بازار فیزیکی بورس کالا چیست؟
یکی از بازارهای بسیار مهم بورس کالا بازار فیزیکی آن است. ماهیت این بازار از حیث تحویل کالا شبیه به بازار سنتی است؛ البته با این تفاوت که قوانین و سازوکارهای مخصوص و مشخص خود را دارد. ماهیت بازار کالا بهاینترتیب است که تولیدکنندگان مواد خام مانند پتروشیمی ها و فلزات و محصولات کشاورزی مقایسه بازار سنتی با بورس کالا و…که بهاصطلاح در بازار فیزیکی بورس کالا به آنها عرضهکننده گفته میشود، تولیدات خود را در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه میکنند. مصرف کنندگان مواد اولیه نیز که بهاصطلاح تولید کنندگان هستند، این مواد اولیه را با سازوکار مخصوص بازار خریداری میکنند.
تفاوت بازار فیزیکی با بازار سنتی در قوانین حاکم بر آن و سازوکار خرید آن و قیمتهای شفاف آن است. طبق تقسیمبندی که تا الان صورت گرفته، گروههای کالایی که تا الان معامله شدهاند شامل موارد زیر هستند:
نحوه ورود به بازار فیزیکی بورس کالا
نحوه ورود به بازار فیزیکی بورس کالا برای عرضه کنندگان:
عرضه کنندگان برای ورود به بورس کالا نیاز به پذیرش محصول خود در بورس کالا دارند. برای پذیرش کالا در بازار فیزیکی یا بهاصطلاح بازار اصلی لازم است عرضهکنندگان مدارک موردنیاز بورس کالا را تکمیل کنند. در ادامه کمیتهای تحت عنوان هیئت پذیرش در مورد این درخواست تصمیمگیری خواهند کرد. لازم به ذکر است، هیئت پذیرش حداکثر ظرف ۳۰ روز پس از دریافت گزارش و مستندات مربوط از بورس، نظر کتبی خود را با ذکر دلایل مبنی بر تائید یا رد پذیرش کالا، از طریق بورس به متقاضی اعلام میکند.
نحوه ورود به بازار فیزیکی بورس کالا برای خریداران:
برای تعریف خریداران در بازار فیزیکی بورس کالا باید به شرایط بازار آن کالا توجه داشت. در بازار فیزیکی بورس کالا، عرضه کنندگان شرایط خرید را برای خریداران تعریف میکنند. با توجه به افزایش تقاضا برای کالاهای عرضه شده در بازار فیزیکی بورس کالا و همچنین توجه به آسیبشناسی که از طرف بورس کالا و سازمان صنعت و معدن صورت گرفته، در ۹۹% موارد، تولیدکنندگان (مصرفکنندگان نهایی) کالا را از بورس کالا خریداری میکنند.
در بازار فیزیکی بورس کالا خریداران را به دو دسته خریداران خارجی و داخلی تقسیم میکنند.
قبل از اینکه به این دودسته بپردازیم با توجه به قوانین جدید از سوی مدیریت نظارت بر کارگزاران، لازم است تمامی مشتریان جدیدی که قصد گرفتن کد معاملاتی جهت خرید از بازار فیزیکی بورس کالا را دارند در سامانه سجام ثبتنام کنند؛ سپس اقدام به کد گیری کنند.
مشتریان به دو دسته مشتریان حقیقی و حقوقی تقسیم میشوند:
مشتریان حقیقی:
برای دریافت کد معاملاتی مشتریان حقیقی، لازم است مشتری بعد از ثبت نام در سامانه سجام مراحل زیر را انجام دهد:
- درخواست کتبی به کارگزار جهت گرفتن کد
- تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقیقی بازار فیزیکی بورس کالا
- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی بازار فیزیکی بورس کالا
- ثبتنام در سایت دارایی و امور مالیاتی و ارسال کد رهگیری به کارگزار
- کپی شناسنامه و کارت ملی
- ارسال پروانه بهرهبرداری درصورتیکه پروانه بهرهبرداری به نام شخص حقیقی باشد.
مشتریان حقوقی
بهمنظور دریافت کد معاملاتی مشتریان حقوقی نیز لازم است مشتری ابتدا در سامانه سجام ثبتنام کند. سپس بهمنظور تکمیل ثبتنام مراحل زیر را انجام دهد:
- درخواست کتبی به کارگزاری جهت گرفتن کد
- تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقوقی بازار فیزیکی بورس کالا
- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقوقی بازار فیزیکی بورس کالا
- ارائه مدارک مربوط به شرکت شامل: اساسنامه، روزنامه رسمی آخرین تغییرات شرکت، آخرین روزنامه رسمی در مورد اعضا هیئتمدیره و دارندگان امضا مجاز شرکت، شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضا مجاز، رئیس هیئتمدیره و مدیرعامل شرکت
- آخرین صورتهای مالی حسابرسی شده به همراه گزارش حسابرس و بازرس قانونی صرفاً جهت احراز فعال بودن اشخاص حقوقی
- پروانه بهرهبرداری درصورتیکه مقایسه بازار سنتی با بورس کالا واحد تولیدی باشد
- ثبتنام در سامانه انبارها
کد گیری برای اشخاص خارجی:
اشخاص حقیقی خارجی:
- درخواست کتبی به کارگزار
- تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقیقی بازار فیزیکی بورس کالا
- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی بازار فیزیکی بورس کالا
- گذرنامه معتبر کشور متبوع
اشخاص حقوقی خارجی:
- درخواست کتبی به کارگزاری جهت گرفتن کد
- تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقوقی بازار فیزیکی بورس کالا
- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقوقی بازار فیزیکی بورس کالا
- ارائه مدارک ثبت یا تأسیس شرکت عبارتند از: گواهی تأسیس یا مدرک مشابه، اساسنامه یا مدرک مشابه، مدارک مشخصات و حدود اختیارات صاحبان امضا مجاز شخص حقوقی، مدارک مربوط به مجوز فعالیت در کشور متبوع که به تائید کنسولگری ایران رسیده باشد.
