در آن از کریپتوگرافی که به معنای ارزنگاری می‌باشد استفاده شده است. این ارزها به صورت مجازی و تحت شبکه اینترنت معامله شده و در نتیجه محدودیت جغرافیایی جهت انجام معاملات در آن وجود ندارد. اولین رمزارز رونمایی شده در جهان بیت‌کوین می‌باشد که در سال 2008 وارد بازار شد و هنوز هم عنوان قوی‌ترین و محبوب‌ترین ارز دیجیتال را به خود اختصاص داده است. درطی چند سال اخیر علاوه بر بیت‌کوین، رمزارزهای دیگری همچون اتریوم، لایت‌کوین، پولکادات و ریپل نیز در بین مردم جایگاه خود را به دست آورده‌اند. رمزگشایی این ارزهای دیجیتال بسیار دشوار بوده و همین موضوع سبب حفظ حریم خصوصی کاربران شده است. علاوه بر این داشتن سرعت بالا در انجام معاملات، سبب جذب بسیاری از مردم جهان به این بازار شده است.

پول فیات چیست؟

فیات ریشه در زبان لاتین دارد و به ارزی گفته می‌شود که ارزش آن از دولت صادر کننده‌اش گرفته می‌شود. در واقع پشتوانه آن یک کالای فیزیکی مانند طلا نبوده و قیمت ارز فیات وابسته به میزان عرضه و تقاضا و تصمیمات دولتی می‌باشد. امروزه ارز فیات در بسیاری از کشورهای دنیا ارز مورد استفاده در انجام معاملات و یا خرید کالا و خدمات شده است. به طور مثال دلار آمریکا و یورو انواع ارز فیات رایج در جهان می‌باشند. حمایت و کنترل این ارز به طور مستقیم توسط دولت انجام شده و هیج بنیاد و یا شرکت خصوصی در آن دخیل نمی‌باشد.

پول فیات چگونه کار می‌کند؟

در ابتدا برای کاهش نیاز جوامع به استفاده از سکه‌هایی از جنس طلا و یا دیگر فلزات گرانبها، پول فیات عرضه گردید. البته ارز فیات نیز دارای ارزش بالایی بوده و از حمایت کامل دولت بهره‌مند می‌باشد. در طی ادوار مختلف تاریخی برای انجام معاملات فقط از سکه استفاده می‌شد، اما با گذشت زمان ارز فیات این امکان را در اختیار افراد قرار ‌داد تا بتوانند به راحتی و در هر جایی به واسطه این ارز بدون نیاز به سکه، عملیات خرید و فروش را انجام دهند.

پول فیات چگونه به وجود آمد؟

با کم شدن ذخایر طلا و افزایش هزینه کشورها همزمان با آغاز جنگ جهانی دوم، به تدریج پول فیات در کشورهای مختلف جهان رایج شد. از طرفی بازار معاملات طلا دارای نوسانات زیادی بوده و کنترل قیمت آن از دست حاکمان و دولتمردان خارج شده بود. تا سال 1971 پشتوانه دلار آمریکا به عنوان ارز اصلی این کشور طلا بود، تا این که با تصویب قانونی مبنی بر عدم تبادل طلا با دلار آمریکا، ارزش این پول به طور کامل وابسته به دولت آن شد. از آن زمان تا به حال پول رایج در این کشور برای تبادل کالا، تسویه بدهی‌ها و انجام تمام امور مالیاتی پول فیات می‌باشد که هیچ‌گونه وابستگی به طلا و یا سایر کالاهای ارزشمند ندارد.

مزایا و معایب پول فیات

از منظر کارشناسان اقتصادی ارز فیات دارای مزایا و معایبی بوده و به طور کلی در صورت داشتن توانایی لازم در رفع نیازهای معاملاتی جوامع، می‌تواند نقش بزرگی در اقتصاد دولت هر کشور داشته باشد. فواید این ارز بیش از هر چیز برای دولتمردان از جهت در دست گرفتن شرایط اقتصادی کشور می‌باشد. در این قسمت به بررسی مزایا و معایب پول فیات خواهیم پرداخت.

مزایای پول فیات

• رایج بودن در کشورهای مختلف

برای انجام برخی معاملات نمی‌توان از ارزهای دیجیتال استفاده نمود، در نتیجه در دسترس‌ترین و قابل قبول‌ترین پول برای انجام این امور در بسیاری از کشورهای جهان ارز فیات آن کشور می‌باشد.

این ارز به طور کامل مورد تأیید و حمایت دولت‌ها بوده و افراد می‌توانند به راحتی و با داشتن اطمینان، معاملات متفاوتی را انجام داده و در صورت نیاز از جانب مراجع دولتی آن را پیگیری نمایند.

در گذشته برای انجام هر معامله کوچکی، حتی خرید و فروش روزمره نیاز به سکه‌هایی از جنس طلا و نقره بود که این امر انجام این امور را برای مردم دشوار می‌کرد. علاوه بر آن استفاده از ارز فیات به حفظ معادن طلا برای به کار بردن آن‌ها در صنعت لوازم تزئینی و تهیه قطعات الکترونیکی کمک نموده است.

معایب ارز فیات

• نیاز به تبدیل کردن در کشورهای دیگر

شما می‌بایست برای انجام امور خود در هر کشور پول رایج آن کشور را تهیه نمائید. این امر یعنی خرید ارز فیات در زمان سفر، برای برخی از مسافران می‌تواند سخت و زمان‌بر باشد.

در اکثر کشورها بیش از 90 درصد پول فیات در اختیار دولت بوده و این امر در مقابل ارز دیجیتال که مالکیت کامل آن برای کاربر می‌باشد از نقاط ضعف آن به حساب می‌آید، همچنین این وابستگی به دولت سبب ایجاد حباب قیمتی در بازار می‌گردد.

ارزش ارز فیات تا حدود زیادی وابسته به تصمیمات دولتی و تورم موجود در یک کشور می‌باشد که این موضوع موجب تغییرات ناگهانی در میزان ارزش سرمایه وابسته به ارز فیات برای افراد یک جامعه می‌گردد.

تفاوت رمزارز و پول فیات

ارز فیات که به صورت پول کاغذی و یا کارت‌های اعتباری در قالب ارز دیجیتال در بین مردم مورد استفاده قرار می‌گیرد، توسط دولت پشتیبانی می‌شود. در مقابل آن رمزارز، یک ارز غیرمتمرکز و جهانی بوده و برای هر کاربر اعتباری مطابق با میزان معاملات انجام شده توسط او در نظر می‌گیرد. انجام امور مالیاتی توسط رمزارز در برخی کشورها مجاز بوده و در برخی نیز فقط توسط پول فیات رایج درآن کشور صورت می‌پذیرد. همچنین رمز ارز برای بسیاری از افرادی که قصد حفظ ارزش سرمایه خود در مقابل تورم سالیانه کشورشان را دارند، گزینه‌ای قابل اطمینان و مقرون به صرفه می‌باشد.

آیا ارز دیجیتال می‌تواند جایگزین ارز فیات شود؟

با افزایش محبوبیت روزافزون رمزارزها در میان مردم جهان، این نگرانی برای دولتمردان به وجود آمده است که مردم بیشتر ثروت خود را به سمت سرمایه گذاری در این بخش برده و ارزش پول فیات در طی زمان کاهش یابد. اگرچه اکنون استفاده از پول فیات در بین مردم رواج بیشتری دارد، اما با این حال به دلیل بهره‌مندی رمزارزها از مزایای بزرگی همچون نداشتن محدودیت جغرافیایی و سرعت بالا در انجام معاملات، کارشناسان پیش‌بینی نموده‌اند تا سال 2030، 25 درصد از پول فیات توسط رمزارزها جایگزین ‌گردد. البته طبق گفته رئیس بانک مرکزی آمریکا، این امر صدمه‌ای به ارز فیات کشور نخواهد زد و می‌توان از هردوی آن‌ها در سیستم معاملات کشور استفاده نمود.

با مرور مطالب ارائه شده در این مقاله درمی‌یابیم که رمزارزهایی مانند بیت‌کوین و یا اتریوم به دلیل داشتن مزایایی در جوامع امروز به محبوبیت رسیده و با پیدایش ویروس کرونا در سال‌های اخیر بر تعداد کاربران بازار آن‌ها افزوده شده است. پول فیات نیز از حمایت همه جانبه دولت بهره‌مند بوده که این ویژگی موجب وابستگی آن به تحولات سیاسی و اقتصادی یک کشور شده است. اگر قصد سرمایه گذاری بخشی از دارایی‌های خود در بازار رمزارزها را دارید، حتما قبل از انجام معاملات اطلاعات خود را در این زمینه بالا ببرید.