- مدارک مثبت مالی (صورتهای مال حسابرسی شده یا مدرک مشابه) به تشخیص بورس
چه کالاهایی در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه میشوند؟
در جدول زیر سعی شده که خلاصهای از انواع کالاهایی که در بازارهای مختلف بورس فیزیکی کالا عرضه میشود ارائه گردد:
بازار فیزیکی | محصولات صنعتی و معدنی | فولاد، مس، آلومینیوم، سنگ آهن، روی، کنسانتره فلزات گرانبها، کنسانتره مولیبدن، آهن اسفنجی و … |
محصولات کشاورزی | جو، ذرت، گندم، شکر، روغن خام، کنجالهها (سویا، کلزا، آفتابگردان و …)، مرغ منجمد، زعفران، برنج، پسته، عدس، تخم مرغ، جوجه و … | |
محصولات پتروشیمی | شیمیایی: سود کاستیک، استایرن، اوره، بنزن،دراتیلهگزانول، ارتوزایلن، منواتیلگلایکول، اسید استیک و … | |
پلیمری: پلیپروپیلن، پلیاتیلن سنگین،پلیونیل کلراید، پلیاتیلن ترفتالات، پلیاتیلن سبک، پلیاستراین و … | ||
محصولات فرآوردههای نفتی | روغن، قیر، وکیوم باتوم، گوگرد، لوبکات، سلاپسواکس، عایق رطوبتی |
خرید از بازار فیزیکی بورس کالا
مراحلی که یک مشتری برای انجام خرید از بازار فیزیکی بورس کالا باید طی کند شامل:
- گرفتن کد از کارگزار منتخب
- معرفی یک حساب وکالتی جهت خرید و واریز ۱۰ درصد وجه ارزش قرارداد بهحساب وکالتی تا زمان مشخصشده در روز معامله
- ارسال سفارش خرید به کارگزار و امضای دستور خرید و ارسال آن برای کارگزار خود تا قبل از معامله
در صورت خرید از بورس (که در مقالهای جدا عملیات خرید را توضیح خواهیم داد) مراحل زیر تا تحویل کالا باید طی شود:
- تسویه خرید: بعد از خرید ۱۰ درصد ارزش قرارداد از حساب مشتری برداشته میشود و ۹۰ درصد باقیمانده، طی یک اعلامیه خریدی به خریدار اعلام و تا زمان مشخصشده در اعلامیه خرید مشتری باید بهحساب بورس کالا واریز کند.
- ارسال ثبت خریدار به کارگزار فروشنده: بعد از تسویه، کارگزار خریدار، نامهی باربری خریدار را به کارگزار فروشنده اعلام میکند و به همراه مدارک موردنیاز جهت بررسی و گرفتن حواله برای کارگزار فروشنده ارسال میکند.
- حواله: کارگزار فروشنده ثبت ارسالی از طرف کارگزار خریدار را به همراه مدارک ارسالی بررسی کرده و پس از تائید برای فروشنده ارسال میکند. فروشنده نیز پس از بررسیهای لازم، شماره حواله را به کارگزار خود (کارگزار فروشنده) اعلام میکند و از طریق کارگزار خریدار این شماره حواله به مشتری اعلام میشود و مشتری اقدام به بارگیری کالای خریداریشده میکند.
سخن آخر:
در این مقاله توضیحاتی در خصوص انواع کالاهای مورد معامله در بازار فیزیکی بورس کالا خواندیم. مشتریان بازار فیزیکی بورس کالا به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم میشوند. هر یک از این گروهها روش متفاوتی برای اخذ کد معاملاتی بورس کالا دارند. پس از دریافت کد معاملاتی، خریداران و فروشندهها از طریق ارسال سفارش به کارگزاری خود اقدام به معامله محصول و کالای موردنظر میکنند.
مطالب مرتب
21 پاسخ به “بازار فیزیکی بورس کالا چیست؟”
چطور باید کد معاملاتی بگیریم؟
سلام دوست عزیز
برای دریافت کد معاملات در بورس کالا در همین مقاله گفته شده است. مشتریان به دو دسته مشتریان حقیقی و حقوقی تقسیم میشوند. برای دریافت کد معاملاتی مشتریان حقیقی، لازم است مشتری بعد از ثبت نام در سامانه سجام مراحل زیر را انجام دهد: ۱- درخواست کتبی به کارگزار جهت گرفتن کد ۲- تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقیقی بازار فیزیکی بورس کالا ۳- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی بازار فیزیکی بورس کالا
۴- ثبتنام در سایت دارایی و امور مالیاتی و ارسال کد رهگیری به کارگزار ۵- کپی شناسنامه و کارت ملی ۶- ارسال پروانه بهرهبرداری درصورتیکه پروانه بهرهبرداری به نام شخص حقیقی باشد.
بهمنظور دریافت کد معاملاتی مشتریان حقوقی نیز لازم است مشتری ابتدا در سامانه سجام ثبتنام کند. سپس بهمنظور تکمیل ثبتنام مراحل زیر را انجام دهد:
۱- درخواست کتبی به کارگزاری جهت گرفتن کد ۲- تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقوقی بازار فیزیکی بورس کالا ۳- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقوقی بازار فیزیکی بورس کالا
۴- ارائه مدارک مربوط به شرکت شامل: اساسنامه، روزنامه رسمی آخرین تغییرات شرکت، آخرین روزنامه رسمی در مورد اعضا هیئتمدیره و دارندگان امضا مجاز شرکت، شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضا مجاز، رئیس هیئتمدیره و مدیرعامل شرکت ۵- آخرین صورتهای مالی حسابرسی شده به همراه گزارش حسابرس و بازرس قانونی صرفاً جهت احراز فعال بودن اشخاص حقوقی ۶- پروانه بهرهبرداری درصورتیکه واحد تولیدی باشد
۷- ثبتنام در سامانه انبارها
با سلام و احترام
برای خرید قطعیه عرضه اولیه اگر توافقنامه مربوطه در باشگاه آگاه را تایید کرده باشید هر زمان که عرضه اولیه اعلام میشود چنانچه موجودیه حساب کاربری شما کافی باشد خود کارگذاری اقدام به خرید عرضه اولیه میکند
موفق و پیروز باشید
بورس کالا چیست؟ | مزایا و معایب بورس کالا
بورس کالا یک بازار مدرن برای فروش کالاهای خاصی است که بهصورت کاملاً اصولی و تحت نظارت مستقیم سازمان بورس و اوراق بهادار کشور اداره میشود. مهمترین عاملی که باعث بوجود آمدن بازار بورس کالا در جهان شد، مشکلاتی بود که برای ارائه کالا در بازارهای سنتی وجود داشت. در واقع بورس کالا توانست تمام مشکلات بازارهای سنتی از جمله غیرقابل اعتماد بودن کالاها، غیرواقعی بودن قیمتها و تقلب خریداران یا فروشندگان کالا را بهصورت کامل حل کند.
مقایسه بازار سنتی با بورس کالا
در بازارهای سنتی اگر شما بخواهید یک کالای اساسی مانند زعفران را خریداری کنید، با فروشندگان متفاوتی روبهرو میشوید که هر یک قیمت متفاوتی را برای کالای خود ارائه میدهند و حاصل کردن اطمینان از کیفیت هیچکدام از آن کالاها ممکن نیست. حالا اگر شما برای خرید زعفران به بازار بورس کالا مراجعه کنید، تمام فروشندگان و قیمتها واقعی، واضح و قابل اعتماد هستند. اصل بودن کالا یا محصول، احراز هویت فروشندگان، خریداران، قیمتهای روز کالاها و ….. از مقایسه بازار سنتی با بورس کالا جمله مواردی هستند که بهصورت تخصصی توسط نهادهای دولتی مورد بررسی قرار گرفته و سپس با ارائه کیفیت و استانداردهای لازم اجازه ورود به بورس کالا را اخذ میکنند. بنابراین هر کالایی که بتواند در بازار بورس کالای کشور قرار بگیرد، کاملاً قابل اعتماد بوده و تمام فیلترهای لازم را رد کرده است.
تاریخچه بورس کالا در جهان
تاریخچه این موضوع در جهان به بیش از صد سال قبل بازمیگردد. برای نمونه میتوان به مشهورترین و قدیمیترین بازارهای بورس کالای جهان اشاره کرد که به قرار زیر هستند:
- CME: بورس تجاری شیکاگو – دارای سابقه ۱۷۰ ساله
- LME: بورس فلزات لندن – دارای سابقه ۱۵۰ ساله
- NYMEX: بورس کالا نیویورک – دارای سابقه ۱۴۰ ساله
- TOCOM: بورس کالا توکیو – دارای سابقه ۷۰ ساله
- SHFE: بورس کالا شانگهای – دارای سابقه ۳۰ ساله
- MCX: بورس کالا هندوستان – دارای سابقه ۲۰ ساله
تاریخچه بورس کالا در ایران
بورس کالا در ایران سابقه نسبتاً کمتری نسبت به تاریخچه جهانی دارد. بورس فلزات ایران در سال ۱۳۸۲ به عنوان اولین بورس کالای ایران در جهت تحقق اهداف برنامه سوم و چهارم توسعه کشور، شروع به فعالیت نمود. پس از آن نیز در سال ۱۳۸۳ بورس کالای کشاورزی به عنوان دومین بورس کالای کشور آغاز به کار کرد. شرکت بورس فلزات و کالای کشاورزی در آذرماه سال ۱۳۸۵ با تصویب شورای عالی بورس با هم ادغام شده و تحت عنوان «شرکت بورس کالای ایران» با عنوان ime.co.ir تحت نظارت مستقیم سازمان بورس و اوراق بهادار ایران شروع به فعالیت کرد. از آن پس کالاهای دیگری وارد شدند که در حال حاضر شامل فلزات و مواد معدنی، محصولات پتروشیمی، محصولات کشاورزی و معاملات آتی هستند.
زیرمجموعهها
- بازار فیزیکی
بازار فیزیکی اولین و مهمترین بخش بازار بورس کالا است که در آن افراد میتوانند با خیال راحت و به دور از دغدغههای بازار سنتی به داد و ستد بپردازند. محصولات پالایشگاهی، فلزی و کشاورزی جزو کالای موجود در این بازار هستند. - بازار فرعی
بازار فرعی دقیقاً شبیه به بازار فیزیکی است که تنها یک مورد خاص آن را از بازار فیزیکی جدا کرده است. در واقع بازار فرعی تنوع محصولات بالاتر و قوانین سادهتری نسبت به بازار فیزیکی دارد. در این بازار محصولاتی از قبیل کالاهای معدنی، صنعتی، پلیمر، ضایعات، اموال غیرمنقول و ….. عرضه میشود. - بازار مشتقه
قراردادهای اختیار معامله و قراردادهای آتی از جمله اوراق مشتقه موجود در این بازار هستند که جدیدترین وجه بازار کالا است. در این بازار ابتدا یک دارایی خاص به عنوان «دارایی پایه» معرفی شده و سپس قراردادهای این بازار روی آن تنظیم و منتشر میشوند. دارایی پایه این بازار میتواند شامل کالاهایی نظیر سکه، فرآوردههای نفتی، زعفران، زیره، فلزات، پسته و …. باشد. - بازار مالی
هدف از ایجاد این زیرمجموعه برای بورس کالا، جذب بیشتر سرمایهگذار بوده است. این بازار خود سه زیرمجموعه اصلی تحت عناوین «صندوقهای کالایی»، «سلفموازی استاندار» و «گواهی سپرده کالایی» دارد. سرمایههای سرگردان میتوانند با ورود به بازار مالی بورس کالا تبدیل به سرمایههای سازنده در جهت تامین مالی تولید، مورد استفاده قرار بگیرند.