ارز فیات چیست | تفاوت ارز فیات و ارز دیجیتال

آیا می دانید ارز فیات چیست؟ ارز فیات به ارزهایی مانند دلار، یورو و پوند انگلیس گفته می شود که بدون استفاده از آن ها انجام مبادلات مالی و فعالیت هایی مانند صادرات، واردات و تجارت انواع کالا در مقیاس داخلی و بین المللی غیر ممکن تفاوت رمزارز و پول فیات در چیست؟ است.

برای همین به طور حتم علاقه مند هستید در مورد دلیل نامگذاری این پول ها با نام ارز fiat بیشتر بدانید.

در ادامه نگاهی به تاریخچه، مزایا، معایب و کاربردهای پول فیات خواهد شد و در مورد دو ارز مهم دلار و ریال بیشتر صحبت خواهیم کرد.

ارز fiat چیست؟

ارز فیات به پول هایی گفته می شود که فاقد پشتوانه فیزیکی هستند. برای مثال از آن ها توسط طلا، نقره و یا سایر فلزات گرانبها و دارایی های فیزیکی پشتیبانی نمی شود. به بیان دیگر، ارزش پول فیات با توجه به میزان عرضه و تقاضا برای آن مشخص خواهد شد. علاوه بر این سیاست های پولی و مالی دولت ها نیز بر ارزش این ارزها تاثیر می گذارد.

انواع ارز فیات

ارزهای زیر در زمره ارزهای fiat قرار می گیرند:

دلار ایلات متحده آمریکا

یورو اتحادیه اروپا

همه موارد ذکر شده در بالا جزو ارزهایی می باشند که به دلیل تاثیر تورم و یا تاثیرگذاری میزان عرضه و تقاضا بر ارزش آن ها ممکن است به مرور زمان کاهش قیمت داشته باشند.

“کاهش قیمت خرید ارز فیات به معنی افزایش قیمت طلا ، نقره ، انواع فلزات گرانبها و در یک کلام کلیه دارایی های فیزیکی منقول و غیرمنقول است.”

معنی ارز فیات

fiat کلمه ای با ریشه لاتین است که در انگلیسی به معنی let it be done است و این ترجمه در واقع نشان از عدم ارزش ذاتی این پول ها یا فاقد پشتوانه بودن آن ها می دهد.

فاقد پشتوانه بودن ویژگی مهمی است که انتقادهای زیادی را به مدیریت این ارزها و لزوم تغییر یا بازنگری در نظام پولی و مالی دنیا وارد کرده است.

در واقع پول فیات در صورتی که دولت از آن حمایت نکند فاقد ارزش است و برای مثال با چاپ پول به طور مکرر (که در بسیاری از کشورها شاهد آن هستیم) به مرور شاهد کاهش ارزش آن ها خواهیم بود.

نکته مهم: ارز فیات کاملا هم فاقد پشتوانه نیست، بلکه تا حدودی با طلا و دارایی های دولت یا بانک های مرکزی پشتیبانی می شود. با این وجود پشتیبانی از ارز فیات صددرصدی نیست و علاوه بر این میزان پشتیبانی دولت یا بانک مرکزی از کشوری به کشور دیگر تفاوت می کند. برای مثال ممکن است که دلار آمریکا پشتوانه قوی تری از لیر ترکیه داشته باشد یا این که یورو که متعلق به اتحادیه اروپا است بسیار بهتر از روپیه هند عمل کند.

چرا از ارز فیات استفاده می شود؟

با توجه به این که در گذشته استفاده از سکه های طلا و نقره توسط مردم رواج داشته است و بسیاری از خرید و فروش ها توسط این سکه ها انجام می شد، سوال مهم این است که چرا در حال حاضر از ارز فیات استفاده می شود و یا این که چرا ارز فیات خلق شد؟

در گذشته از درهم و دینار به عنوان سکه های طلا و نقره یا مسکوکات دیگر در خاور میانه استفاده می شد، در کشورهای دیگر مانند چین و کره نیز سکه های خاصی رواج داشتند، اما حمل طلا و نقره ممکن بود با خطراتی مواجه باشد و برای همین در بعضی از موارد تجار تصمیم گرفتند تا به جای حمل این سکه ها از یک برگه استفاده کنند.

به خصوص تجار معتبر و سرشناس که در شهرهای مهم شناخته شده بودند از این شیوه برای دادن ضمانت هنگام خرید و فروش کالا استفاده می کردند.

به تدریج دولت ها نیز اسناد کاغذی را منتشر کردند که به عنوان پول می توانست مورد استفاده قرار گیرد. چین یکی از این کشورها بود. اما در اروپا نیز در عصر مدرن استفاده از پول فیات یا همان پول کاغذی رواج پیدا کرد.

در ادامه نگاهی به تاریخچه دو پول رایج مهم برای ایرانیها خواهیم داشت:

نگاهی به تاریخچه دلار

دلار یکی از مهم ترین ارزهای رایج بین المللی است که بسیاری از مبادلات تجاری در بازارهای جهانی با استفاده از آن صورت می پذیرد.

دلار نیز در زمره ارزهای فیات جای می گیرد.

تا چند دهه قبل از این، دلار پشتوانه قوی داشت و هر زمان که مردم و یا دولت های خارجی قصد مبادله دلار با طلا را داشتند، دولت ایالات متحده آمریکا در قبال دریافت دلار به مردم خود و یا دولت های خارجی طلا واگذار می کرد.

اما با تغییراتی که در این روند به وجود آمد، دولت آمریکا به تدریج معاوضه دلار با طلا را تا سال 1971 میلادی متوقف نمود.

به همین دلیل است که حالا دیگر دلار توسط طلا پشتیبانی نمی شود و ما هر روزه شاهد نوسان قیمت طلا به دلار هستیم و حتی از سال 2000 میلادی تا به حال و تنها در مدت دو دهه نرخ هر اونس طلا چند صد دلار افزایش داشته است.

این امر به دلیل تورم است که حتی در کشوری مانند آمریکا باعث افزایش مداوم نرخ اونس طلا شده است.

تاریخچه ریال

بگذارید به ایران و پول ملی کشورمان نیز اشاره داشته باشیم. استفاده از کلمه ریال آنگونه که در منابع معتبر آمده است به زمان اوج قدرت دو کشور اسپانیا و پرتغال بر می گردد. برای همین کلمه ریال دارای ریشه غیر فارسی است.

این واژه ممکن است از کلمه پرتغالی با معنی real باشد و یا این که از کلمه انگلیسی royal به معنی پادشاهی یا شاهنشاهی گرفته شده باشد.

اما معنی ریال هر چه که باشد، از زمان ارتباط ایرانیان با پرتغالی ها و اسپانیایی ها در جنوب ایران وارد فرهنگ لغات ما شده است.

“ریال در کشور برزیل با نام رئال شناخته می شود که زمانی مستعمره اسپانیا بود و یکای پول این کشور است”.

در ایران، اگر چه کلمه ریال از زمان استعمار اسپانیا و حضور پرتغال در جنوب ایران استفاده می شد، اما این سلسله پادشاهی پهلوی بود که ریال را به عنوان پول رایج کشور یا پول قانونی کشور در سال 1308 انتخاب کرد و تا قبل از آن زمان واحد پول ایران دینار بود.

استفاده از ارز فیات در دنیای مدرن

امروزه در دنیای مدرن و پیشرفته ای که ما در حال زندگی هستیم ارز فیات کاربردهای گسترده ای پیدا کرده است و به عنوان مثال دلار به تنهایی نقش مهمی در مبادلات بین المللی ایفا می کند.

اما این تنها دلار نیست و انواع ارز فیات و پول در مقیاس های منطقه ای و ملی ارزش فراوانی دارند. برای مثال یورو در منطقه اروپا اهمیت ویژه دارد و هر یک از ارزهای ملی کشورها مانند پوند انگلیس ، ین ژاپن ، یوان و روپیه هند یا لیر ترکیه و درهم امارات … در کشور خود نقش مهمی در تسهیل مبادلات مالی و تجارت دارند.

شما هم در ایران به طور مداوم از ریال یا تومان برای خرید و فروش انواع کالاها یا تراکنش های مالی استفاده می کنید و بدون استفاده از ریال امکان انجام بسیاری از کارهای روزمره را نخواهید داشت.

مزایای ارز fiat

نقش مهمی که پول فیات در تسهیل مبادلات مالی دارد و امکان مشارکت در بسیاری از فعالیت های اقتصادی را ممکن خواهد کرد، باعث شده است که این ویژگی به عنوان یک مزیت غیر قابل انکار برای ارزهای ملی کشورها بر شمرده شود.

به طور حتم بدون پول های کاغذی ،که اخیرا به صورت الکترونیکی در دسترس ما قرار گرفته اند، بسیاری از مبادلات مالی امکان ندارد و حتی امکان ارزش گذاری کالاها نیز برای شما وجود نداشت.