مزایا
بزرگترین مزیت بورس کالا این است که میتواند سرمایههای مردم را در جهتی درست و قابل اطمینان به جریان دربیاورد. از جمله مزایای دیگر این بازار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- امکان معیوب بودن در بورس کالا وجود ندارد و تمام کالاها رصد شده و قابل اطمینان هستند.
- قیمتهای مشخص شده در این بازار براساس عرضه و تقاضا و کاملاً عادلانه تعیین میشوند.
- در این بازار اگر فروشنده یا خریداری به تعهدات خود پایبند نباشد، باید خسارت آن را بهصورت کامل پرداخت کند.
- در این بازار نیازی به تبلیغ وجود ندارد، چراکه این سازمان است که خریداران و فروشندگان داخلی و خارجی را به هم وصل میکند. (فروشندگان کالا در این بازار مانند بازار سنتی نیازی به تبلیغات ندارند.)
معایب
علیرغم مزیتهای فراوانی که دارد، معایبی نیز دارد که از جمله آنها میتوان موارد زیر را نام برد:
- برخی از کالاهای موجود در این بازار بهصورت دستهجمعی «سبد» عرضه میشوند و امکان انتخاب در آنها وجود ندارد.
- افراد و سازمانهای عرضهکننده در بازار بورس کالا موظف هستند تا بهصورت دائمی و بدون وقفه عرضه کالای خود را انجام دهند. اگر این عرضه متوقف شود، فرد یا سازمان مربوطه اخراج خواهد شد.
- در این بازار هیچگونه فرار مالیاتی وجود ندارد، چراکه تمام اطلاعات مربوط به فروشندگان و خریداران ثبت شده و مورد پیگیریهای مستقیم قرار میگیرد.
- در این بازار حداقل میزان خرید کالا مشخص شده است و نمیتوان کمتر از میزان تعیین شده خرید کرد.
نتیجهگیری
افراد و سازمانها با ورود به این بازار میتوانند با خیال راحت و با شفافیت تمام اقدام به خرید و فروش بپردازند. این امکان در بازارهای سنتی به هیچوجه وجود ندارد. بورس کالا یک بازار جدید و قابل اعتماد است که تمام خریداران و فروشندگان یک محصول یا کالای خاص را بدون زحمت و تبلیغات به هم متصل میکند. تحویل کالا در این بازار با پیگیریهای مستمر و در زمان مقرر صورت میگیرد. در واقع میتوان گفت تمام جنبههای این بازار برای معامله کالا بهتر و مناسبتر از سایر بازارهای موجود است. البته لازم به ذکر است که فعالیت در بورس کالا مستلزم آشنایی کامل فروشندگان و خریداران با قوانین سازمان بورس کالای کشور است. خرید و فروش ناآگاهانه در این بازار ممکن است نتایج مورد نظر را برای شما ایجاد نکند. پس اگر تصمیم دارید وارد بورس کالای کشورمان شوید، قبل از مراجعه به کارگزاریهای مربوطه و اتاقهای پایاپای، از متخصصین این امر مشاوره دریافت کنید.
انواع معاملات بازار بورس کالا
در این مطلب قصد داریم شما را با انواع معاملات بازار بورس کالا که شامل بازار فرعی، بازار کالاهای فیزیکی، بازار مشتقه و بازار مالی میشود، آشنا کنیم.
بسیاری از افراد درک روشنی از بازار بورس کالا ندارند و نمیدانند که بورس کالا چیست؟ در واقع بورس کالای ایران ( Iran Mercantile Exchange ) به داد و ستد نقد، نسیه و سلف انواع محصولات صنعتی و کشاورزی در ایران میپردازد و راهاندازی معاملات ابزارهای مشتقه و به ویژه قراردادهای آتی را در برنامههای پیش روی خود دارد.
بورس کالای ایران در راســتای تحقق اهداف خود توانســته است علاوه بر توســعه قراردادهای نقد، نسیه و ســلف در بازار فیزیکی، ابزارهای متنوع دیگری را برای محصــولات مختلف طراحی و به بهره برداری برساند. هر ابزار با ویژگیهای منحصر به فردی که دارا می باشد نیازهای بخشی از فعالان اقتصادی را پوشش میدهد.
برای شروع یک سرمایهگذاری دقیق و مطمئن ، شناخت کامل بخشهای مختلف بازار ضروری است. بازارهای بورس ایران متشکل از بورس اوراق بهادار (معاملات سهام و سایر اوراق بهادار)، بورس کالا و بورس انرژی است.
انواع معاملات بورس کالای ایران
معاملات بورس کالای ایران در حال حاضر در قالب چهار گروه زیر که هر کدام از این قالبها دارای ابزارهای خاص خود هستند، در حال انجام میباشد.
1. بازار کالاهای فیزیکی
یکی از بازارهای بسیار مهم بورس کالا بازار فیزیکی آن است. ماهیت این بازار از حیث تحویل کالا شبیه به بازار سنتی است؛ البته با این تفاوت که قوانین و سازوکارهای مخصوص و مشخص خود را دارد. معاملات کالای فیزیکی در بورس کالای ایران به روش مزایده انجام میشود. مزایده یا حراج به نوعی از معامله گفته میشود که در ابتدا فروشنده حداقل قیمتی را که حاضر است کالای خود را بفروشد اعلام میکند. سپس خریداران در صورت تمایل، قیمتی بالاتر از قیمت نهایی را جهت خرید پیشنهاد میکنند. در نهایت کالا به پیشنهاد دهنده بالاترین قیمت فروخته میشود. در واقع حراج، سازوکاری برای دادوستد کالا بر پایه انطباق سفارشهای خرید و فروش مشتریان با در نظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است.
انواع قراردادهای مورد معامله در بازار فیزیکی:
- قرارداد نقدی: قراردادی است که طی آن پرداخت بهای کالای مورد معامله و تحویل آن در هنگام معامله انجام میشود.
- قرارداد نسیه: قراردادی است که طی آن کالا در هنگام معامله تحویل و بهای آن در تاریخ سررسید پرداخت میگردد.
- قرارداد سلف: قراردادی است که طی آن کالا با قیمت معین در زمانی مشخص در آینده تحویل گردیده و بهای آن در هنگام معامله پرداخت میگردد.
معاملات در بازار فیزیکی در دو رینگ داخلی و صادراتی صورت می پذیرد.
- رینگ داخلی عبارت است از جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی که مقصد آنها صرفاً بازار هدف داخل ایران است.
- رینگ صادراتی عبارت است از جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی که مقصد آنها صرفاً بازار هدف بینالمللی است.
2. بازار فرعی
در این بازار کالاهایی که به دلایلی نظیر عدم تداوم عرضه، نیاز به بازدید حضوری کالا جهت احراز کمیت و یا کیفیت توسط متقاضی خرید، قابل اتکا نبودن نرخ کشف شده در بورس به واسطه سهم پایین معامله در بورس نسبت به کل بازار محصول و درخواست تسویه خارج از پایاپای معامله توسط عرضهکننده امکانپذیرش و معامله در بازار فیزیکی مقایسه بازار سنتی با بورس کالا را ندارند قابل پذیرش و معامله میباشد و همانند بازار فیزیکی امکان معامله انواع قراردادها در دو رینگ داخلی و صادراتی بر روی سه دسته محصولات صنعتی و معدنی، فراوردههای نفتی و پتروشیمی و محصولات کشاورزی وجود دارد.
یا به بیانی سادهتر، کالاهایی که امکان عرضه در بازار فرعی را دارند آنهایی هستند که معمولا شرایط عرضه در بازار فیزیکی را ندارند. برای مثال محصولاتی از قبیل: فولاد، ضایعات، پلیمر، شیمیایی، روی، مواد معدنی، سولفات، آهک، صنعتی، مس و اموال غیرمنقول، شامل املاک و مستقلات اداری تجاری مسکونی و اراضی کشاورزی.
3. بازار مشتقه
این بازار شامل معاملات قراردادهای آتی و اختیار معامله میباشد:
- قرارداد آتی: فروشنده متعهد میشود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمتی که الان تعیین میکنند بفروشد و در مقابل طرف دیگر قرارداد متعهد میشود، آن کالا را با آن مشخصات خریداری کند و برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد میشوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس بگذارند و متعهد میشوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند. مشخصات این قرارداد بر روی یک دارایی مشخص، یکسان میباشد و توسط بورس پیشنهاد و به تصویب هیئت پذیرش میرسد.
- قرارداد اختیار معامله: تفاوت این اوراق با معاملات آتی در این است که در قرارداد آتی دو طرف متعهد به خرید و فروش دارایی در سررسید هستند اما در این اوراق یک نفر متعهد است (فروشنده اختیار که پول آن را گرفتهاست) و دیگری دارای اختیار (خریدار اختیار که پول آن را به فروشنده داده است). فروشنده اوراق متعهد میشود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی پایه را به قیمت اعمال (قیمت معین معامله در آینده که الان تعیین شدهاست) معامله کند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اختیار از انجام تعهدش، فروشنده مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس قرار میدهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند. اوراق اختیار در بازار ثانویه قابل خرید و فروش میباشند. اوراق اختیار معامله میتواند به دو نوع اختیار فروش یا اختیارخرید تقسیم گردد. در اختیار خرید، خریدار حق خرید یک کالا را در آینده از فروشنده اختیار دارد و فروشنده اختیار متعهد است در صورت درخواست خریدار کالا را به قیمت توافق شده به او بفروشد. در اختیار فروش، خریدار حق فروش یک کالا را در آینده به فروشنده اختیار دارد و فروشنده اختیار متعهد است در صورت درخواست خریدار کالا را به قیمت توافق شده از او بخرد.
4. بازار مالی
- قرارداد سلف موازی استاندارد: فروشنده کالا در قالب این اوراق، همانند قرارداد سلف بهای کالایی را که در آینده تحویل خواهد داد، به صورت نقد دریافت میکند. این اوراق برخلاف قرارداد سلف، بازار ثانویه دارد و دارنده اوراق میتواند قبل از سررسید این اوراق را در بورس به فروش برساند.
- گواهی سپرده کالایی: گواهی سپرده کالایی ورقه بهاداری است که موید مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالای سپرده شده به انبار پذیرش شده در بورس کالا است و پشتوانه آن قبض انبار صادر شده توسط انباردار است. انباردار پس از ارزیابی کمی و کیفی کالای مشتری برای وی قبض انبار صادر مینماید. مشتری با سپرده کردن این قبض نزد اتاق پایاپای، میتواند این گواهی سپرده کالایی را که به پشتوانه قبض انبار صادر میشود در بازار ثانویه معامله نماید. مالک گواهی در طول مهلت نگهداری کالا، هر زمان که خواست میتواند به انبار مراجعه و کالا را از انبار تحویل گیرد.
- صندوق سرمایهگذاری کالایی: صندوق کالایی با جذب سرمایه از طریق فروش واحدهای سرمایهگذاری، منابع جذب شده را بر روی اوراقبهادار مبتنی بر کالا سرمایهگذاری میکند. صندوق کالایی به سرمایهگذاران این امکان را میدهد که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمل هزینههای حمل و نقل، انبارداری و خسارتهای احتمالی آن، اوراق این صندوقها را خریداری نمایند. به عبارت دیگر، این صندوقها بخش قابل ملاحظهای از وجوه گردآوری شده خود را به سرمایهگذاری در کالایی خاص اختصاص میدهند و علاقهمندان به سرمایهگذاری در آن کالای خاص اقدام به خرید واحدهای این صندوقها میکنند.