“استفاده از پول فیات به صورت الکترونیکی با استفاده از دبیت کارت ، کارت های بانکی ، کارت های اعتباری و … صورت می پذیرد.”

فرض کنید هیچ پولی در کار نبود و شما قصد داشتید اقدام تفاوت رمزارز و پول فیات در چیست؟ به خرید گندم یا هر کالای دیگری بنمایید، در این صورت قیمت آن را چگونه محاسبه می کردید. به طور حتم تنها راه برای ارزش گذاری کالاها استفاده از ارزهای فیات (مانند دلار، ریال، یورو، و …) یا طلا و نقره است. حتی در پروژه های عمرانی نیز باید با استفاده از ارزش ریال یا سایر پول ها اقدام به ارزیابی هزینه ها نمود.

معایب ارز فیات

علی رغم همه مزایای ذکر شده برای پول های رایج، ارز fiat یکی از دلایل به وجود آمدن مشکلات اقتصادی برای بسیاری از مردم دنیا شده است که مهم ترین آن عدم دارا بودن پشتوانه کافی و به بیان ساده تر نرخ تورم در بعضی از ارزهای رایج می باشد که حتی در ایران نیز انتقادات گسترده ای را به دنبال داشته است. برای همین است که علی رغم مزایای بسیار زیادی که برای استفاده روزمره از آنها وجود دارد، مشکلات بزرگی نیز در استفاده از پول های رایج دیده می شود.

مهم ترین مشکل این ارزها نرخ تورم است که به دلیل عدم دارا بودن پشتوانه به وجود می آید:

نرخ تورم پول فیات

اگر دولتی به کنترل میزان عرضه پول ملی خود نپردازد، این امر باعث اختلال در نظام اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی خواهد شد. این مشکلی است که در حال حاضر بسیاری از کشورهای دنیا به دلیل سوء مدیریت دولت های خود با آن روبرو هستند.

“اگر چه بسیاری از ارزهای فیات تا حدودی توسط ذخایر بانک مرکزی پشتیبانی می شوند، اما همواره بنا به دلایل مختلف این پشتیبانی توسط طلا صورت نمی پذیرد و این امر باعث افزایش نرخ تورم در بسیاری از کشورها و نگرانی های بسیاری برای مردم شده است.”

ارز فیات چیست ؟ هرآنچه باید در مورد پول‌های فیات بدانید

همه ما در روز برای خریدوفروش کالاهای مختلف از پول‌های کاغذی یا کارت‌های بانکی استفاده می‌کنیم. اما برای کمتر کسی از ما این سوال پیش می‌آید که منشا این پول‌ها کجاست؟ درکی که شما از ارزهای فیات و انواع آن دارید (منظور همین پول‌هایی است که در طول روز از آن‌ها استفاده می‌کنیم)، می‌تواند در درک درست از پدیده‌های اقتصادی مانند تورم نیز کارساز باشد. به همین دلیل ما در این مقاله قصد داریم تا به این سوال پاسخ دهیم که منظور از ارز فیات چیست و تفاوت ارز دیجیتال و فیات کدامند؛ با ما همراه باشید.

با خرید سرور مجازی بورس ایران ،‌ برنده‌ی معاملات بورسی خود باشید و درست در لحظه‌ی طلایی با بیشترین سرعت ممکن به خرید و فروش سهام خود بپردازید.

ارز فیات چیست ؟

اصطلاح پول فیات برای توصیف ارزهایی استفاده می‌شود که توسط دولت صادرکننده آن حمایت می‌شوند. این نوع پول‌ها بدون پشتوانه‌اند؛ یعنی به ارزش یک کالای فیزیکی مانند طلا یا نقره وابسته نیستند. در واقع آن‌ها ارزش خود را از طریق اعتماد عمومی به ناشران به دست می‌آورند.

در میان عموم مردم، همچنان این باور وجود دارد که پول‌های ملی پشتوانه‌ای از طلا یا دیگر فلزات ارزشمند دارند. اما این باور کاملاً اشتباه است. امروزه اکثر ارزهای موجود در جهان، پول فیات هستند. تا اواخر قرن بیستم، پول‌ها پشتوانه‌ای مثل طلا یا نقره داشتند. برای مثال اگر ۱۰۰۰ واحد از یک ارز در اختیار مردم قرار می‌گرفت، به همان اندازه طلا در بانک نگه‌داری می‌شد تا پشتوانه‌ای برای آن پول باشد. اوایل قرن بیستم، نظام استاندارد طلا، دولت‌ها را با مشکل کمبود نقدینگی مواجه کرد. در قرن بیستم، زمانی که دلار آمریکا از قیمت طلا جدا شد، استفاده گسترده از آن آغاز شد.

اواخر جنگ جهانی دوم، نمایندگانی از چند کشور جهان، طی توافق‌نامه‌ای تصمیم گرفتند به‌جای طلا، دلار ذخیره کنند و آمریکا به میزان دلارهای صادرشده، در خزانه خود طلا نگه دارد. اکتبر ۱۹۷۲ ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، دریافت طلا در ازای دلار را لغو کرد. او به صورت غیررسمی، پایان عصر استاندارد طلا را اعلام کرد. ارزشمندی تمام ارزهای فیات، به عرضه و تقاضا و اعتماد مردم به حکومت بستگی دارد.

با ظهور ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین، بحث هایی در مورد این‌که آیا چنین دارایی‌های دیجیتالی می‌توانند در نهایت جایگزین پول فیات به عنوان رسانه ترجیحی مبادله شوند یا حداقل یک جایگزین ارائه کنند، وجود دارد.

آشنایی با تاریخچه ارز فیات

پول فیات در قرن دهم از چین سرچشمه گرفت؛ زمانی که سلسله‌های یوان، تانگ، سونگ و مینگ در آن سرزمین حاکم بودند. در دوره حاکمیت سلسله تانگ (907-618)، تقاضای زیادی برای پول فلزی (سکه) وجود داشت که بیش از عرضه فلزات گرانبها بود. بنابراین مردم با کاربرد پول کاغذی (اسکناس) آشنا شدند و به‌راحتی تکه‌های کاغذ اعتباری را به رسمیت می شناختند. در واقع، کمبود سکه مردم را مجبور کرد پول را از سکه به اسکناس تبدیل کنند.

در طول سلسله سونگ (1276-960)، تجارت پررونقی در منطقه سیچوان وجود داشت که منجر به کمبود سکه مسی شد. بازرگانان شروع به انتشار اسکناس‌های اختصاصی کردند و این اولین ارز قانونی محسوب می‌شد. پول کاغذی همچنین تنها ارز قانونی در سلسله یوان (1367-1276) بود. در دوران حکومت سلسله مینگ (1644-1368)، صدور اسکناس به وزارت دارایی واگذار شد.

غرب در قرن 18 شروع به استفاده از پول کاغذی کرد. مستعمرات آمریکا و فرانسه، شروع به صدور اسناد اعتباری کردند که برای پرداخت استفاده می‌شد. در این زمان، صدور بیش از حد اوراق بهادار، تورمی جنجالی ایجاد کرد.

در برخی مناطق از جمله نیوانگلند و کارولینای آمریکا، با کاهش ارزش اسکناس‌ها، قیمت کالاها به‌صورت سرسام‌آوری افزایش یافت. در طول جنگ، کشورها برای حفظ ارزش فلزات گرانبها مانند طلا و نقره، به ارزهای فیات روی می‌آورند. به‌عنوان‌مثال، دولت فدرال ایالات متحده در طول جنگ داخلی آمریکا، نوعی ارز فیات به نام Greenbacks منتشر کرد. در این جنگ، دولت تبدیل پول کاغذی خود به طلا یا نقره را متوقف کرد.

روش کار ارز فیات چیست ؟

پول فیات ارزش ذاتی ندارد. به‌عنوان مثال، طلا به‌طور ذاتی باارزش و کمیاب است؛ اما ارزهای فیات به‌خودی‌خود فقط یک‌تکه کاغذ بی‌ارزش هستند. این ارزها به دستور دولت و قانون، به ارز رایج کشور تبدیل می‌شوند. احتمالاً عبارت «با حمایت کامل از ایمان و اعتبار دولت ایالات متحده» را در مورد دلار شنیده‌اید. این اصل بنیادین پول فیات است. از سوی دیگر، ارزهای دارای پشتوانه کالا، ارزش خود را از قیمت پایه طلا، نقره یا سایر موادی که با آن‌ها مرتبط هستند، به‌دست می‌آورند.