ساختار کلی بازارهای بورس کالای ایران
به صورت کلی ساختار کلی بازارهای بورس ایران در 4 قالبی که عنوان شد دستهبندی میشوند. هر کدام از این بازارها مجموعهای از محصولات و کالاهای خاصی را دربرداشته و متناسب آن هدف کلی و تعریف شدهای را دارا میباشند؛ که توضیح داده شد.
انواع محصولات معامله شده در بورس کالای ایران
آشنایی با اصول و ساختارهای اولیه بورس یقیناً یکی از ملزومات اولیه مشارکت فعالان حوزه اقتصادی در این بازار نوپا محسوب میشود. از اینرو به جهت اهمیت آشنایی هرچه بیشتر شما با محصولات پذیرفته شده در بورس کالا اقدام به انتشار لیست مربوط به محصولات پذیرفته شده کردیم که به تفکیک در زیر میآید:
تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار (+توضیحات کاربردی)
بورس کالا چیست؟ تفاوت بین شرکت بورس اوراق بهادار تهران و سازمان بورس و اوراق بهادار در چیست؟ تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار در چند سال گذشته بهعنوان یکی از بحثهای چالشبرانگیزی است که همیشه در دنیای بورس و سرمایهگذاری از آن یاد میشود!
در دنیای بازارهای سرمایه این موضوع آنقدرها که مردم عادی فکر میکنند، پیچیده نیست بله از یکسری قوانین و اصول پیروی میکند. امروز سعی میکنیم به شما کمک کنیم تا تفاوتهای میان این دو بازار را بهتر بررسی کرده و به سرمنزل مقصود خود یعنی درک تفاوتهای این دو بازار سرمایه برسید!
بورس کالا چیست؟
اولین مبحثی که برای درک این تفاوت باید آن را بررسی کنیم، این است که صرفاً بورس کالا چیست؟ این بازار عمدهفروشی مقایسه بازار سنتی با بورس کالا که میتواند در تعیین قیمت بازار خردهفروشی تأثیر فروانی داشته باشد، چهاراصل و ویژگی اساسی دارد که اساس تشکیل آن است. در ادامه این ۵ اصل را با یکدیگر مرور میکنیم:
• در بازار بورس کالای ایران، نباید هیچگونه نوسانات قیمت جعلی وجود داشته باشد!
• در این بازار نباید خریدار جعلی یا مصنوعی وجود داشته باشد تا قیمتها نوسان نداشته باشند!
• در این بازار باید برای مدیریت ریسک فروشنده، تولیدکننده و واسطه دلایل مهم و قطعی وجود داشته باشد!
• نظام قیمتگذاری بر کالاهای موجود در بازار سرمایه کالا ایران باید بهصورت کاملاً شفاف و بهدوراز هرگونه پنهانکاری باشد!
• سیستم اجرایی و نظارتی بر طرفین یک معامله که فروشنده و خریدار است، باید بهصورت کاملاً مقایسه بازار سنتی با بورس کالا شفاف احساس شود.
۵ ویژگی و مشخصهای که در بالاتر مشاهده کردید، جزو مهمترین ارکان بورس کالای ایران هستند که در هنگام بررسی تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار متوجه اهمیت آنها خواهید شد. حالا که این بازار سرمایه را بهتر شناختید، نوبت آن میرسد که کمی با بورس کالای ایران هم آشنا شوید! تفاوت بورس کالا با بورس اوراق بهادار، همان چیزی است که آلان به دنبال آن هستیم!
تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار چیست؟ تفاوت بین شرکت اوراق بهادار تهران و سازمان بورس
یکی از اصلیترین ارکان تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار در انواع قراردادهای در بورس کالا است! یعنی شما باید در بازار سرمایه کالا، یکی از قراردادهای زیر را داشته باشید! قراردادی که بین شما و فروشنده نهادینه میشود و باعث میشود که قادر به ایجاد روند جدیدی در یک بازار باشید. انواع قراردادهای شرکتهای بورس کالا عبارتاند از:
- قرارداد نقدی (CASH): این نوع قرارداد یکی از رایجترین انواع قرارداد است که با استفاده از آن اقدام به فروش کالا، تجهیزات و … بهصورت کاملاً نقدی میکنند. در این رابطه خریدار باید هزینه را بهصورت نقدی پرداخت کند!
- قرارداد سلف : یکی از مهمترین ارکان تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار، همین قرارداد سلف است که در نوع خود کمنظیر است! در این قرارداد لازم است که شما برای خرید کالایی در زمان مشخصی در آینده، هزینه را پرداخت کنید! چنین قراردادی را نمیتوانید در بازار بورس اوراق بهادار ایران پیدا کنید و تنها در بازار کالا یافت میشود.
- قرارداد نسیه: نوعی قرارداد مشروط است که باید بر اساس بهای کالای انتخابی در یک سررسید مشخص همیشه بهصورت منظم پرداخت شود. این قرارداد مخصوص بازار سرمایه است و میتوان از آن بهعنوان یکی از ارکان تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار یادکرد. آیا تابهحال قرارداد نسیهای داشتهاید؟
- قرارداد اختیار معامله: نوعی دیگری از قراردادهای مخصوص بازار سرمایه کالا است که در آن باید یک اختیاراتی به طرفین داده شود. این نوع قرارداد هیچ ارتباطی با قراردادهای بازار بورس اوراق بهادار ندارد.