پول کاغذی به‌عنوان یک وسیله برای ذخیره‌سازی قدرت خرید و جایگزینی برای سیستم تبادل عمل می‌کند. این به مردم اجازه می‌دهد تا محصولات و خدمات را همان‌طور که نیاز دارند، بدون نیاز به مبادله کالا به کالا خریداری کنند. همان‌طور که در مورد تجارت مبادله‌ای وجود داشت.

با توجه به قابلیت ذخیره‌سازی قدرت خرید، افراد می‌توانند با خیالی آسوده برنامه‌ریزی کنند و فعالیت‌های اقتصادی‌شان را به انجام برسانند. به‌عنوان مثال، یک کسب‌و‌کار که با مونتاژ تلفن همراه سر‌و‌کار دارد، می‌تواند تجهیزات جدید بخرد، کارکنان موردنظر را استخدام کند و شعب خود را در مناطق دیگر گسترش دهد.

ارزش پول فیات بستگی به نحوه عملکرد اقتصاد یک کشور، نحوه اداره کشور و تأثیر این عوامل بر نرخ بهره دارد. کشوری که بی‌ثباتی تفاوت رمزارز و پول فیات در چیست؟ اقتصادی را تجربه می‌کند، به احتمال زیاد دارای یک ارز ضعیف و قیمت‌های متورم کالاها خواهد بود، که خرید محصولات مورد نیاز را برای مردم دشوار می‌کند.

یک ارز فیات زمانی به‌خوبی کار می‌کند که عموم مردم به توانایی آن برای حفظ قدرت خرید، اعتماد کافی داشته باشند.

دلیل اهمیت ارزهای فیات چیست ؟

استفاده از پول-کالا در طول تاریخ رایج بوده است. سکه‌های ساخته شده از فلزات گرانبها مانند نقره و طلا برای هزاران سال به‌عنوان استاندارد شناخته می‌شدند. در قرن 18 و 19، ارزهای کاغذی شروع‌به‌کار کردند؛ اگرچه بسیاری از آنها به‌عنوان نوعی سفته برای پرداخت مقدار مشخصی از طلا و نقره به‌کار می‌رفت.

کشورهایی مانند بریتانیا و ایالات متحده، استاندارد طلا را پذیرفتند. یک سیستم پولی که یک واحد پول استاندارد را به ارزش مقدار معینی طلا گره می‌زند. زمانی که رکود بزرگ و دو جنگ جهانی به شدت اقتصاد جهانی را تحت تأثیر قرار داد، رهبران جهان یک سیستم پولی بین‌المللی ایجاد کردند که دلار آمریکا را به‌عنوان یک ارز جهانی و مرجع مورد استفاده قرار می‌داد.

موجودی‌های بین المللی به دلار تسویه و با نرخ تبادل ثابت به طلا تبدیل می‌شد. استاندارد طلا تا سال 1971 برقرار بود؛ زمانی که ریچارد نیکسون، رئیس‌جمهور آمریکا، در مواجهه با تورم فزاینده و بیکاری بالا، به آن پایان داد. زیرا مقدار دلارهای خارجی از مقدار طلای موجود در ذخایر ایالات متحده فراتر رفت.

بزرگ‌ترین دلیل این‌که کشورها استفاده از استاندارد طلا را متوقف کردند، این است که توان‌مندی دولت‌ها را برای واکنش به رویدادهای اقتصادی محدود می کند. با پذیرش استاندارد طلا، عرضه پول به عرضه طلای موجود گره می‌خورد؛ در‌حالی‌که تقاضای پول در کشورها بر اساس رشد جمعیت و اقتصاد آن‌ها تغییر می کند.

اگر ایالات متحده و سایر کشورها همچنان روی استاندارد طلا باقی مانده بودند، عرضه پول جهان به طلای موجود محدود می شد؛ در‌حالی‌که مقدار طلا روی کره زمین در طی میلیاردها سال افزایش چندانی نداشته است. اما بدیهی است جمعیت انسانی، بازده اقتصادی آن و تقاضا برای پول با سیب تندی افزایش یافته است.

مزایا و معایب ارز دیجیتال فیات چیست ؟

ثبات نسبی پول فیات و توانایی بانک‌های مرکزی برای کنترل عرضه و مدیریت اقتصاد، یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های آن است. با این حال، این تلاش‌ها همیشه موفقیت‌آمیز نیستند. برخی از منتقدان استدلال می‌کنند که در صورت چاپ بیش از حد پول توسط سیاست‌گذاران، ارزهای فیات به جای ایجاد مانع در برابر شوک‌های اقتصادی، گاهی اوقات حتی می‌توانند آن‌ها را تشدید کنند.

مزایا استفاده از انواع ارز فیات

– به ناشران کنترل بیشتری بر عرضه پول می‌دهد و به آن‌ها در مدیریت اقتصاد کمک می‌کند.

– برخلاف ارزهای دارای پشتوانه، نسبتاً پایدار است ارزش خود را حفظ می‌کند. با استفاده از آن، قیمت کالاها معمولاً در کوتاه‌مدت نوسان ندارد.

– به طور گسترده در جهان پذیرفته شده است و می‌تواند به‌عنوان ابزار قانونی در معاملات مختلف استفاده شود.

معایب ارز فیات کدام است ؟

– چاپ بیش‌از‌حد پول، می‌تواند باعث افزایش تورم شود.

– عرضه بالقوه نامحدود، می‌تواند ارزش آن را از بین ببرد و حباب ایجاد کند.

– با توجه به وابستگی کامل آن به دولت، اگر صادرکننده با مشکل مواجه شود، ارزش ارز فیات نیز به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.

چند نمونه از فیات و موردهای ناموفق آن

یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های پول فیات، اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی در کشور زیمبابوه در جنوب آفریقا روی داد. زمانی که این کشور درگیر مشکلات اقتصادی جدی بود، بانک مرکزی زیمبابوه بی‌محابا شروع به چاپ پول‌ کرد. نتیجه، قابل پیش بینی بود. این انتشار گسترده و سریع پول، منجر به تورم شدید شد. نرخ این تورم این کشور در سال ۲۰۰۸ به ۲۳۰ تا ۵۰۰ میلیارد درصد رسید! قیمت‌ها به قدری بالا رفت که مردم برای خرید کالاهای اساسی و روزمره، مجبور به حمل مداوم مقدار زیادی پول‌ در کیف‌های متعدد بودند.

ونزوئلا، جدیدترین نمونه چنین بحران پولی است. این کشور دچار رکود اقتصادی شدیدی شد که تورم سنگینی بر اقتصاد آن تحمیل کرد. اکنون بولیوار، واحد پول ونزوئلا، به‌عنوان کم‌ارزش‌ترین ارز دنیا شناخته می‌شود. گرچه این کشور تلاش کرد با معرفی رمزارز «پترو» بخشی از مشکلات پول فیات خود را حل کند؛ اما این اقدام نیز تاکنون، نتیجه قابل‌توجهی نداشته است.

بررسی تفاوت فیات و ارز دیجیتال

ظهور ارزهای دیجیتال، تردید‌های جدی را در مورد آینده ارزهای فیات و این‌که آیا در نهایت جای خود را به سکه‌های رمزارز خواهند داد یا نه، برانگیخته است. ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین، پول واقعی نیستند. زیرا از سوی هیچ مرجع قانونی صادر، کنترل یا پشتیبانی نمی‌شوند. در بیشتر موارد هم، مجموع عرضه آن‌ها با سقف معینی برنامه‌ریزی می‌شود.

ارزهای دیجیتال و پول فیات، شباهت‌های زیادی به هم دارند. هر دو نوع دارایی (رمزارزها و ارز فیات) ارزش ذاتی ندارند. برای مثال مانند طلا یا نقره نیستند که به‌خاطر کمیابی، سختی استخراج و موارد دیگر، به‌تنهایی ارزش بالایی داشته باشند. ارزش پول فیات و رمزارزها را، استقبال مردم در کشورهای مختلف تعیین می‌کند. همچنین این هر دو گونه دارایی‌ها، قابل تقسیم هستند. یعنی همان‌طور که می‌توان هر دلار را به ۱۰۰ سنت تقسیم کرد، یک بیت کوین را هم می‌توان به ۱۰۰۰ میلی بیت کوین تقسیم کرد.

همانند پول‌های فیات، ارزهای دیجیتال را نیز می‌توانیم جابه‌جا کنیم. یعنی از کسی رمزارز بگیریم یا برای او ارسال کنیم. امروز می‌شود ارزهای دیجیتال را، خیلی جاها به‌عنوان روش پرداخت استفاده کرد. هرچند هنوز فراگیری آن‌ها، قابل قیاس با پول‌های فیات نیست.

اما تفاوت این دو نوع دارایی‌ چیست؟ صاحب‌نظران بدبین معتقدند که بعید است ارزهای رمزپایه جایگزین پول فیات به عنوان رسانه غالب مبادله شود. اما محبوبیت کریپتو در حال افزایش است. به‌عنوان مثال، پارسال السالوادور به نخستین کشوری تبدیل شد که بیت کوین را به‌صورت قانونی برای معامله‌های رسمی پذیرفت. سامانه پی پال هم به بعضی از کاربران خود اجازه می‌دهد تا در خریدهایشان از بیت کوین برای پرداخت استفاده کنند. مؤسسه اعتباری ویزا نیز با پلتفرم های کریپتو در تبادلات کارتی شریک شده است.

سخن پایانی

امیدواریم که در این مقاله توانسته باشیم به طور کامل به این سوال پاسخ دهیم که رمز ارز فیات چیست و استفاده از آن چه مزایایی را برای شما به همراه دارد. اما اگر در این خصوص به مشکلی برخوردید، سوالات خود را با ما در قسمت کامنت به اشتراک بگذارید تا در سریع‌ترین زمان ممکن به آنها پاسخ دهیم. علاوه بر آن ما در پیج اینستاگرامی خود، پیرامون جدیدترین و تازه‌ترین اخبار حوزه‌ی تکنولوژی و فناوری صحبت خواهیم کرد. ما را در اینستاگرام دنبال کنید.

پول فیات (کاغذی)

ارز فیات یا فیات کارنسی (Fiat Currency) که به آن پول بی پشتوانه یا حکمی نیز گفته می‌شود، پولی است که ارزش ذاتی ندارد و نشأت گرفته از اقدامات دولتی چاپ و تکثیر است. کلمه فیات (Fiat) در زبان لاتین به معنای «بگذارید انجام شود» است. از پول بدون پشتوانه به عنوان جایگزین پول پرداختی برای کالاها استفاده می‌شود. دلار آمریکا، پوند انگلستان و ریال ایران، همگی نوعی ارز فیات محسوب می‌شوند.

پول فیات چیست؟

در باور عامه مردم تمام ارزها و پول‌های جهان، دارای پشتوانه طلا، نقره و یا هرگونه کالای فیزیکی واقعی هستند. در گذشته این باور مردم درست بود اما امروز دیگر این چنین نیست. به زبان ساده، ارزهای فیات، کالایی هستند که ارزش خود را از کالاهای فیزیکی نمی‌گیرند، بلکه ارزش خود را از دولت صادر کننده آن می‌‌گیرند. در گذشته، ارزش پول به طلا و نقره ذخیره شده در خزانه‌های یک کشور وابسته بود؛ اما در مورد پول فیات، ارزش آن‌ها به ارتباط میان عرضه و تقاضا و ثبات اقتصادی کشور صادرکننده آن وابسته است.

در دنیا همچنان پول‌هایی وجود دارند که ارزش آن‌ها به پشتوانه کالایی آن‌هاست که به این پول، پول کالایی یا Commodity Money می‌گویند و در نقطه مقابل پول فیات قرار دارند. پوند، یورو، پوند و بسیاری دیگر از ارزهای مطرح در جهان، ارز فیات یا پول بدون پشتوانه به شمار می‌روند.

مفهوم پول در تاریخ بشر در گونه‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. کاربرد و هدف اصلی ایجاد پول، تسهیل در انجام مبادلات میان انسان‌ها است. در مصر باستان مردم برای انجام مبادلات خود از فلز استفاده می‌کردند. همانطور که در متون اقتصادی نوشته شده، در منطقه جغرافیایی ترکیه کنونی، قوم Lydians برای اولین بار از سکه‌های طلا و نقره برای مبادلات خود استفاده می‌کرده‌اند.

تاریخچه پیدایش پول کاغذی

سیستم ارزی فیات قرن‌ها پیش در چین ابداع شد. ایالت سوچوان آغازکننده‌ استفاده از پول کاغذی در قرن یازدهم بود. در ابتدا، از این پول‌ها برای مبادله‌ی ابریشم، طلا و نقره استفاده می‌شد، اما پس از به قدرت رسیدن کوبلای خان (از نوادگان چنگیزخان) در قرن سیزدهم، سیستم جامع ارز فیات رسمی شد. بر اساس ادعای مورخان، پیدایش این پول با هزینه‌های زیاد و تورم بیش از اندازه‌ای که ایجاد کرد، نقش مهمی در «سقوط امپراتوری مغول» داشته است.

ارز فیات در طول قرن هفدهم با پذیرش توسط کشورهایی از جمله اسپانیا، سوئد و هلند وارد قاره اروپا شد. این سیستم در سوئد شکست خورد تا دولت استفاده از فلز نقره را جایگزین کند. اما طی دو قرن بعد، فرانسه‌نو (کانادا)، مستعمرات سیزده‌گانه ایالات متحده، و در نهایت حکومت فدرال ایالات متحده نیز به استفاده از پول بی ‌پشتوانه روی آوردند.

در حدود قرن بیستم، ایالات متحده به صورت محدود، مجددا به استفاده از ارز مبتنی بر کالاها روی آورد. دولت آمریکا در سال 1933 میلادی، سرانجام به استفاده از پول کاغذی برای مبادله طلا پایان داد. تا سال 1972 و در دوره ریاست جمهوری ریچارد نیکسون، ایالات متحده به طور کامل استفاده از استاندارد طلا به عنوان ارز را کنار گذاشت و تصمیم به استفاده از سیستم پولی فیات گرفت. این کار با استقبال جهانی همراه بود و باعث شد استفاده از پول بدون پشتوانه در سراسر کشورها رواج پیدا کند.

تغییر پول در قرن بیستم

پس از جنگ جهانی اول، دولت‌ها و کشورها متعهد شدند که در صورت تقاضای افراد، پول کاغذی کشور خود را با کالاهای موجود در کشورشان (عموما طلا) بازخرید کنند. به عبارتی در آن سال‌ها دولت‌ها متعهد بودند که اگر فردی پول کاغذی را به دولتی ارائه دهد، آن دولت باید معادل طلای آن را پرداخت کند. با این‌حال، هزینه‌های جنگ و مشکلات اقتصادی بعد از آن به قدری بالا بود که کشورها مجبور به دریافت وام از سایر کشورها شدند و هزینه توسعه مجدد کشور، به شدت بالا رفت.

این افزایش هزینه‌ها مانع از عملیاتی کردن صددرصد تعهد دولت‌ها شد. کم کم دولت‌ها تعهدات خود را زیر پا گذاشتند و حاضر به دریافت پول و پرداخت معادل کالایی آن نشدند؛ در واقع امکان چنین کاری برای آنها وجود نداشت. کم کم پول چاپ شده توسط دولت‌ها بدون ایجاد پشتوانه کالایی آن رواج یافت. نتیجه چنین تصمیمی، افزایش تورم و کاهش ارزش پول کشورها بود.

پول بدون پشتوانه چطور کار می‌کند؟

دلیل ارزشمند بودن پول فیات فقط به خاطر تلاش دولت صادرکننده آن به منظور حفظ این ارزش یا توافق دو طرف مبادله‌کننده بر سر آن است. چندین دهه قبل، دولت‌ها از یک کالای فیزیکی باارزش نظیر طلا و نقره سکه ضرب می‌کردند. روش جایگزین ضرب سکه، صدور اسکناس‌های کاغذی بود که می‌توانست برای مقدار مشخصی از کالای فیزیکی بازخرید شود. وضعیت پول فیات متفاوت است؛ پول بدون پشتوانه یک حامی فیزیکی باارزش ندارد. ارز فیات غیر قابل تبدیل و غیر قابل بازخرید است.

از آن جایی که این پول به ذخایر فیزیکی از جمله ذخیره ملی طلا یا نقره یک کشور متصل نیست، ممکن است در پی بروز تورم از ارزشش کاسته شده یا حتی به خاطر درگیر شدن یک جامعه با ابرتورم، به طور کامل بی‌ارزش شود. در صورتی که ایمان مردم به پول ملی کشورشان از بین برود، دیگر هیچ ارزشی نخواهد داشت.

از این نظر ارز فیات و بی پشتوانه با پول حمایت‌ شده توسط طلا (یا هر ماده دیگر) متفاوت است؛ پول نوع دوم دارای ارزش ذاتی است، چرا که دنیا برای ساخت جواهرات و دکوراسیون، ساخت لوازم الکترونیکی و قطعات کامپیوتر، همچنین ایجاد فضاپیماها و بسیاری دیگر از کاربردها، به طلا نیاز دارد.