حالا که با بحثهای قراردادی دو بازار مهم سرمایه ایران آشنا شدید، نوبت آن میرسد که کمی از تفاوتهای این دو بازار را هم خودتان کشف کنید.(پیشنهاد میکنم مقاله تضمین سرمایه گذاری در بورس را بخوانید)
همانطور که تا آلان متوجه شدهاید، این دو بازار در نوع قرارداد، شیوه انتقال پول، شیوه نظارت، شیوه تنظیم قوانین و … با یکدیگر تفاوتهای بنیادی دارند که اگر به آنها توجه نداشته باشید، احتمالاً با مشکل روبرو خواهید شد، اما این تمام ماجرا نیست. در ادامه برخی از تفاوتهای دیگر را هم بررسی میکنیم!
یکی دیگر از تفاوتهای مهم بورس کالا با بورس اوراق بهادار ایران که نمیدانستید!
اگر با یک کارشناس و متخصص بازار سرمایه و بورس صحبت کنید، متوجه خواهید شد که یکی دیگر از تفاوتهای بورس کالا و اوراق بهادار که از آن یاد میشود، شیوه بازگشت سرمایه است! بحثی که بهخودیخود بسیار چالشبرانگیز است و باید بهخوبی آن را درک کنید. معمولاً در بازگشت سرمایه در بورس اوراق بهادار ایران طی ۷۲ ساعت تا یک هفته طول میکشد، درحالیکه بورس کالای ایران چنین نیست!
درواقع در بورس کالای ایران، شما میتوانید ظرف ۲۴ ساعت بازگشت سرمایه را تجربه کنید. به نظر شما چه موارد مهمی در رابطه با تفاوتهای دو بازار کالا بورس و اوراق بهادار وجود دارد که به آنها اشاره نشد؟ در بخش نظرات، میتوانید جواب این سؤال را با ما و دیگر افراد به اشتراک بگذارید.(در ادامه مقاله بازار بورس چین،روسیه و ترکیه را هم مطالعه کنید)
مدیر سایت
7 دیدگاه برای “ تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار (+توضیحات کاربردی) ”
ببخشید تفاوت قرارداد آتی و اختیار معامله در چی هست؟
تفاوت قرارداد آتی و اختیار معامله در این است کهقرارداد آتی ، قراردادی است که بر اساس آن فروشنده متعهد میشود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمت مشخص بفروشد و در مقابل، طرف دیگر قرارداد متعهد میشود همان کالا با همان مشخصات را در سررسید معین بخرد و برای اینکه هر دو طرف به تعهدات خود عمل نمایند باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین اولیه نزد اتاق پایاپای بگذارند که متناسب با تغییرات قیمت آتی این وجه تضمین اولیه تعدیل می شود. قراردادهای آتی دو طرفه است و می توانیم بدون در اختیار داشتن کالا، آن را با مشخصات معین بفروشیم و در آینده (پس از چند ماه) آن را با قیمتی که اکنون توافق کردیم تحویل دهیم و پول آن را دریافت کنیم. اختیار معامله، قراردادی است که به خریدار آن، اختیار و نه اجبار خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا یکزمان مشخص اعطا میکند. از سوی دیگر فروشنده اختیار معامله اجبار دارد که تا پیش از انقضای مهلت آن، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشت، مفاد قرارداد را اجرا کرده و دارایی معین شده را در قیمت تعیین شده معامله کند.
سلام
بنده کد بورسی دارم ولی میخوام تو بورس کالا معامله انجام بدم البته برای خودرو میشه راهنماییم کنید
بازار فیزیکی بورس کالا ایران چیست؟
یکی از بازارهای بسیار مهم بورس کالا بازار فیزیکی آن است. ماهیت این بازار از حیث تحویل کالا شبیه به بازار سنتی است؛ البته با این تفاوت که قوانین و سازوکارهای مخصوص و مشخص خود را دارد. ماهیت بازار کالا به این ترتیب است که تولیدکنندگان مواد خام مانند پتروشیمیها و فلزات و محصولات کشاورزی و…. که به اصطلاح در بازار فیزیکی بورس کالا به آنها عرضهکننده گفته میشود، تولیدات خود را در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه میکنند. مصرف کنندگان مواد اولیه نیز که به اصطلاح تولید کنندگان هستند، این مواد اولیه را با سازوکار مخصوص بازار خریداری میکنند. تفاوت بازار فیزیکی با بازار سنتی در قوانین حاکم بر آن و ساز و کار خرید آن و قیمتهای شفاف آن است. طبق تقسیمبندی که تا الان صورت گرفته، گروههای کالایی که تا الان مقایسه بازار سنتی با بورس کالا معامله شدهاند شامل موارد زیر هستند:
نحوه ورود به بازار فیزیکی بورس کالا
- نحوه ورود به بازار فیزیکی برای عرضه کنندگان:
عرضه کنندگان برای ورود به بورس کالا نیاز به پذیرش محصول خود در بورس کالا دارند. برای پذیرش کالا در بازار فیزیکی یا به اصطلاح بازار اصلی لازم است عرضهکنندگان مدارک موردنیاز بورس کالا را تکمیل کنند. در ادامه کمیتهای تحت عنوان هیئت پذیرش در مورد این درخواست تصمیمگیری خواهند کرد. لازم به ذکر است، هیئت پذیرش حداکثر ظرف ۳۰ روز پس از دریافت گزارش و مستندات مربوط از بورس، نظر کتبی خود را با ذکر دلایل مبنی بر تائید یا رد پذیرش کالا، از طریق بورس به متقاضی اعلام میکند.