مقایسه استاندارد طلا و ارز فیات

سیستم استاندارد طلا، اجازه‌ی تبدیل پول کاغذی به طلا را می‌داد. در واقع، تمام پول‌های کاغذی توسط مقدار محدودی طلا که نزد دولت نگهداری می‌شد، حمایت می‌شدند. دولت‌ها و بانک‌ها بر پایه‌ی یک سیستم ارزی مبتنی بر کالاها فقط در صورت داشتن ذخایر کافی از طلا، می‌توانستند ارزهای جدید را وارد چرخه‌ی اقتصاد کنند. این سیستم جلوی توانایی دولت‌ها برای ایجاد پول و افزایش ارزش پول آن‌ها بر اساس عوامل اقتصادی را محدود می‌کرد.

اما در آن سمت، پول کاغذی تحت نظر ارز فیات نمی‌تواند به هیچ چیزی تبدیل شود. مسئولان با پول فیات می‌توانند به صورت مستقیم روی ارزش پول خود تأثیرگذار باشند و آن را به شرایط اقتصادی ربط دهند. دولت‌ها و بانک‌های مرکزی، کنترل بیشتری روی سیستم ارزی دارند. آن‌ها می‌توانند با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند ایجاد بانکداری ذخیره کسری (Fractional Reserve Banking) و اعمال آزادسازی کمی (Quantitative Easing) به رویدادها و بحران‌های مالی واکنش نشان دهند.

حامیان استاندارد طلا اعتقاد دارند که سیستم ارزی مبتنی بر کالاها پایدارتر است، زیرا توسط چیزی حمایت می‌شود که فیزیکی و باارزش است. در سمت دیگر، حامیان پول بی پشتوانه ادعا می‌کنند که قیمت طلا بی‌ثبات است. در این فضا، ارزش یا بهای ارز مبتنی بر کالا می‌تواند دچار نوسان شود. اما با بهره‌گیری از سیستم ارز فیات دولت‌ها در مواجهه با شرایط اضطراری اقتصادی می‌توانند با انعطاف‌پذیری بیشتری وارد عمل شوند.

مقایسه ارز فیات با ارز دیجیتال

پول فیات و رمز ارزها، در این مورد که توسط یک کالای فیزیکی حمایت نمی‌شوند، با یکدیگر مشترک هستند. البته این اشتراک در همینجا به پایان می‌رسد. ارز فیات توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی کنترل می‌شود، اما بیشتر رمز ارزها به خاطر استفاده از بلاک چین غیر متمرکز هستند.

یکی دیگر از تفاوت‌های قابل توجه آن‌ها، نحوه تولید ارز است. بیت کوین مانند اکثر ارزهای دیجیتال، عرضه کنترل شده و محدودی دارد. در آن سو، بانک‌ها با قضاوت بر نیازهای اقتصادی یک کشور، می‌توانند هر چقدر که می‌خواهند پول فیات چاپ کنند.

کریپتوکارنسی به عنوان یک نوع دیجیتالی از ارزها، هیچ همتای فیزیکی نداشته و بدون مرز است و تفاوت رمزارز و پول فیات در چیست؟ همین باعث می‌شود برای انجام تراکنش‌های مالی بین‌المللی جذابیت بیشتری داشته باشد. همچنین، این معاملات غیرقابل بازگشت هستند و این برخلاف سیستم ارزی فیات، پیگیری را سخت‌تر می‌کند. از طرف دیگر، بازار ارزهای مجازی کوچکتر بوده و همین باعث بی‌ثبات‌تر بودن آن‌ها نسبت به بازارهای سنتی شده است. این می‌تواند یکی از دلایلی باشد که منجر به پذیرفته نشدن گسترده‌ی ارزهای دیجیتال شده است. با این حال، به دنبال بلوغ اقتصاد رمزنگاری‌ شده، نوسانات پول‌های مجازی نیز کاهش پیدا می‌کند.

مزایا و معایب پول‌ فیات

متخصصین حوزه مالی و اقتصاددانان در حمایت از ارزهای فیات هم عقیده نیستند. مدافعان و مخالفان آن مزایا و معایب زیر را برای ارزهای فیات مطرح می‌کنند:

کمیابی (Scarcity): پول‌ فیات از کمیابی کالا یا دارایی فیزیکی مانند طلا تاثیر نمی‌پذیرد.

هزینه: خلق پول فیات از نظر اقتصادی نسبت به پول کالایی به‌صرفه‌تر است.

واکنش‌پذیر: پول فیات این قدرت را در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار می‌دهد که نسبت به بحران‌های اقتصادی انعطاف کافی را داشته باشند.

مبادلات بین‌المللی: ارزهای فیات توسط تعداد زیادی از کشورها در سرتاسر تفاوت رمزارز و پول فیات در چیست؟ جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند. این باعث ارائه فرم قابل قبولی از پول برای مبادلات تجاری شده است.

راحتی: برخلاف طلا، پول فیات به ذخایر فیزیکی که نیازمند نگهداری، محافظت، نظارت و دیگر امور هزینه‌زا باشد، نیست.

نبود ارزش ذاتی: ارزهای فیات فاقد ارزش ذاتی هستند. این به دولت‌ها امکان «خلق پول از هیچ چیز» را می‌دهد که می‌تواند به ابرتورم و در نهایت سقوط سیستم اقتصادی یک کشور منجر شود.

سابقه تاریک: از نظر نمونه‌های تاریخی، پیاده‌سازی سیستم‌ ارزی فیات معمولاً به سقوط نظام‌های مالی ختم شده است که بیانگر خطرناک بودن استفاده از این سیستم پولی است.

نمونه‌ای از سقوط یک پول فیات

ابتدای قرن بیست و یکم، بانک مرکزی کشور زیمباوه به خاطر مواجه شدن با مشکلات اقتصادی فراوان، حجم چاپ و انتشار ارز فیات خود را شدیدا افزایش داد. در پی این تصمیم اشتباه، ابر تورم دامن زیمباوه را گرفت و سبب شد نرخ تورم در این کشور بین 230 الی 500 میلیارد درصد قرار بگیرد! باورکردنی نیست!

قیمت‌ها به سرعت افزایش یافته و شرایط به قدری بغرنج شد که مردم برای خرید خوراک ساده مجبور به حمل کیسه‌هایی پر از پول شده بودند. در اوج بحران اقتصادی این کشور، 100 تریلیون دلار زیمباوه‌، معادل 40 سنت آمریکا بود!

نگاهی به آینده پول فیات و رمزارزها

آینده‌ی هر دو شکل این نوع ارزها به هیچ عنوان مشخص نیست. در حالی که ارزهای دیجیتال راه طولانی برای طی کردن دارند و در این مسیر با چالش‌های مختلفی مواجه خواهند شد، گذشته‌ی ارز فیات می‌تواند آسیب‌پذیری این نوع پول را نشان دهد. این مهم‌ترین دلیلی است که باعث شده بسیاری از مردم احتمال حرکت به سمت سیستم رمز ارزها برای تراکنش‌های مالی آینده‌ی خود را بررسی کنند.

یکی از اصلی‌ترین ایده‌های شکل‌گیری بیت کوین و ارزهای دیجیتال، بررسی شکل جدیدی از پول است که روی شبکه همتا به همتا (P2P) توزیع شده باشد. این احتمال هم وجود دارد که بیت کوین به عنوان جایگزینی برای کل سیستم واحد پولی فیات به وجود نیامده باشد و هدف آن، صرفا ارائه یک شبکه اقتصادی جایگزین باشد. با این حال، خرید و فروش بیت کوین می‌تواند پتانسیل ساخت یک سیستم مالی بهتر برای جامعه‌ای بهتر را افراهم کند.

ارز یا پول فیات چیست؟ پولی که ارزش آن را دولت تعیین می‌کند

در اخبار و مقالات اقتصادی یکی از مفاهیم پایه‌ای که همیشه تکرار می‌شود و شاید مفهوم آن برای همه آشنا نباشد، پول فیات یا پول بدون پشتوانه است. مسئله مهم و ابتدایی در درک این مفهوم، تعریف پول و تفاوت آن با ارز است. با درک صحیحی از این اصطلاحات، می‌توان به توضیح مفهوم و کارکرد پول فیات پرداخت؛ این که منظور از آن چیست و چرا بدون پشتوانه است؟ اعتبار این پول از کجا تامین می‌شود؟ آیا بدون پشتوانه بودن آن موجب بی‌اعتباری‌اش نخواهد شد؟

تعریف پول و ارز

همان طور که در ابتدای مقاله اشاره شد، بهتر است همین ابتدا و پیش از آن‌ که بگوییم ارز یا پول فیات چیست، به تفاوت پول و ارز اشاره کنیم. چرا که بسیاری از ما معمولا این دو واژه را به صورت نادرست به جای یک‌دیگر استفاده می‌کنیم.

پول واسطه‌ای برای انجام مبادلات و ذخیره ارزش است و در گذر زمان ارزش خود را حفظ می‌کند. هم‌چنین از پول به عنوان واحد محاسبه نیز یاد می‌شود؛ یعنی می‌توان به کمک آن برای کالاها و خدمات مختلف ارزشی تعریف کرد. پول ارزشی ذاتی دارد و همیشه ارزشمند است. فلزات گران‌بهایی نظیر طلا و نقره که در گذشته به عنوان واسطه مبادلاتی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، پول به شمار می‌روند.

در سمت مقابل اسکناس‌ها و سکه‌هایی که نزد خود دارید و در مبادلات روزمره از آن استفاده می‌کنید، ارز هستند. ارز نیز یک واسطه مبادلاتی و مقیاس محاسباتی است. می‌توان گفت ارز همان تکه کاغذ بهاداری است که ارزش آن توسط دولت‌ها مشخص می‌شود. در واقع ارزش ارز به پذیرش قراردادی آن مربوط است. این کاغذ بهادار نوعی از دارایی است که شهروندان یک جامعه بر سر آن و ارزشمندی‌اش توافق دارند. پس ارز یا همان اسکناس فاقد ارزش ذاتی است ولی با استناد به اعتبار دولت‌ از آن به عنوان ابزاری برای ذخیره ارزش استفاده می‌شود.

می‌توان گفت زمانی که ارز (یک کاغذ که به صورت قراردادی بهادار است) را در بانک سپرده‌گذاری می‌کنید، آن را به پول تبدیل کرده‌اید.

در جدول زیر می‌توانید تفاوت‌ها و شباهت‌های دو مفهوم پول و ارز را به صورت مقایسه‌ای مشاهده کنید:

موارد مقایسه	پول	ارز
تعریف پایه	غیرقابل لمس و فاقد بو است	قابل لمس است
شکل	با اعداد نشان داده می‌شود	به صورت اسکناس (کاغذ)، سکه یا پلاستیک است
پشتوانه	متنوع است. مثلا پول موجود در یک حساب بانکی در زمان صدور چک به عنوان پشتوانه در نظر گرفته می‌شود	توسط دولت پشتیبانی می‌شود
مصادیق	حساب بانکی یا چک، حساب آنلاین	سکه و اسکناس
ارزش ذاتی	دارد	ندارد
حالت انتقال	به صورت آنلاین و غیرفیزیکی	به صورت دستی و فیزیکی
قابلیت حمل	دارد	دارد
قابلیت معاوضه	دارد	دارد
تقسیم‌پذیری	دارد	دارد

ارز یا پول فیات چیست؟

ارز فیات، پولی قانونی به شمار می‌رود. ارزش این پول به نهاد صادرکننده آن یعنی دولت مربوط است. یعنی زمانی که می‌گوییم این پول بدون پشتوانه است، منظور این است که به یک کالای فیزیکی هم‌چون طلا یا نقره وابسته نیست و ارزش آن به میزان عرضه و تقاضا بستگی دارد. واژه فیات در زبان لاتین به معنای بگذارید انجام شود ترجمه شده است.

اکثر کشورها در سراسر دنیا از ارز فیات به منظور خرید کالا و خدمات و پرداخت مالیات استفاده می‌کنند. این ارز هم‌چنین گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاران و کسانی که قصد پس‌انداز دارند به شمار می‌رود.

پس از ایجاد سیستم فیات که ارزشی برای پول قانونی ایجاد می‌کرد، جایگزین مناسبی برای استاندارد طلا و سایر سیستم‌هایی پیدا شد که بر مبنای کالا فعالیت می‌کردند. اکنون بیشتر پول‌های کاغذی هم‌چون دلار و یورو در دسته پول فیات یا بدون پشتوانه قرار می‌گیرند.

افزون بر پول بدون پشتوانه، ارز فیات را با اسامی دیگری نیز می‌شناسند. از جمله این نام‌ها می‌توان به پول حکمی، پول دستوری و پول اعتباری هم اشاره کرد.

مفهوم ارزش‌گذاری در اقتصاد برای ایجاد ارز فیات

پول فیات تماماً بر پایه‌ی یک بهای قراردادی است و خود آن به تنهایی ارزشی ندارد. این بهای قراردادی در اقتصاد، به واسطه‌ی سازوکاری به نام ارزش‌گذاری انجام می‌شود. در گذشته‌های دور که مبادلات به کمک طلا، نقره و برنز انجام می‌شد، ارزش‌گذاری سیستمی کاملا مشخص داشت. یعنی ارزش دارایی‌ها به ارزش ذاتی همین فلزات گران‌بها مربوط بود. با کمیاب‌ شدن طلا، ارزش آن نیز به مراتب افزایش پیدا کرد. همین مسئله موجب ایجاد نخستین انقلاب در اقتصاد شد. پس از آن بود که استفاده از کاغذهایی با عنوان اسکناس و به نمایندگی از طلا و نقره رواج پیدا کرد.

با پیدایش این سیستم، اسکناس به منزله یک سند قرضی تلقی می‌شد. یعنی به کمک آن می‌شد دریافت که یک نفر چه میزان طلا به شخصی دیگر بدهکار است. با افزایش ارزش طلا و به منظور سهولت معاملات و پایین‌ نگه داشتن تورم، اسکناس‌ها رفته‌رفته کوچک‌تر شدند.

مزیت چنین شیوه ارزش‌گذاری آن است که قیمت‌ها می‌توانند ثابت بمانند. زیرا طلا نوسان کمی دارد و اگر مبنای ارزش‌گذاری در سیستمی دیگر باشد، آن سیستم نیز به تبعیت از همین مسئله نوسان کمی را تجربه می‌کند.

از آن جا که که ارز فیات یک پول بدون پشتوانه فیزیکی است، به دلیل تورم با خطر کاهش ارزش روبرو می‌شود. حتی در شرایطی که ابرتورم در جامعه وجود دارد، ممکن است ارزشش را به صورت کامل از دست بدهد.

بررسی تاریخچه ارز فیات

اگر بخواهیم به زادگاه اولیه پول فیات اشاره کنیم باید از استان سیچوان در کشور چین شروع کنیم. این استان نخستین بار در قرن یازدهم میلادی صدور پول کاغذی را در دستور کار قرار داد. در ابتدا پول کاغذی را می‌شد به ابریشم،‌ طلا یا نقره تبدیل کرد ولی پس از این‌ که در قرن سیزدهم قوبلای خان به قدرت رسید، سیستم ارز فیات ایجاد شد. مورخان می‌گویند این سیستم پولی نقشی پررنگ و اساسی در سقوط امپراتوری مغول به عهده داشت. به باور این افراد، هزینه‌های بیش‌ از اندازه و ابرتورم، مسائلی بودند که تیشه به ریشه امپراتوری مغول زدند.

در قرن ۱۷ میلادی در اروپا هم سر و کله این پول در کشورهای اسپانیا، سوئد و هلند پیدا شد. البته در کشور سوئد این سیستم با شکست مواجه شد و دولت به ناچار آن را کنار گذاشت. در طی دو قرن آینده، فرانسه نو در کشور کانادا و مستعمرات آمریکا و پس از آن دولت فدرال ایالات متحده به استفاده از ارز فیات روی آوردند. در آمریکا و طی سال ۱۹۳۳، دولت دیگر اجازه تبدیل پول کاغذی به طلا را صادر نکرد.

سرانجام در سال ۱۹۷۲ و در زمان ریاست جمهوری نیکسون، کشور آمریکا با استفاده از سیستم ارز فیات، استاندارد طلا را به صورت کامل کنار گذاشت. کشورهای مختلف نیز به تبعیت از آمریکا به استفاده از ارز فیات روی آوردند. از آن تاریخ تا به حال، پول آمریکا بدون پشتوانه است و پشتوانه آن اعتبار دولت و اعتماد مردم به آن است.

از آن‌ جا که ارزش پول فیات یا بدون پشتوانه به دولت صادرکننده آن محدود است، چنانچه این دولت از بین برود، پولش هم بی‌ارزش می‌شود. این اتفاق در کشور عراق پس از حمله نیروهای بین‌المللی رخ داد و پول این کشور با سقوط بسیار شدیدی مواجه شد.

بیشتر بخوانید

ویژگی‌های پول فیات چیست؟

برای پول بدون پشتوانه می‌توان چند ویژگی عمده را نام برد که به شرح زیر هستند:

• دولت این ارز را صادر و آن را قانونی می‌کند.
• ارزش مشخصی دارد.
• نمی‌توان آن را به کالای مشخص دیگری تبدیل کرد.
• فاقد ارزش ذاتی است و تنها به دلیل دستور دولت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ساز و کار ارز فیات

ارزش ارز فیات می‌تواند به دو عامل بستگی داشته باشد. یا دولتی که آن را صادر می‌کند در حفظ ارزش آن می‌کوشد یا طرفین یک تراکنش بر سر ارزش آن با هم توافق می‌کنند. اگر به تاریخچه پول نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که در طول تاریخ دولت‌های مختلف با کمک فلزات گران‌بهایی نظیر طلا و نقره به ساخت سکه روی می‌آوردند. یا پولی را چاپ می‌کردند که می‌شد آن را به یک کالای ارزشمند تبدیل کرد. اما ویژگی ارز فیات غیرقابل تبدیل بودن آن است.