- نحوه ورود به بازار فیزیکی ا برای خریداران:
برای تعریف خریداران در بازار فیزیکی بورس کالا باید به شرایط بازار آن کالا توجه داشت. در بازار فیزیکی، عرضه کنندگان شرایط خرید را برای خریداران تعریف میکنند. با توجه به افزایش تقاضا برای کالاهای عرضه شده در این بازار و همچنین توجه به آسیبشناسی که از طرف بورس کالا و سازمان صنعت و معدن مقایسه بازار سنتی با بورس کالا صورت گرفته، در ۹۹% موارد، تولیدکنندگان (مصرفکنندگان نهایی) کالا را از بورس کالا خریداری میکنند. در بازار فیزیکی خریداران را به دو دسته خریداران خارجی و داخلی تقسیم میکنند. قبل از اینکه به این دودسته بپردازیم با توجه به قوانین جدید از سوی مدیریت نظارت بر کارگزاران، لازم است تمامی مشتریان جدیدی که قصد گرفتن کد معاملاتی جهت خرید از بازار فیزیکی را دارند در سامانه سجام ثبتنام کنند؛ سپس اقدام به کد گیری کنند. مشتریان به دو دسته مشتریان حقیقی و حقوقی تقسیم میشوند:
برای دریافت کد معاملاتی مشتریان حقیقی، لازم است مشتری بعد از ثبت نام در سامانه سجام مراحل زیر را انجام دهد:
- درخواست کتبی به کارگزار جهت گرفتن کد
- تکمیل فرم کد مقایسه بازار سنتی با بورس کالا گیری مشتریان حقیقی بازار فیزیکی
- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی بازار فیزیکی
- ثبتنام در سایت دارایی و امور مالیاتی و ارسال کد رهگیری به کارگزار
- کپی شناسنامه و کارت ملی
- ارسال پروانه بهرهبرداری درصورتیکه پروانه بهرهبرداری به نام شخص حقیقی باشد.
- مشتریان حقوقی
بهمنظور دریافت کد معاملاتی مشتریان حقوقی نیز لازم است مشتری ابتدا در سامانه سجام ثبتنام کند. سپس بهمنظور تکمیل ثبتنام مراحل زیر را انجام دهد:
- درخواست کتبی به کارگزاری جهت گرفتن کد
- تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقوقی بازار فیزیکی
- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقوقی بازار فیزیکی
- ارائه مدارک مربوط به شرکت شامل: اساسنامه، روزنامه رسمی آخرین تغییرات شرکت، آخرین روزنامه رسمی در مورد اعضا هیئتمدیره و دارندگان امضا مجاز شرکت، شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضا مجاز، رئیس هیئتمدیره و مدیرعامل شرکت
- آخرین صورتهای مالی حسابرسی شده به همراه گزارش حسابرس و بازرس قانونی صرفاً جهت احراز فعال بودن اشخاص حقوقی
- پروانه بهرهبرداری درصورتیکه واحد تولیدی باشد.
- ثبتنام در سامانه انبارها
کد گیری برای اشخاص خارجی
- اشخاص حقیقی خارجی:
- درخواست کتبی به کارگزار
- تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقیقی بازار فیزیکی
- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقیقی بازار فیزیکی
- گذرنامه معتبر کشور متبوع
- اشخاص حقوقی خارجی:
- درخواست کتبی به کارگزاری جهت گرفتن کد
- تکمیل فرم کد گیری مشتریان حقوقی بازار فیزیکی
- تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقوقی بازار فیزیکی
- ارائه مدارک ثبت یا تأسیس شرکت عبارتند از: گواهی تأسیس یا مدرک مشابه، اساسنامه یا مدرک مشابه، مدارک مشخصات و حدود اختیارات صاحبان امضا مجاز شخص حقوقی، مدارک مربوط به مجوز فعالیت در کشور متبوع که به تائید کنسولگری ایران رسیده باشد.
- مدارک مثبت مالی (صورتهای مال حسابرسی شده یا مدرک مشابه) به تشخیص بورس
چه کالاهایی در بازار فیزیکی بورس کالا عرضه میشوند؟
در جدول زیر سعی شده که خلاصهای از انواع کالاهایی که در بازارهای مختلف بورس فیزیکی کالا عرضه میشود ارائه گردد:
خرید از بازار فیزیکی بورس کالا
مراحلی که یک مشتری برای انجام خرید از بازار فیزیکی بورس کالا باید طی کند شامل:
- گرفتن کد از کارگزار منتخب
- معرفی یک حساب وکالتی جهت خرید و واریز ۱۰ درصد وجه ارزش قرارداد بهحساب وکالتی تا زمان مشخصشده در روز معامله
- ارسال سفارش خرید به کارگزار و امضای دستور خرید و ارسال آن برای کارگزار خود تا قبل از معامله
در صورت خرید از بورس کالا مراحل زیر تا تحویل کالا باید طی شود:
- تسویه خرید: بعد از خرید ۱۰ درصد ارزش قرارداد از حساب مشتری برداشته میشود و ۹۰ درصد باقیمانده، طی یک اعلامیه خریدی به خریدار اعلام و تا زمان مشخصشده در اعلامیه خرید مشتری باید بهحساب بورس کالا واریز کند.
- ارسال ثبت خریدار به کارگزار فروشنده: بعد از تسویه، کارگزار خریدار، نامهی باربری خریدار را به کارگزار فروشنده اعلام میکند و به همراه مدارک موردنیاز جهت بررسی و گرفتن حواله برای کارگزار فروشنده ارسال میکند.
- حواله: کارگزار فروشنده ثبت ارسالی از طرف کارگزار خریدار را به همراه مدارک ارسالی بررسی کرده و پس از تائید برای فروشنده ارسال میکند. فروشنده نیز پس از بررسیهای لازم، شماره حواله را به کارگزار خود (کارگزار فروشنده) اعلام میکند و از طریق کارگزار خریدار این شماره حواله به مشتری اعلام میشود و مشتری اقدام به بارگیری کالای خریداریشده میکند.
سخن آخر
در این مقاله توضیحاتی در خصوص انواع کالاهای مورد معامله در بازار فیزیکی بورس کالا ارائه شده است. مشتریان این بازار به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم میشوند. هر یک از این گروهها روش متفاوتی برای اخذ کد معاملاتی بورس کالا دارند. پس از دریافت کد معاملاتی، خریداران و فروشندهها از طریق ارسال سفارش به کارگزاری خود اقدام به معامله محصول و کالای موردنظر میکنند.
دیدگاه شما