دلار آمریکا پول فیات است. هم‌چنین پولی قانونی است که به کمک آن می‌توان بدهی‌های عمومی و خصوصی را پرداخت کرد. در بسیاری از مواقع دولت‌ها ابتدا اقدام به صدور پول فیات می‌کنند و پس از آن پول صادرشده را به استانداردی برای پرداخت بدهی تبدیل می‌کنند. این مسئله موجب می‌شود فیات به عنوان پول قانونی در نظر گرفته شود.

در گذشته نوشته روی دلار آمریکا به این صورت بود:

دلار پولی قانونی است که تمام بدهی‌های عمومی و خصوصی دولت با آن پرداخت می‌شود. اما در خزانه‌داری ایالات متحده یا شعب بانک فدرال رزرو، نمی‌توان آن را به پول مشروع تبدیل کرد.

مزایا و معایب پول فیات چیست؟

پول بدون پشتوانه همان ‌طور که مزایای زیادی دارد، با معایبی نیز همراه است. طرفداران و منتقدان این ارز در دفاع از عقاید خود به مسائلی اشاره می‌کنند که‌ هر یک از منظری می‌تواند صحیح باشد.

• درآمد حاصل از چاپ و انتشار ارز فیات بسیار عالی است و این مسئله یکی از ویژگی‌های مثبت این ارز به شمار می‌رود.
• در ارز فیات خبری از محدودیت سیستم ارزی کالامحور نیست زیرا کمیابی کالای فیزیکی نظیر طلا اثری روی صدور ارز فیات ندارد.
• پول‌های کالامحور در مقایسه با ارز فیات هزینه‌های تولید بیشتری می‌طلبند.
• ارز فیات به سبب امکاناتی که در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار می‌دهد، در مواجهه با شرایط نامطلوب و بحران‌های اقتصادی عملکرد بهتر و منعطف‌تری از خود نشان می‌دهد.
• ارز فیات در کشورهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از این منظر به لحاظ بین‌المللی مناسب است.
• ارزی که پشتوانه طلا دارد، نیازمند ذخایر فیزیکی است. در نظر بگیرید که نگهداری، حفاظت و نظارت بر این ذخایر تا چه میزان هزینه‌بر است. این در حالی است که ارز فیات به چنین ذخایری نیاز ندارد و این مسئله به لحاظ اقتصادی مقرون‌به‌صرفه است.
• درست است که دولت‌ها به سبب آن ‌که پول فیات فاقد ارزش ذاتی است، می‌توانند بدون هیچ محدودیت و یا پیش‌نیازی آن را تولید کنند؛ اما این مسئله موجب تورم و فروپاشی اقتصاد کشور خواهد شد. این مسئله بارها در تاریخ مشاهده شده است و به عنوان بزرگ‌ترین عیب ارز فیات از آن یاد می‌شود.

تفاوت ارز فیات با استاندارد طلا چیست؟

در استاندارد طلا امکان تبدیل اسکناس‌های کاغذی به طلا وجود دارد. در سیستمی بر پایه این استاندارد، مقدار مشخصی از طلا به عنوان پشتوانه پول‌های کاغذی توسط دولت نگهداری می‌شود. در یک سیستم ارزی کالامحور، دولت در شرایطی قادر به تزریق ارز جدید به چرخه اقتصاد خواهد بود که ذخایر طلای آن به اندازه کافی باشد. این سیستم موجب می‌شود که توانایی تولید پول و افزایش ارزش آن از جانب دولت با محدودیت‌هایی مواجه شود.

اما در سیستم پول فیات یا بدون پشتوانه امکان تبدیل وجود ندارد. مسئولین در چنین سیستمی می‌توانند به شکلی مستقیم در تعیین ارزش پول اثرگذار باشند و تغییرات قیمت آن را به شرایط اقتصادی مرتبط کنند. به این ترتیب دایره اختیارات دولت‌ها و بانک‌های مرکزی در هر کشور افزایش پیدا خواهد کرد و مسئولین با استفاده از ابزارهای مختلف واکنش‌های مناسبی در شرایط بحرانی انجام خواهند داد. اگر بخواهیم به نمونه‌ای از این ابزار اشاره کنیم، باید از بانک‌داری ذخیره کسری (Fractional Reserve Banking) و تسهیل کمّی (Quantitative Easing) نام ببریم.

در سیستم‌های پول بدون پشتوانه، امکان شکل‌گیری حباب وجود دارد که این مسئله به دلیل محدودیت در عرضه اتفاق می‌افتد. در طرف مقابل، سیستم‌هایی با پشتوانه طلا به دلیل عرضه محدود طلا، از ثبات بیشتری برخوردار هستند. افرادی که با استاندارد طلا موافق‌اند، معتقدند پشتوانه فیزیکی و ارزش‌مند یک سیستم ارزی کالامحور عاملی است که موجب ثبات بیشتر آن می‌شود. طرفداران ارز فیات نیز در پاسخ بیان می‌کنند که قیمت طلا هم دچار نوسان بوده و ثباتی در آن مشاهده نمی‌شود. پس این نقد وارد نیست؛‌ چرا که نوسان و افزایش و کاهش ارزش هم در ارزهای کالامحور و هم در ارزهای فیات دیده می‌شود. در عوض در سیستم ارز فیات، زمانی که شرایط خطرناک و بحرانی است دولت می‌تواند با آزادی و اختیار عمل بیشتری اقدامات لازم را انجام دهد.

بیشتر بخوانید

تفاوت پول فیات با رمزارز چیست؟

اگر بخواهیم به تنها شباهت و ارتباط بین پول فیات و بیت کوین اشاره کنیم، باید بگوییم هر دو ارز مذکور بدون پشتوانه هستند و این مسئله نقطه اشتراک میان این دو ارز است. اما تفاوت آن‌ها چیست؟

• برخلاف ارز فیات، ارز دیجیتال از طرف بانک‌ها و دولت‌ها پشتیبانی نمی‌شود. رمزارز به دلیل ماهیت غیرمتمرکز آن، نمی‌تواند مانند ارز فیات به صورت مستقیم توسط دولت‌ها و بانک مرکزی کنترل شود.
• نحوه تولید این دو ارز با هم تفاوت دارد. تولید اکثر رمزارزها مانند بیت کوین محدود بوده و مقدار مشخصی از آن‌ها به وجود می‌آید، اما ارزهای فیات بدون محدودیت و از طریق چاپ اسکناس تولید می‌شوند و به عبارتی نقطه‌ی اتمام ندارند.
• برای رمزارزها معادل و همتای فیزیکی تعریف نشده است و حد و مرزی ندارند. به همین دلیل در مقایسه با پول فیات در تراکنش‌های بین‌المللی با محدودیت‌های کمتری مواجه‌اند.
• تراکنش‌های ارز دیجیتال برگشت‌ناپذیر هستند ولی در ارز فیات چنین نیست.
• ویژگی غیرمتمرکز بودن رمزازها باعث می‌شود که دنبال کردن و پیگیری امور مالی مرتبط با آن‌ها در مقایسه با ارز فیات امری دشوارتر و حتی در شرایطی غیرممکن باشد.

اکنون بازار ارز دیجیتال از بازارهای سنتی کوچک‌تر است و نوسان بیشتری دارد. احتمالا به دلیل همین نوسان زیاد است که رمزارزها تا کنون در بخش‌های اصلی اقتصاد پذیرفته نشده‌اند. هر چند احتمال می‌رود که با ادامه رشد این بازار و فعالیت افراد زیادی در این بستر، این نوسان به مرور کاهش پیدا کند.

جمع‌بندی

پول بدون پشتوانه یا ارز فیات به پولی گفته می‌شود که دولت آن را صادر می‌کند و همین مسئله موجب ارزش‌مندی آن می‌شود؛ یعنی به جای دارایی‌های ارزشمندی مثل طلا، عرضه و تقاضای مردم یک جامعه پشتوانه این پول است و ارزش آن را تعیین می‌کند. در کشورهایی که سیستم اقتصادی قدرت‌مندی دارند و ارز آن‌ها در تمام دنیا مطرح است، این شیوه‌ ارزش‌گذاری موجب نوسان کمتری خواهد شد اما در سمت مقابل، در کشورهای بحران‌زده چنین شرایطی حکم‌فرما نیست و اثرات منفی این سیستم پولی، فلج‌کننده خواهد بود.